پرداخت دیه ناشی از حادثه حین کار بر عهده کیست؟ | انواع حوادث ناشی از کار

همه ما حتی اگر خودمان با حوادث ناشی از کار مواجه نشده باشیم، حداقل یک‌بار شنیده‌ایم که کسی حین انجام کار دچار سانحه شده و آسیب جدی دیده است! قطعاً این سؤال در ذهن شما نقش بسته که هزینه‌ درمان و دیه ناشی از حوادث کار با چه کسی است؟ آیا قانون کار از کارگر حمایت می‌کند؟ اگر حمایتی از طرف بیمه یا قانون کار وجود دارد چطور باید برای آن اقدام کرد؟

جالب است بدانید طبق آمار معاون وزیر کار و گزارش ایسنا، سالانه 13 هزار حادثه ناشی از کار اتفاق می‌افتد که متاسفانه 700 الی 800 مورد آن‌ها به مرگ منجر می‌شود. امکان حادثه حین کار همواره وجود دارد؛ خصوصاً برای افرادی که کمتر با محیط کاری آشنایی دارند و یا در کار خود مبتدی هستند. البته این امر به این معنا نیست که متخصصین یک حوزه امکان ندارد دچار حوادث حین کار شوند.

هر چند حوادث ناشی از کار 100 درصد و قطعی قابل پیشگیری نیستند، اما با انجام بعضی اقدامات توسط کارفرما و کارگر می‌توانیم احتمال وقوع آن‌ها را کاهش دهیم. ما در این نوشته قصد داریم حوادث ناشی از کار را تعریف و به شما کمک کنیم که در این مواقع بهترین و ساده‌ترین مسیر را برای رسیدن به حقوق خود انتخاب کنید و همچنین به عنوان کارگر یا کارفرما وظایف شما را یادآوری می‌کنیم.

حادثه حین کار چیست؟

مطابق تعریف قانون تأمین اجتماعی از حوادث ناشی از کار، هر حادثه‌ و اتفاقی که حین کار یا در طی زمان انجام کار شکل بگیرد و منجر به آسیب و صدمه کوچک یا بزرگ شود مشمول حادثه ناشی از کار است.

اگر به تعریف ذکر شده در بالا دقت کنیم، مواردی که حین انجام وظیفه و یا به دلیل آن ایجاد می‌شوند نیز در حدود حوادث ناشی از کار قرار می‌گیرند. در واقع حوادثی که در کل مدت استقرار کارگر در محیط کاری و کارگاه، در طی اعزام به مأموریت‌ به واسطه کار و به امر کارفرما و همچنین حوادثی که در مسیر رفت‌ و برگشت از محیط کار به منزل یا برعکس اتفاق می‌افتد هم شامل قوانین حادثه حین کار می‌شوند. شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه حوادث حین کار از مشاوران حقوقی لامینگو استفاده کنید.

دریافت مشاوره حقوقی

انواع حوادث ناشی از کار

حوادث ناشی از کار شامل موارد زیادی می‌شود که می‌توان آن را از دو جنبه بررسی کرد:

1. زمان و مکانی که حادثه ایجاد می‌شود

الف. تمامی حوادثی که داخل محیط کار و کارگاه اتفاق می‌افتند.

ب. حوادث خارج از محیط کارگاه که به نحوی مرتبط به کار و کارفرما می‌باشند مثل زمان مأموریت.

ج. اتفاقاتی که در مسیر رفت و برگشت از محل کار یا برعکس آن اتفاق می‌افتد، به‌شرطی‌ که در زمان عادی و معمول رفت‌وآمد کارگر باشد.

د. آن دسته از اتفاقاتی که در زمان انتقال به مراکز درمانی، بعد از وقوع حادثه و در زمان طول درمان می‌افتد.

ه. آسیبی که حین کمک به افراد آسیب‌دیده در زمان بروز حادثه، به افراد کمک‌کننده می‌رسد.

2. اثر حادثه بر سلامتی

حوادث ناشی از کار را با توجه به اثری که مستقیم یا غیرمستقیم روی سلامتی می‌گذارد به دو دسته تقسیم می‌کنند:

دسته اول: حوادثی که مستقیماً باعث آسیب کارگر شده است. مثل بلند کردن اجسام سنگین، افتادن شئ بر روی فرد، بریدن و قطع شدن اعضای بدن با ماشین‌آلات، سوختگی مستقیم پوست یا گوشت با مواد اسیدی و خطرناک، استفاده غلط از ابزار، لیز خوردن، برق‌گرفتگی، خفگی با گازهای خطرناک، سوختگی بر اثر آتش‌سوزی و ….

دسته دوم: حوادثی که به مرور زمان و در طول سالیان بر سلامت جسمی یا فکری فرد، آسیب بلندمدت می‌گذارند. مثل نور کم یا زیاد، آسیب شنوایی بر اثر صدای زیاد، آسیب ریه و اعضای دیگر بر اثر تنفس در گازهای آلوده، گرما یا سرمای بیشتر از حد معمول، نبودن سیستم تهویه مناسب، ساعات کار بیش از حد، شیفت‌های طولانی و …

در واقع همانطور که بالاتر ذکر شد مهم نیست که حادثه، عامل مستقیم و آنی آسیب به‌ وجود آمده باشد. تشخیص میزان آسیب و طول دوره درمان با شورای پزشکی یا پزشکی قانونی می‌باشد. در مواردی که میزان آسیب عیناً مشخص نیست کمیسیون پزشکی تشکیل و نتیجه به دادگاهی که پرونده در آن در جریان است ارسال می‌شود.

مسئولیت حوادث ناشی از کار

به‌طور کلی در هر حادثه‌ای که رخ می‌دهد مسئولیت جبران خسارات با مقصر یا مقصرین آن حادثه می‌باشد که این موضوع در مورد حوادث ناشی از کار نیز صادق است که می‌تواند کارگر و یا کارفرما باشد. مصوبه‌های شورای عالی حفاظت فنی، کارفرما را موظف می‌کند که چند مورد زیر را برای ایجاد امنیت و ایمنی رعایت کند:

• تهیه وسایل و امکانات لازم جهت حفظ ایمنی کارکنان
• ارائه آموزش‌های لازم جهت کارکردن در محیط
• نظارت بر ایمن بودن دستگاه‌ها و لباس کارکنان

قاعدتاً چون کارفرما باید شرایط مناسب کاری را فراهم کند، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی ذکر شده توسط قانون کار و مقررات فنی، کارفرما مقصر شناخته شده و مسئولیت کیفری و حقوقی با ایشان است. حال اگر خود کارگر موارد ایمنی را رعایت نکند و تمامی مواردی که بر عهده کارفرما است اجرا شده باشد، خود کارگر مقصر حادثه است و در این صورت کارگر فقط می‌تواند برای دریافت هزینه‌های خدمات درمانی به بیمه تأمین اجتماعی مراجعه کند.

در نتیجه در صورتی‌که کارفرما تقصیری نداشته باشد و وقوع حادثه حین کار به دلیل بی‌دقتی و عدم رعایت موارد ایمنی توسط خود نیروی کار باشد، مسئولیت دیه ناشی از حوادث کار و سایر خسارات وارده، بر گردن کارفرما نیست.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوق کار در زمینه حل‌وفصل اختلافات کارگر و کارفرما

مقصر در حوادث ناشی از کار کیست؟

در حوادث حین کار مقصر یا مقصرین می‌توانند یکی از این سه حالت را داشته باشند:

• کارفرما مقصر باشد: در صورتی‌که موارد ایمنی در محیط کار را فراهم نکرده باشد یا اقدامات الزامی قبل و بعد از حادثه را انجام ندهد.
• کارگر مقصر باشد: در صورتی‌که قوانین و مقررات ایمنی کارفرما را رعایت نکند.
• چندین مقصر از جمله کارگر و کارفرما باهم وجود داشته باشد.

اگر کارگر و کارفرما در مورد مسئولیت حادثه دچار اختلاف شوند، حل اختلاف با دادگاه خواهد بود و رأی دادگاه نتیجه نهایی را مشخص می‌کند. میزان تقصیر و تعیین مقصرین یک حادثه‌ در محیط کار، توسط بازرس‌های رسمی و کارشناسان دادگستری به دستور مقام قضایی انجام می‌شود. کارشناسان دادگستری و بازرسین رسمی پس از بررسی محل حادثه و شواهد، یک صورت‌جلسه تنظیم کرده و به دادگاه تحویل می‌دهند. در نهایت این رأی قاضی است که با بررسی صورت‌جلسه کارشناسان، مقصرین را اعلام می‌کند.

مشخصاً در صورتی‌که کارگر مقصر باشد فقط می‌تواند از صندوق تأمین اجتماعی برای هزینه‌های درمان استفاده کند و خسارت و دیه‌ای متوجه کارفرما نخواهد بود.

مهم‌ترین وظایف کارفرما در کاهش حوادث ناشی از کار

ماده 85 قانون کار و همچنین شورای عالی حفاظت فنی به‌طور گسترده به وظایف و اقدامات کارفرما در محیط کاری جهت جلوگیری از وقوع حادثه حین کار اشاره کرده‌اند که ما در اینجا به چند مورد اصلی آن‌ها می‌پردازیم:

• کارفرما باید در شروع ورود کارگر به محیط کاری و کارگاه، آموزش‌های لازم جهت کار با دستگاه‌ها، نحوه کار و … را در اختیار او بگذارد.
• نصب تابلوهایی که در روز و شب قابل دیدن باشند و همچنین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی مرتبط با نحوه کار و یا هشدار درمورد خطر در محیط کار الزامی‌ است.
• کارفرما باید تجهیزات مربوط به ایمنی کارگران و محیط را به‌طور کامل مطابق با نوع کار و دستورات شورای عالی حفاظت فنی فراهم کند. مثلا تهیه کفش‌های ایمنی، سیستم اطفا حریق، تهویه مساعد، دستکش‌ مناسب با نوع کار و … البته این موارد بسته به نوع فعالیت متفاوت است. طبیعی است که حفظ ایمنی و سلامت در یک محیط شیمیایی با محیط برقی فرق می‌کند.
• استفاده از نیروی متخصص در هر حوزه کاری، امکان وقوع حوادث را به شکل چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
• یکی از بهترین راه‌های حفظ امنیت و ایمنی، به‌روزرسانی آموزش‌ها در محیط کار است. کارفرما می‌تواند با آموزش‌ در محیط کار خود، ریسک حوادث حین کار را کمتر کند.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

اولین اقدامات کارفرما بعد از بروز حادثه حین کار

مطابق با ماده 95 قانون کار و موارد دیگری در قانون تأمین اجتماعی، به‌ محض بروز حادثه در محیط کاری، کارفرما یا مسئولین واحد چه مقصر باشند و چه نباشند باید اقدامات زیر را انجام دهند:

• هر اقدامی جهت جلوگیری از تشدید حادثه لازم است، انجام شود.
• با مراکز امدادی مثل آتش‌نشانی، اورژانس و پلیس تماس گرفته شود.
• تمامی هزینه‌های لازم جهت انتقال آسیب‌دیدگان به مراکز درمانی و درمان آن‌ها توسط کارفرما پرداخت شود. کارفرما در صورتی‌که مقصر نباشد می‌تواند هزینه‌های پرداختی را از صندوق تأمین اجتماعی دریافت کند.
• کارفرما باید وقوع حادثه را طی 3 روز اداری به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی برساند تا در دفتر ویژه‌ای ثبت گردد.
• گزارش حادثه به بیمه مسئولیت کارفرما داده شود.

چنانچه هریک از این اقدامات بالا توسط کارفرما یا مسئولین واحد مرتبط انجام نشود، مسئولیت حقوقی و کیفری حادثه ناشی از کار متوجه کارفرما یا مسئول مذکور خواهد بود.

مسئولیت کارفرمای مقصر در حادثه حین کار

با اینکه همه موارد بالا توضیح داده شد، سوال اصلی هنوز پابرجاست؛ اگر کارفرما مقصر باشد چه مسئولیتی دارد؟ چنانچه کارفرما موارد ایمنی قبل و بعد از بروز حادثه حین کار را انجام نداده باشد، مقصر شناخته می‌شود و در این حالت مسئولیت پیچیده‌ای بر گردن اوست که شامل چند قسمت می‌شود:

‌1.‌ مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار مطابق با قانون مجازات و جدا از مجازات‌های قانون کار می‌باشد که می‌تواند شامل حبس، غرامت نقص عضو،جریمه نقدی، دیه و … باشد.

‌2.‌ مسئولیت حقوقی کارفرما در جبران خسارات مالی به آسیب‌دیدگان است.

‌3.‌ پرداخت مبلغی تحت عنوان خسارت به صندوق تأمین اجتماعی جهت برقراری مستمری

‌4.‌ پرداخت کلیه هزینه‌های درمان، تهیه پروتز و اروتز در صورت نیاز

‌5.‌ پرداخت هزینه کفن و دفن علاوه بر دیه در مواردی که حادثه ناشی از کار منجر به فوت کارگر شده است.

‌6.‌ حقوق ایام بیکاری در صورتی‌که به تشخیص کمیسیون پزشکی، کارگر نیاز به استراحت دارد و نمی‌تواند کار کند بر عهده کارفرماست.

‌7.‌ در مواردی پرداخت مستمری در صورت از کار افتادگی به خود شخص یا به بازماندگان او در صورت فوت، با کارفرما خواهد بود.

دیه حوادث ناشی از کار

اساساً طبق تعریف قانون مجازات چنانچه کسی عمداً یا غیرعمد باعث آسیب به سلامت فردی شود باید مبلغی به عنوان خسارت آن پرداخت کند، که این خسارت دیه نامیده می‌شود. حال در فرض تقصیر کارفرما، یکی از مواردی که باید توسط او به کارگر پرداخت شود دیه است که میزان آن را دادگاه مشخص می‌کند. در مورد دیه، دادگاه بر اساس گزارش پزشکی قانونی و نرخ دیه سالیانه که توسط قوه قضاییه مشخص می‌شود، مبلغ را اعلام می‌کند.

مثل همه انواع دیه، در مورد دیه ناشی از حوادث کار نیز نرخ دیه در ماه‌های حرام (ذی‌القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب) با سایر ماه‌های سال متفاوت است.

مرور زمان در حوادث حین کار

حادثه حین کار و آسیب‌های ناشی از حوادث محیط کاری شامل مرور زمان نمی‌شوند؛ یعنی بعد از اتمام کار و بازنشستگی هم می‌توان برای آن‌ها اقدام کرد.

جالب است بدانید چنانچه هنگام وقوع حادثه از بیمه کارگاهی کارفرما استفاده کرده باشید باز هم می‌توانید در آینده برای دریافت دیه مطابق با قوانین مجازات و کیفری اقدام کنید و در این موارد رأی دادگاه ملاک است.

از کار افتادگی در حوادث ناشی از کار

چنانچه آسیب‌های ناشی از محیط کاری باعث کاهش توانایی جسمی یا فکری کارگر شود در ابتدا یک کمیسیون پزشکی برای تشخیص و علت‌یابی برگزار می‌شود و پس از رأی مثبت کمیسیون پزشکی، کارگر می‌تواند جهت استفاده از مزایای از کار افتادگی به صندوق بیمه تأمین اجتماعی مراجعه کند.

در مواردی که حادثه حین کار منجر به از کار افتادگی شود، کارفرما باید به نسبت هر سال کارکرد کارگر، معادل دو برابر حقوق آخرین ماه را به او پرداخت کند.

مراحل اقدام حقوقی بعد از بروز حادثه

بعد از وقوع حوادث در محل کار، حادثه‌دیدگان می‌توانند با طی کردن مراحل زیر اقدامات قانونی لازم را انجام دهند:

‌1.‌ حادثه‌دیده یا اولیای دم او باید به مراجع انتظامی برای طرح شکواییه مراجعه کنند.

‌2.‌ حادثه‌دیده یا اولیای دم او باید پس از طرح شکواییه، برای تشکیل پرونده و مراجعه به پزشکی قانونی به کلانتری مراجعه نمایند.

‌3.‌ پس از تشکیل پرونده باید برای مطالعه پرونده و بررسی صحنه حادثه و تمامی اظهارات، به اداره کل کار و امور اجتماعی استان یا شهرستان مراجعه کنند و بازرس کل از محل حادثه و اظهارات شهود گزارشی تهیه می‌کند.

‌4.‌ گزارش بازرس کل اداره کار، نامه پزشکی قانونی و بازرسی محل حادثه به کلانتری برای تکمیل پرونده ارجاع می‌شود.

‌‌‌5.‌ کلانتری پرونده را به واحد قضایی مرتبط ارسال کرده و منتظر صدور رأی دادگاه می‌مانیم.

کانال تلگرام لامینگو

سخنی با کارفرما

با توجه به تمامی نکات ذکر شده در این مقاله، بهترین راه جلوگیری از حوادث حین کار و آسیب‌های ناشی از آن، رعایت تمامی نکات ایمنی و تأمین امنیت کارگران در محیط کاری می‌باشد.

لازم به ذکر است که در محیط کار، مسئولیت کامل همه اتفاقات با کارفرماست. پس چنانچه فردی از بیرون از محیط کار نیز حین حادثه در محیط آسیب ببیند، تمامی موارد بالا بر گردن کارفرما است، مگر تقصیر از جانب او نباشد.

لامینگو در کنار شماست!

با وجود متخصصین در حوزه‌های مختلف حقوقی در این مجموعه و ارائه انواع خدمات مشاوره‌ای، لامینگو می‌تواند به شما در این زمینه به صورت آنلاین، تلفنی یا حضوری کمک کند.

برای حل مشکلات خود از تجربه بهترین همکاران ما به‌صورت مشاوره استفاده کنید و سؤالات حقوقی خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما درمیان بگذارید. علاوه بر این، شما مخاطبان و همراهان عزیز لامینگو می‌توانید برای کسب اطلاعات در زمینه‌های مختلف حقوقی، به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه کنید.