آیا حضور در دادگاه الزامی است؟ | عواقب عدم حضور در جلسه دادگاه

رسیدگی در جلسه دادگاه، معمولاً با حضور دو طرف دعوا یعنی خواهان و خوانده صورت می‌گیرد. حضور طرفین دعوا فرصتی است که به طرفین دعوا برای ارایه‌ اسناد و مدارک مربوط به پرونده و دفاع از خود داده می‌شود. در برخی از موارد خواهان یا خوانده در جلسه دادگاه حاضر نمی‌گردند. در این صورت، قانون عذرهای موجهی را پیش‌بینی نموده‌ است که در صورت عدم حضور خواهان یا خوانده به علت چنین عذرهایی، جلسه دادگاه تجدید می‌گردد.

‌

آیا حضور خواهان یا خوانده در جلسه دادگاه الزامی است؟

ماده 93 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص حضور اصحاب دعوا در جلسه دادرسی بیان می‌دارد «اصحاب دعوا می‌توانند در جلسه دادرسی حضور یافته یا لایحه ارسال نمایند.» منظور از اصحاب دعوا، خواهان و خوانده می‌باشند. خواهان و خوانده، دو طرف دعوا در یک دعوای حقوقی می‌باشند. خواهان یک دعوا شخصی می‌باشد که با تقدیم دادخواست به دادگاه، دعوای حقوقی را طرح می‌نماید و خوانده، طرف مقابل دعوای حقوقی و شخصی می‌باشد که علیه او طرح دعوا شده‌ است.

در این ماده الزامی در خصوص حضور خواهان یا خوانده در جلسه دادرسی وجود ندارد. عبارات ماده فوق می‌تواند بیانگر اختیار خواهان یا خوانده برای حضور در جلسه دادرسی باشد و عدم حضور خواهان یا خوانده مانع از ادامه رسیدگی دادگاه نمی‌گردد. در برخی از موارد، دادگاه حضور خواهان یا خوانده در جلسه دادگاه را ضروری می‌داند. در این صورت در ابلاغیه خواهان یا خوانده، الزامی بودن حضور شخص قید می‌گردد.

در مجموع، حضور در دادگاه فرصتی برای خواهان یا خوانده می‌باشد تا بتوانند ادعای خود را ثابت نموده یا از خود دفاع به عمل آورند. به همین علت راه‌حل‌هایی مانند ارسال وکیل یا نماینده به جلسه دادگاه  و پیش‌بینی عذرهای موجه برای عدم حضور در جلسه دادگاه برای حمایت از این حقوق اصحاب دعوا پیش‎‌بینی شده‌ است.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

فرستادن وکیل یا نماینده به دادگاه

خواهان یا خوانده می‌توانند در صورت عدم حضور در دادگاه، نماینده یا وکیل به دادگاه ارسال نمایند. وکیل مذکور نیز موظف می‌باشد که در جلسه رسیدگی حاضر شده یا لایحه بفرستد. در صورتی که وکیل خواهان یا خوانده به علت عذر موجهی در دادگاه حاضر نگردد، جلسه رسیدگی دادگاه تجدید می‌گردد.

باید توجه نمود که در برخی از موارد، دادگاه حضور شخص خواهان یا خوانده را در جلسه رسیدگی ضروری می‌داند. در چنین صورتی لازم است که خواهان و یا خوانده در جلسه رسیدگی حاضر شوند و امکان فرستادن وکیل در چنین شرایطی وجود ندارد.

ارسال لایحه به دادگاه

خواهان، خوانده و وکلای آن‌ها می‌توانند در صورت عدم حضور در دادگاه، به دادگاه لایحه ارسال نمایند.

لایحه چیست؟

همانگونه که گفته‌ شد، یکی از راه‌های طرفین دعوا برای بیان اظهارات و دفاعیات خود، حضور در دادگاه می‌باشد. روش دیگر برای این امر ارسال لایحه به دادگاه می‌باشد. لایحه در حقیقت نوشته‌ای کتبی است که طرفین اظهارات و دفاعیات خود را به صورت کتبی در آن بیان نموده و آن را تقدیم دادگاه می‌نمایند. با تقدیم لایحه به دادگاه، دادگاه جلسه رسیدگی را در وقت تعیین‌شده، تشکیل داده و به پرونده رسیدگی می‌نماید.
‌

برای آشنایی بیش‌تر با لایحه و شیوه نگارش آن، این مطلب را مطالعه نمایید: تفاوت لایحه و دادخواست در چیست؟

عذرهای موجه برای عدم حضور در دادگاه

وکلای خواهان یا خوانده ممکن است نتوانند در دادگاه حضور یافته یا لایحه ارسال نمایند. در صورتی که وکلای خواهان یا خوانده برای عدم حضور خود در دادگاه عذرهای موجه قانونی که اکنون مورد بررسی قرار می‌گیرند را داشته‌ باشند، جلسه رسیدگی در دادگاه تجدید می‌گردد تا فرصت دفاع، بیان اظهارات و ارائه‌ اسناد و مدارک مرتبط به وکیل خواهان یا خوانده داده‌ شود.

در صورت وجود عذرهای موجه برای عدم حضور در دادگاه، وکیل غایب، عذر خود برای عدم حضور در جلسه رسیدگی را به دادگاه ارسال می‌نماید. تشخیص موجه یا غیرموجه بودن عذر عدم حضور در جلسه رسیدگی با دادگاه می‌باشد. در صورتی که دادگاه، علت عدم حضور را عذر موجهی بداند جلسه رسیدگی را تجدید نموده و وقت آن را به همراه بیان عذر موجه عدم حضور به طرفین ابلاغ می‌نماید. در صورتی که دادگاه چنین عذری را موجه نداند به رسیدگی ادامه خواهد داد. عذرهای موجه پیش‌بینی شده در قانون برای عدم حضور، موارد زیر می‌باشند.

فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول از طبقه دوم

خویشاوندان نسبی، خویشاوندانی می‌باشند که نسبت خویشاوندی آن‌ها با وکیل خواهان یا خوانده، ناشی از رابطه خونی می‌باشد. این مفهوم در مقابل خویشاوندان سببی قرار می‌گیرد که به سبب ازدواج با یکدیگر، پیوند خویشاوندی پیدا خواهند نمود. برای مثال همسر شخص وکیل و خانواده همسر او نمونه‌ای از خویشاوندان سببی می‌باشند.‌ خویشاوندان هر شخص با توجه به قوانین ارث به چند طبقه تقسیم می‌گردند و در هر طبقه، درجاتی وجود دارد. پدر، مادر، فرزند و نوه از وارثان و خویشاوندان طبقه اول محسوب می‌گردند. پدربزرگ، مادربزرگ و خواهر و برادر خویشاوندان درجه اول از طبقه دوم به‌شمار می‌آیند. برای مثال فوت پدر یا مادربزرگ وکیل یا پدربزرگ همسر او عذر موجهی برای عدم حضور وکیل در دادگاه محسوب می‌گردد.
‌

برای اشنایی بیش‌تر با مفهوم ارث، طبقات و درجات آن، مطالعه این مطلب می‌تواند مفید باشد: نحوه تقسیم ارث بر اساس قانون | سهم ارث فرزندان | سهم ارث همسر

ابتلا به مرضی که مانع حرکت بوده یا برای حرکت مضر تشخیص داده شود

در صورتی که وکیل خواهان یا خوانده به بیماری مبتلا گردد و در نتیجه آن امکان حضور در دادگاه برای او فراهم نباشد، امکان تجدید جلسه رسیدگی پیش‌بینی شده است. به عنوان نمونه ممکن است شخص در بیمارستان بستری گردد و نتواند در دادگاه حاضر گردد.

حوادث قهری از قبیل سیل و زلزله که مانع از حضور در دادگاه می‌باشد

برخی از حوادث به صورت قهری و غیرقابل پیش‌بینی واقع می‌گردند. پیشگیری از این حوادث در توان هیچ‌کس نمی‌باشد. در صورتی که خواهان یا خوانده به علت وقوع چنین حوادثی امکان حضور در دادگاه را پیدا نکنند، راه حل منصفانه آن است که به شخص غائب فرصت مجددی داده‌ شود. حوادثی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی و جنگ می‌توانند نمونه‌هایی از حوادث قهری باشند.

دریافت مشاوره حقوقی

وقایع خارج از اختیار  که مانع از حضور در دادگاه می‌گردد

برخی از وقایع مانع از حضور وکیل خواهان و خوانده در دادگاه می‌گردند و کنترل آن‌ها نیز در اختیار شخص نمی‌باشد؛ مانند حالتی که شخص با رعایت قوانین رانندگی در مسیر رسیدن به دادگاه تصادف نموده و به همین علت امکان حضور در دادگاه را پیدا نمی‌نماید.

آیا عذرهای موجه ذکرشده، در مورد خواهان و خوانده نیز اعمال می‌گردند؟

در قانون آیین دادرسی مدنی این موارد صرفاً برای عدم حضور وکیل خواهان یا خوانده پیش‌بینی شده‌ است، اما با توجه به این مسئه که موارد گفته شده موارد محدودی می‌باشند که در صورت وقوع، هیچ شخصی امکان حضور در دادگاه را پیدا نمی‌نماید باید گفت این موارد در خصوص خواهان و خوانده نیز مطرح می‌گردند و در صورت عدم حضور خواهان و خوانده در دادگاه به علت عذرهای گفته شده، جلسه رسیدگی تجدید می‌گردد.

عدم حضور در دادگاه چه پیامدهایی در پی دارد؟

گفته شده که خوانده یا خواهان می‌توانند به جای حضور در دادگاه، لایحه ارسال نمایند یا وکیل به نمایندگی از خواهان یا خوانده در جلسه دادگاه حاضر گردد. اساساً حضور خواهان یا خوانده در دادگاه الزامی نمی‌باشد، اما عدم حضور در هیچ یک از جلسات می‌تواند پیامدهایی برای خواهان یا خوانده داشته باشد.

عدم حضور خواهان در دادگاه

به صورت کلی، عدم حضور خواهان در دادگاه مانع از رسیدگی نمی‌گردد، اما در صورتی که حضور خواهان در جلسه رسیدگی برای ارایه‌ توضیحات ضروری باشد و خواهان در جلسه رسیدگی حاضر نگردد و دادگاه با توضیحاتی که از خوانده دریافت می‌نماید، نتواند حکم صادر کند، دادخواست خواهان ابطال می‌گردد.

همچنین یکی از جهات حضور خواهان در دادگاه، ارایه‌ اصل مدارک و اسنادی می‌باشد که خواهان با استناد به آن‌ها طرح دعوا نموده‌ است و به همین سبب لازم است که خواهان اسناد و مدارک را با حضور خود یا فرستادن وکیل یا نماینده به دادگاه تحویل دهد. در صورتی که در نتیجه عدم حضور خواهان در دادگاه، اصل مدارک تحویل دادگاه داده‌ نشود و مدارک گفته‌شده سندی عادی باشند و مورد تردید و انکار خوانده قرار گیرند و در دادخواست خواهان دلایل دیگری برای ادعای خواهان مطرح نگردیده‌‌ باشد، دادخواست خواهان ابطال خواهد گشت.

کانال تلگرام لامینگو

عدم حضور خوانده در دادگاه

همانگونه که گفته‌ شد، حضور خوانده نیز در دادگاه الزامی نمی‌باشد و عدم حضور او در دادگاه مانع از رسیدگی دادگاه نمی‌گردد. اما در شرایطی عدم حضور خوانده در دادگاه منجر به صدور حکم غیابی و امکان واخوهی یا عدم رسیدگی به دلایل خوانده می‌گردد.

این مطلب را نیز بخوانید: اعتبار سند عادی در مقابل سند رسمی چگونه است؟

عدم رسیدگی به دلایل خوانده

خوانده ممکن است برای دفاع از خود مدارک و اسنادی را داشته‌ باشد که ارایه‌ آن‌ها به دادگاه، قاضی را در حل مسئله یاری می‌نماید و لذا لازم است که اصل مدارک و اسناد خود را به همراه رونوشت از آن‌ها با حضور خود در دادگاه و یا از طریق فرستادن نماینده یا وکیل به دادگاه تقدیم نماید. عدم ارایه‌ این اسناد به دادگاه در صورتی که دلیلی که با استناد به این اسناد صورت‌ گرفته‌ است، دلیلی عادی بوده و مورد تردید و انکار خواهان قرار گیرد باعث خواهد شد که این دلیل از دلایل خوانده خارج گردد و دادگاه به آن رسیدگی نکند.

صدور حکم غیابی و واخواهی از آن

وقت رسیدگی دادگاه از طریق ابلاغ به طرفین دعوا اعلام می‌گردد. قانون مواردی را پیش‌بینی نموده‌ است که در صورت عدم اطلاع از موقعیت خوانده یا عدم دسترسی به او وقت رسیدگی به او ابلاغ قانونی و نه واقعی ‌می‌گردد. برای صدور حکم غیابی سه شرط لازم است:

ابلاغ قانونی وقت رسیدگی در دادگاه

به صورت کلی، ابلاغ‌هایی که از طرف دادگاه انجام می‌گردد به صورت قانونی یا واقعی می‌باشند. در برخی از موارد، ابلاغ به شخص خوانده صورت می‌گیرد. در این صورت، خوانده نمی‌تواند اظهار بی‌اطلاعی نماید. اما در برخی از موارد این ابلاغ به دلایلی مانند عدم اطلاع از محل سکونت خوانده، به شخص خوانده تحویل داده نشده و تنها از نگاه قانون، ابلاغ صورت گرفته‌ است. چنین ابلاغی، ابلاغ قانونی می‌باشد. امروزه ابلاغ به صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد.
‌

جهت آشنایی با ابلاغیه الکترونیکی و نحوه مشاهده این ابلاغیه‌ها مطلب آموزش قدم به قدم مشاهده ابلاغیه الکترونیکی سامانه ثنا را مطالعه نمایید.

عدم حضور خوانده یا وکلای او در هیچ یک از جلسات رسیدگی

برای صدور حکم غیابی و امکان واخواهی از آن لازم است که خوانده در هیچ یک از جلسات رسیدگی در دادگاه حاضر نشده و نماینده یا وکیلی نیز نفرستاده باشد.

عدم ارسال لایحه به دادگاه

جهت صدور حکم غیابی، خوانده یا وکلای او نباید برای هیچ یک از جلسات رسیدگی دادگاه، لایحه ارسال نموده‌ باشند.

در صورت وجود سه شرط گفته‌ شده، رسیدگی دادگاه به صورت غیابی بوده و در نتیجه این رسیدگی، حکم غیابی صادر می‌گردد. در قانون پیش‌بینی شده‌ است که در صورتی که حکم غیابی علیه خوانده در جلسه دادگاه صادر گردد و پس از آن خوانده از حکم مذکور مطلع گردد می‌تواند نسبت به این حکم اعتراض نماید. به چنین اعتراضی، واخواهی گفته می‌شود.
‌

مطالعه مطلب همه چیز درباره واخواهی حقوقی و واخواهی کیفری و نحوه انجام آن برای آشنایی بیش‌تر با حکم غیابی و واخواهی پیشنهاد می‌گردد.

سخن پایانی و نتیجه‌گیری

حضور خواهان یا خوانده در جلسه رسیدگی دادگاه ضروری نمی‌باشد، اما فرصتی برای طرفین دعوا است تا اظهارات و دفاعیات خود را بیان نمایند. ممکن است خواهان یا خوانده نتوانند در دادگاه حاضر گردند. در چنین صورتی با فرستادن لایحه یا حضور وکیل یا نماینده می‌توانند از خود دفاع به عمل آورند. حضور وکیل در جلسه رسیدگی ضروری می‌باشد، اما در شرایط خاصی ممکن است وکیل خواهان یا خوانده نتواند در دادگاه حاضر گردد. در صورتی که عذر موجهی برای عدم حضور خود در دادگاه داشته باشد، جلسه رسیدگی دادگاه تجدید می‌گردد.

عدم حضور خواهان یا خوانده در جلسه رسیدگی و عدم تحویل مدارک و اسناد مربوط به دلایل آن‌ها منجر به عدم رسیدگی به دلایل ادعا شده و در مورد خواهان حتی ممکن است به ابطال دادخواست او منجر گردد. در صورت عدم حضور خوانده در هیچ یک از جلسات رسیدگی در دادگاه و صدور حکم غیابی، خوانده از طریق واخواهی می‌تواند به حکم غیابی اعتراض نماید. با وجود مطالب مطرح شده در این نوشته، باید گفت که تصمیم‌گیری در خصوص حضور یا عدم حضور در دادگاه، تنظیم لایحه، واخواهی و حتی فرستادن وکیل یا حضور شخص خواهان یا خوانده، به وضعیت پرونده در حال رسیدگی وابسته می‌باشد و همگی نیاز به دریافت مشورت با افراد متخصص و کارشناس در خصوص این مسائل دارند. پیشنهاد ما دریافت مشاوره حقوقی از کارشناسان مجموعه لامینگو می‌باشد. مجموعه لامینگو آمادگی ارایه‌ مشاوره حقوقی به صورت حضوری یا تلفنی را دارا می‌باشد.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال نمایید. مجموعه‌ای از مطالب متنوع در خصوص موضوعات حقوقی و غیرحقوقی در این بلاگ جمع‌آوری شده‌است که مطالعه آن می‌تواند مفید باشد. همچنین شما می‌توانید نطرات، پیشنهادات و سوالات خود را در قسمت دیدگاه شما با ما در میان بگذارید. ما آماده‌ دریافت نظرات شما و پاسخگویی به سوالات شما می‌باشیم.