همه چیز درمورد حل اختلاف ازطریق داوری

رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شیوه حل‌وفصل اختلافات در بین افراد جامعه، مراجعه به محاکم قضایی است. روش‌های دیگری نیز در این زمینه وجود داشته که مراجعه به نهادهای داوری ازجمله این موارد به شمار می‌رود. داوری در حقیقت از دیرباز یکی از روش‌های حل‌وفصل دعواها در بین مردم بوده که حتی قبل از اسلام نیز رواج داشته است. از طرفی، پیگیری دعاوی در محاکم قضایی تشریفات زیادی دارد و مدت‌زمان زیادی طرفین را درگیر پرونده‌های حقوقی می‌کند. ازاین‌رو، طبیعی است که حقوق بسیاری از مردم در این بین تضییع شود. به همین دلیل، مقررات کشور ما اهمیت ویژه‌ای به مقوله داوری داده و با تصویب برخی قوانین، ارجاع به نهاد داوری را ازجمله شیوه‌های قانونی حل‌وفصل اختلافات می‌شناسد. در ادامه، با این مقوله مهم بیشتر آشنا می‌شویم. می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی نهاد داوری بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

دریافت مشاوره حقوقی نهاد داوری

تعریف نهاد داوری در حقوق ایران

کلمه داور، در لغت به‌معنای صاحب داد، عادل، و حل اختلاف بین دو یا چند نفر است. ازاین‌رو، منظور از داوری، حکمیت و از لحاظ حقوقی و مقررات دادرسی مدنی یعنی حل اختلاف و خصومت بین طرفین دعاوی توسط شخصی غیرقاضی و بدون در نظر گرفتن تشریفات رسمی دادگستری است. به‌بیان‌دیگر، داوری عبارت است از حل‌وفصل خصومت بین دو طرف از طریق واگذاری آن به شخص یا اشخاصی که طرفین از حکمیت آن‌ها راضی هستند. نهاد داوری در کشورهای توسعه‌یافته یک موضوع نهادینه شده است؛ به‌گونه‌ای که به‌عنوان یک شغل و تخصص مورد توجه قرار گرفته است. در حقوق ایران نیز در مواد 454 الی 501 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب به موضوع داوری پرداخته شده است.

گاهی اوقات داور یک شخص حقیقی است که توسط طرفین انتخاب شده است. در برخی موارد، برای انجام پروسه موردنظر می‌توان پرونده را به یک شرکت خصوصی یا یک سازمان داوری ارجاع داد و شرکت‌ یا سازمان‌ داوری، شخص حقیقی را به‌عنوان داور انتخاب و برای بررسی پرونده معرفی می‌کند. در نهاد داوری نکته بسیار مهم، زمان انتخاب داور است. انتخاب داور در هر مرحله‌ای اعم از زمان انعقاد قرارداد، اجرای مفاد قرارداد و حتی بعد از طرح دعوی در دادگاه امکان‌پذیر خواهد بود که ثمرات و برکات فراوانی نیز به‌همراه دارد.

اما آنچه نباید از نظر دور بماند، اهمیت دریافت مشاوره حقوقی نهاد داوری است؛ چراکه در این صورت، مشاوران حقوقی به شما کمک می‌کنند تا بهترین شیوه را برای پیش‌بینی شرط داوری داشته باشید.

بیشتر بخوانید: تعریف نهاد داوری در حقوق ایران

انواع داوری

داوری را می‌توان از دو جنبه متفاوت ملیت و شکل آن تقسیم‌بندی کرد:

• ازنظر ملیت، داوری در 2 دسته کلی داخلی و بین‌المللی قرار می‌گیرد. به‌موجب مقررات کشور ما، زمانی که طرفین اختلاف به‌هنگام انعقاد موافقتنامه داوری هردو تبعه ایران باشند، به آن داوری داخلی می‌گویند. داوری بین‌المللی نیز مربوط به زمانی است که یکی از طرفین اختلاف تبعه ایران نباشد.
• نهاد داوری ازنظر شکل نیز در دو گروه سازمانی و موردی طبقه‌بندی می‌شود. داوری سازمانی، زمانی صورت می‌گیرد که طرفین در قرارداد خود انتخاب داور را به سازمان‌های داوری هستند، ارجاع می‌دهند. در داوری موردی نیز طرفین بدون کمک گرفتن از سازمان‌های داوری، به‌منظور حل‌وفصل اختلافات خود یک یا چند نفر را به‌عنوان داور انتخاب کرده و نحوه رسیدگی را نیز مشخص می‌کنند. ارجاع اختلاف به شرکت‌های خصوصی داوری نیز در گروه داوری موردی قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: داوری چیست و چه انواعی دارد؟ | انواع داوری از جهت ملی و شکلی

تفاوت داوری داخلی و بین‌المللی

همان‌طور که اشاره کردیم، در داوری داخلی طرفین دعوا باید تابعیت یک کشور را داشته باشند. مثلاً در ایران طرفین دعاوی که قصد استفاده از سازوکار داوری را دارند، باید تابعیت ایرانی داشته باشند. در این حالت، داوری داخلی خواهد بود. اما در داوری خارجی، طرفین اتباع کشورهای مختلف هستند.

با استفاده از مشاوره حقوقی نهاد داوری، می‌توانید با داوری در اختلافات داخلی و بین‌المللی آشنا شوید.

دعاوی قابل ارجاع در داوری

در بحث داوری، هر موضوع یا اختلافی قابل ارجاع به داوری نیست. طبق ماده 496 قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی مربوط به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، نسب و دعوای ورشکستگی ازجمله مواردی هستند که قابل ارجاع به داوری نخواهند بود. این قبیل موضوعات باید حتماً در دادگاه‌ها مطرح و رسیدگی شوند. ارجاع به داوری می‌تواند در قالب درج شرط داوری حین معامله یا به شکل توافق‌نامه مستقل از قرارداد طرفین باشد. طرفین در معاملات خود این اختیار را دارند که داور، تعداد آن‌ها و حتی طریقه رسیدگی به اختلافات را مشخص کنند. البته این نکته نباید از نظر دور بماند که تنها اختلافات حقوقی قابل ارجاع به داوری هستند نه مسائل کیفری.

بیشتر بخوانید: کدام دسته از دعاوی قابل ارجاع به داوری هستند؟

داوری در طلاق به درخواست زوجه

مطابق قانون، در موضوع طلاق که به درخواست هر کدام از طرفین صورت می‌گیرد، دادگاه با هدف ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع می‌دهد. در این شرایط، دادگاه با توجه به رأی داور حکم خود را صادر می‌کند. در این حالت نیز طرفین یک نفر را به‌عنوان داور انتخاب و به دادگاه معرفی می‌کنند. ارجاع زوجین به داوری در حقیقت بر اساس ماده 27 قانون حمایت خانواده مصوب 91 برای رفع اختلافات انجام می‌گیرد. داوری در طلاق با نهاد داوری کاملاً متفاوت است. از آنجایی که تحکیم بنیاد خانواده از موارد مهم به شمار می‌رود، زمانی که زوجین با اختلافات و مشکلات مواجه شده و برای طلاق به دادگاه مراجعه می‌کنند، اگر قاضی موظف است موضوع را به داوری ارجاع دهد.

بیشتر بخوانید: هرآنچه باید درمورد داوری در طلاق بدانید! + شرایط طلاق به درخواست زوجه

درخواست تعیین داور از دادگاه

در حالت کلی، در بحث داوری اساس کار انتخاب اختیاری داور توسط طرفین است. بااین‌حال، در برخی موارد به مسائلی برخورد می‌کنیم که طرفین بر سر انتخاب داور دچار اختلاف‌نظر هستند. در این حالت، تنها راه تسلیم شدن در برابر رأی دادگاه نیست. درواقع طرفین چاره‌ای جز تقدیم دادخواست تعیین داور به دادگاه ندارند. بند 5 ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی نیز به موضوع انتخاب داور توسط دادگاه به‌روش غیرمستقیم اشاره دارد.

فراموش نکنید که بهره‌گیری از مشاوره حقوقی نهاد داوری پیش از امضای موافقتنامه داوری، کمک شایانی به شما در این زمینه خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: درخواست تعیین داور از دادگاه چگونه و در چه شرایطی انجام می‌گیرد؟

آیا وکیل می‌تواند داور باشد؟

یکی از سؤالاتی که ذهن بسیاری از افراد را به خود درگیر کرده، انتخاب وکیل به‌عنوان داور است. در پاسخ به این سؤال، باید بگوییم که بله؛ وکیل می‌تواند بهترین گزینه برای داوری در پرونده باشد. وکلا با داشتن اطلاعات حقوقی کامل می‌توانند به‌عنوان داور انتخاب شوند. این موضوع در بسیاری از کشورهای دنیا نیز وجود داشته و وکلا می‌توانند داوری پرونده‌ها را بر عهده بگیرند.

بیشتر بخوانید: آیا وکیل می تواند داور باشد ؟

هزینه داوری طلاق

یک داور طلاق می‌تواند برای انجام موضوع داوری از طرفین درخواست حق‌الزحمه کند که در این حالت هزینه از طریق دادگاه تعیین و دستور پرداخت آن صادر خواهد شد. اصولاً هر کدام از طرفین دعوا باید حق‌الزحمه داور را پرداخت کنند؛ اما در شرایطی که خوانده طلاق داوری را به دادگاه معرفی نکند، خواهان باید به‌ناچار هزینه داوری را برای او پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت حق‌الزحمه داوری از سوی خواهان طلاق، درخواست طلاقش رد خواهد شد.

حتماً بخوانید: داور در طلاق کیست و چه وظایفی دارد؟ + خصوصیات داور در طلاق

اعتبار رأی داوری

در بحث داوری، رأی صادره از چند منظر که یکی از آن‌ها اعتبار رأی داوری است، قابل بررسی خواهد بود. اعتبار رأی داوری، به این معنی است که داور باید شرایط و نکات قانونی را هنگام صدور رأی در نظر بگیرد. ازاین‌رو، درصورتی‌که داور شرایط لازم را موردتوجه قرار ندهد، رأی صادره توسط او باطل خواهد شد. اعتبار رأی داوری نیز براساس اجرای قوانین و مقررات تعیین می‌شود. بر اساس مقررات اجرای احکام مدنی، درصورتی‌که پروسه قانونی داوری طی شده باشد، حکم صادرشده قابل اجراست و تفاوتی با رأی صادرشده از دادگاه ندارد.

نحوه اعتراض و ابطال رأی داوری

داوری یک موضوع بسیار حساس و تخصصی است که حتماً باید توسط افراد باتجربه و دارای دانش انجام گیرد. بااین‌حال، درصورتی‌که داور رأی خلاف قوانین صادر کند، طرفین باید دادخواستی تحت عنوان ابطال رأی داوری مطرح و با این کار نسبت به بی‌اعتباری رأی صادره به دادگاه صالح اقدام کنند. دادگاه صالح نیز به دادگاهی گفته می‌شود که صلاحیت رسیدگی به موضوع دعوای ابطال رأی داوری را داشته باشد؛ مثلاً در حوزه املاک، باید به دادگاه محل وقوع ملک مراجعه کرد.

داوری الکترونیکی و چالش‌های آن

داوری الکترونیکی، نوعی داوری از راه دور و به‌واسطه اینترنت است که در آن داور می‌تواند از طریق شبکه جهانی اینترنت اختلاف طرفین دعوا را در نقاط مختلف حل‌وفصل نماید؛ اما این روش به‌دلیل نوین بودن با چالش‌های بسیاری مانند عدم وجود ارتباط مستقیم، احساس، فهم مشترک، روح حاکم بر مسائل، عدم حضور فیزیکی و آثار حقوقی-روانی ناشی برگزاری جلسات استماع به‌صورت آنلاین، امنیت دادرسی، اصل محرمانه بودن رسیدگی برای تجار، هزینه سنگین در ارتباطات و … روبرو خواهد بود.

چنانچه قصد دارید اختلافات خود را ازطریق داوری الکترونیکی حل‌وفصل کنید، با استفاده از مشاوره حقوقی نهاد داوری، چالش‌های ناشی از آن را به حداقل برسانید.

بیشتر بخوانید: داوری الکترونیکی و چالش‌های آن

دستور موقت در داوری داخلی و بین‌المللی

یکی از مهم‌ترین خصوصیات داوری و دلیل اصلی گرایش مردم به‌سمت آن، حفظ اسرار طرفین دعوا است. بااین‌حال، در برخی موارد مراجعه به دادگاه اجتناب‌ناپذیر است؛ زیرا عدم مراجعه ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری را به‌همراه داشته باشد. در این شرایط ،یکی از اقداماتی که به‌منظور جلوگیری از بروز خسارت انجام می‌گیرد، درخواست صدور دستور موقت است که در داوری‌های داخلی در دادگاه انجام می‌شود. در داوری بین‌المللی نیز طبق ماده 9 قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، هرکدام از طرفین قبل یا حین رسیدگی داوری می‌توانند از رئیس دادگاه درخواست دستور موقت کنند.

در حالت کلی، یکی از مهم‌ترین روش‌های حل اختلاف در سیستم قضایی ایران، اعتماد به نهاد داوری و باور به اهمیت داوری در حقوق ایران است. اما هنگام انتخاب داور باید بسیار دقت کرد. زیرا داوران باید شرایط و دانش کافی را برای انجام این کار داشته باشند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، کلیک کنید.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

جمع‌بندی

در این مقاله، به‌صورت خلاصه و مختصر درمورد استفاده از سازوکار داوری، که یکی از شیوه‌های حل‌وفصل اختلافات است، با شما صحبت کردیم. داوری درواقع همان حل‌وفصل خصوصی اختلافات است که اعتبار خود را از توافق قبلی طرفین دعوا کسب می‌کند. چنانچه شما قصد انعقاد معامله‌ای را دارید که در کسب‌وکار شما نقشی کلیدی دارد، توصیه می‌شود استفاده از مشاوره حقوقی نهاد داوری را فراموش نکنید.

همچنین، می‌توانید سؤالات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک گذاشته تا کارشناسان حقوقی ما به‌صورت رایگان پاسخگوی شما عزیزان باشند. جهت بهره‌مندی از سایر مطالب حقوقی، ورود به صفحه بلاگ لامینگو را فراموش نکنید.