موصی له کیست و چه تفاوتی با وصی و ورثه دارد؟ | شرایط موصی له

وصیت از جمله امور پسندیده است که به انجام آن سفارش بسیار شده است. هر فرد می‌تواند به موجب وصیت در خصوص بخشی از اموال یا انجام برخی از امور برای زمان پس از فوت خود تعیین تکلیف نماید. مطابق ماده 825 قانون مدنی وصیت می‌تواند به دو شکل عهدی یا تملیکی تنظیم گردد. در تنظیم هر یک از این اشکال وصیت، قوانین و تشریفات خاصی بایستی رعایت گردد. موصی له یکی از ارکان مهم وصیت تملیکی است که به منظور صحت وصیت بایستی شرایط ویژه‌ای را دارا باشد. در این مقاله قصد بررسی این پرسش را داریم که موصی له کیست و تفاوت او با وصی و ورثه چیست؟

‌

وصیت تملیکی چیست؟

پیش از بررسی این پرسش که موصی له کیست، بایستی اشاره‌ای به وصیت تملیکی نمود. وصیت تملیکی از اشکال وصیت است که به موجب آن فرد، عین یا منفعتی از اموال خود را برای زمان پس از مرگ خود به دیگری به صورت رایگان تملیک می‌نماید. هر فردی تنها تا سقف یک سوم از اموال خود را می‌تواند به نفع دیگران وصیت تملیکی تنظیم نماید. صحت وصیت تملیکی منوط به رعایت شرایط ویژه‌ای است که بررسی آن‌ها در این مقال نمی‌گنجد.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

موصی له کیست؟

وصیت تملیکی از سه رکن تشکیل می‌شود که عبارتند از: موصی، موصی له و موصی به. شخص وصیت‌کننده موصی، شخصی که وصیت تملیکی به نفع او تنظیم شده موصی له و مال موضوع وصیت، موصی به نامیده می‌شود. تحقق تملیک در وصیت تملیکی منوط به قبول موصی به توسط موصی له پس از فوت موصی است. در تنظیم وصیت و صحت آن، موصی له بایستی دارای شرایط ویژه‌ای باشد که این شرایط در ادامه بررسی خواهد شد.

شرایط موصی له

ماده 850 قانون مدنی در بیان شرایط موصی له مقرر داشته است که «موصی له باید موجود باشد و بتواند مالک چیزی بشود که برای او وصیت شده است.» بنابراین، داشتن وجود و اهلیت دو شرط اساسی است که موصی له بایستی دارا باشد. وفق این شرط، وصیت بر معدوم صحیح نخواهد بود؛ برای مثال پدربزرگ نمی‌تواند به نفع نوه‌اش وصیت تملیکی تنظیم نماید، در حالی که هنوز صاحب نوه نشده است و تنها این احتمال وجود دارد که در آینده نوه‌ای متولد شود. با توجه به آن که همه افراد اهلیت تمتع را دارا می‌باشند، محجورین نیز می‌توانند به عنوان موصی له قرار گیرند، اما قبول موصی به بر عهده ولی یا قیم آنان خواهد بود.

شرایط موصی له جنین

وصیت تملیکی به نفع جنینی که نطفه او منعقد شده اما هنوز متولد نشده است، صحیح می‌باشد. چرا که جنین نیز شرط داشتن وجود و اهلیت را داراست. البته در خصوص وصیت بر حمل (جنین) این شرط در نظر گرفته شده است که تحقق تملیک، منوط به زنده متولد شدن اوست، هر چند به فاصله کمی پس از تولد فوت نماید.

چنانچه جنین پیش از تولد سقط شود، وصیت تملیکی محقق نخواهد شد. البته در یک فرض استثنایی، علی‌رغم زنده متولد نشدن جنین، تملیک محقق می‌گردد. این وضعیت استثنایی شرایطی است که جنین در نتیجه یک جرم سقط شود. در این حالت، علی‌رغم زنده متولد نشدن جنین، وصیت تملیکی محقق شده و مال مورد وصیت به ورثه جنین تعلق خواهد گرفت.

این مطلب را نیز بخوانید: جرم سقط جنین در چه شرایطی تحقق می‌یابد و مجازات آن چیست؟

شرایط موصی له متعدد

موصی، به هنگام تنظیم وصیت می‌تواند مال مشخصی را به نفع دو یا چند نفر وصیت نماید. در شرایطی که موصی له متعدد باشد، موصی به به صورت مساوی میان آنان تقسیم می‌گردد، مگر آن که موصی خود ترتیب دیگری جهت تقسیم موصی به معین نموده باشد. برای مثال، اگر موصی یک واحد آپارتمان را به نفع سه نفر از برادرانش وصیت نموده باشد، علی‌الاصول هر برادر مالک دو دانگ از آپارتمان می‌شود، مگر آن که موصی ترتیب دیگری برای تقسیم مال تعیین نموده باشد.
‌

جهت آشنایی با نحوه تنظیم وصیت‌ نامه رسمی می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: وصیت نامه رسمی چگونه تنظیم می‌شود؟ | وصیت نامه محضری

تفاوت موصی له و وصی

ممکن است برخی از افراد به اشتباه دو عنوان موصی له و وصی را مترادف و یکسان فرض نمایند، در حالی که هر یک از این عناوین مستقل بوده و ماهیتی جداگانه دارد. وصی از ارکان وصیت عهدی است. به موجب وصیت عهدی، موصی انجام کاری خاص را برای زمان پس از مرگ خود به عهده دیگری قرار می‌دهد که این فرد وصی نام دارد. برای مثال اگر فردی پیش از مرگ خود دیگری را مسئول رسیدگی به امور فرزندان صغیرش قرار دهد، آن فرد وصی نامیده می‌شود.

در وصیت تملیکی هیچ رکنی تحت عنوان وصی وجود ندارد. در این شکل از وصیت، موصی هیچ کس را عهده‌دار انجام کاری خاص نمی‌نماید، بلکه مالی را به دیگری تملیک می‌کند. فردی که از وصیت تملیکی منتفع شده و مالی را مالک می‌گردد، موصی له نامیده می‌شود. وصی، بر خلاف موصی له مالک مالی نمی‌شود، بلکه انجام کاری خاص بر عهده‌اش قرار می‌گیرد.

تفاوت موصی له و ورثه

وجه اشتراک موصی له و ورثه در این است که هر دوی آنان پس از فوت متوفا از اموال باقی‌مانده منتفع شده و سهم معین خود را مالک می‌شوند. اما نبایستی این دو عنوان را یکسان انگاشت.

ورثه افرادی هستند که با متوفا قرابت، اعم از نسبی یا سببی، داشته و مطابق قانون ارث و طبقات ارث تعیین می‌شوند. هیچ‌کس نمی‌تواند افرادی خاص را به عنوان ورثه خود در نظر گرفته و سهم‌الارث آنان را مطابق میل خود تعیین نماید. قانون ارث و نحوه تقسیم ترکه یک قانون آمره است که توافق بر خلاف آن پذیرفته نخواهد شد. این در حالی است که افراد در انتخاب موصی له مختار هستند. هر فردی می‌تواند تا سقف یک سوم از اموال خود را به موجب وصیت تملیکی به فردی که شرایط موصی له (داشتن وجود و اهلیت) را دارا می‌باشد تملیک نماید، هر چند این فرد از ورثه به شمار نیاید و هیچ قرابتی با موصی نداشته باشد.
‌

به منظور آشنایی با نحوه تقسیم ارث به موجب قانون می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: نحوه تقسیم ارث بر اساس قانون | سهم ارث فرزندان | سهم ارث همسر

کلام پایانی

بررسی این پرسش که موصی له کیست و چه شرایطی را باید دارا باشد اهمیت بسیاری دارد، چرا که فقدان این شرایط قانونی در صحت وصیت خلل ایجاد نموده و آن را از اعتبار ساقط می‌نماید. فردی که به عنوان موصی له وصیت تملیکی تعیین شده و از اموال معین شده پس از فوت موصی منتفع می‌گردد، بایستی موجود بوده و دارای اهلیت باشد. وجود و اهلیت دو شرط اساسی است که موصی له بایستی آن‌ها را دارا باشد. وصیت به نفع معدوم صحیح نبوده و قابل اجرا نمی‌باشد.

گفتار فوق به منظور آشنایی با شرایط موصی له تهیه گردیده و تلاش شده است تا تمامی نکات ضروری در این خصوص بیان گردد. در صورتی که پس از مطالعه این گفتار با سؤالاتی در این خصوص روبه‌رو شدید، می‌توانید به قسمت دیدگاه‌ها مراجعه کرده و سؤالات خود را جهت پاسخ‌دهی توسط کارشناسان متخصص مجموعه لامینگو در آن قسمت درج نمایید. به منظور بهره‌مندی از خدمات مشاوره تخصصی در این زمینه نیز می‌توانید به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و با مشاورین متخصص مجموعه لامینگو مشورت نمایید.

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌های مختلف حقوقی می‌توانید به بلاگ لامینگو مراجعه نموده و با مطالعه مقالات حقوقی منتشر شده در این سایت دانش حقوقی خود را افزایش دهید.