اعاده دادرسی کیفری چیست و چه شرایطی دارد؟

در فرآیند دادرسی و رسیدگی به موضوع، همواره این احتمال وجود دارد که خطایی پیش آمده و حکمی خلاف واقع صادر شود. به همین دلیل، قانونگذار طرق مختلفی چون تجدیدنظرخواهی، فرجام‌خواهی و غیره را پیش‌بینی نموده است تا بتوان با توسل به یکی از این طرق نسبت به حکم صادره اعتراض نمود. از جمله طرق استثنائی اعتراض به آرای قطعی صادره از محاکم، اعاده دادرسی می‌باشد که هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری، تحت شرایطی خاص می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این گفتار قصد داریم تا اعاده دادرسی کیفری و مرجع رسیدگی‌کننده به آن و کلیه احکام و شرایط آن را بررسی نماییم.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

اعاده دادرسی چیست؟

زمانی که حکم قطعی از جانب دادگاه صادر می‌شود، دیگر امکان تغییر در مفاد حکم و اعتراض نسبت به آن با توسل به راه‌هایی چون تجدیدنظرخواهی وجود ندارد. در چنین شرایطی، در صورت حصول شرایط مقرر در قانون، تنها از طریق اعاده دادرسی امکان اعتراض نسبت به حکم و تغییر در مفاد آن وجود دارد.

در واقع، اعاده دادرسی روش استثنائی اعتراض به آرای قطعی می‌باشد. شرایط و احکام اعاده دادرسی در دعاوی کیفری و حقوقی متفاوت از یکدیگر می‌باشد. قانون آیین دادرسی کیفری شرایط اعاده دادرسی کیفری و قانون آیین دادرسی مدنی شرایط اعاده دادرسی حقوقی را به تفصیل شرح نموده‌اند.
‌

جهت آشنایی با اعاده دادرسی حقوقی و شرایط و ضوابط آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: اعاده دادرسی حقوقی چیست و در چه شرایطی امکان‌پذیر است؟

شرایط اعاده دادرسی کیفری

در دعاوی کیفری، درخواست اعاده دادرسی در خصوص مواردی پذیرفته می‌شود که حکم محکومیت قطعی صادر شده باشد. صرف نظر از اینکه حکم محکومیت قطعی اجرا شده باشد یا خیر، در موارد زیر درخواست اعاده دادرسی کیفری پذیرفته می‌شود:

1. کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.

2. چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‌ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.

3. شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی‌گناهی یکی از آنان احراز گردد.

4. درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.

5. در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.

6. پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی‌گناهی محکوم‌علیه یا عدم تقصیر وی باشد.

7. عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

اشخاص دارای حق درخواست اعاده دادرسی کیفری

ماده 475 قانون آیین دادرسی کیفری حق درخواست اعاده دادرسی کیفری را به اشخاص زیر اختصاص داده است:

1. محکوم‌علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکوم‌علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او

2. دادستان کل کشور

3. دادستان مجری حکم
‌

جهت آشنایی بیشتر با دادستان و وظایف او می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: وظایف دادستان و اختیارات او چیست؟ | مدعی‌العموم کیست؟

مهلت اعاده دادرسی کیفری

بر خلاف آن که قانونگذار به منظور درخواست اعاده دادرسی حقوقی مهلت معینی را تعیین نموده، جهت طرح درخواست اعاده دادرسی کیفری هیچ مدت زمان معینی را مشخص ننموده است. این امر بدین معناست که افراد دارای حق درخواست اعاده دادرسی کیفری در هر زمان که جهات اعاده دادرسی محقق گردد می‌توانند درخواست خود را مطرح نمایند. طرح این درخواست محدود به زمان خاصی نشده است و چه بسا ممکن است پس از فوت محکوم‌علیه مطرح گردد.

دریافت مشاوره حقوقی

مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی کیفری

هر یک از افراد دارای حق درخواست اعاده دادرسی کیفری درخواست خود را تقدیم دیوان عالی کشور می‌نمایند. دیوان عالی کشور عالی‌ترین مرجع قضایی در نظام قضایی کشور ما محسوب می‌گردد و جهت رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی کیفری و احراز شرایط تحقق آن صالح می‌باشد.

دیوان عالی کشور پس از وصول درخواست اعاده دادرسی و بررسی موضوع، در صورتی‌که این درخواست را صحیح و وارد بداند، پرونده را جهت رسیدگی مجدد به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارجاع می‌دهد. این امر به این دلیل است که دیوان عالی کشور تنها از حیث شکلی به بررسی رأی می‌پردازد و اقدام به رسیدگی ماهوی نمی‌نماید.

اثر اعاده دادرسی کیفری

در صورتی‌که حکم محکومیت اجرا نشده باشد و درخواست اعاده دادرسی توسط دیوان عالی کشور پذیرفته شود، اجرای حکم تا زمان صدور حکم جدید به تعویق می‌افتد. اخذ تأمین متناسب از متهم نیز به عهده دادگاهی خواهد بود که وظیفه رسیدگی مجدد به پرونده را دارد.

چنانچه مجازات مندرج در حکم از نوع مجازات‌های سالب حیات یا مجازات‌های بدنی یا قلع و قمع بنا باشد، به محض وصول درخواست اعاده دادرسی کیفری، دیوان عالی کشور دستور توقف اجرای حکم را صادر می‌نماید، صرف نظر از اینکه درخواست اعاده دادرسی پذیرفته یا رد شود.

کانال تلگرام لامینگو

اعاده دادرسی کیفری توسط رئیس قوه قضائیه

مطابق ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، رئیس قوه قضائیه تنها مرجعی است که اگر آرای قطعی صادره از محاکم را خلاف شرع تشخیص دهد، می‌تواند تجویز اعاده دادرسی نماید. به موجب دستور رئیس قوه قضائیه، پرونده مربوطه به شعب خاصی از دیوان عالی کشور ارجاع می‌شود تا رأی صادره پیشین نقض شده و مورد رسیدگی شکلی و ماهوی مجدد قرار گیرد.

علاوه بر رئیس قوه قضائیه، اگر رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان رأی قطعی صادره از مراجع قضایی را خلاف شرع تشخیص دهند نیز می‌توانند با ذکر دلیل از ریاست قوه قضائیه تجویز اعاده دادرسی را وفق ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری درخواست نمایند.
‌

به منظور آشنایی بیشتر با رأی قطعی و ویژگی‌های آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: حکم قطعی چیست و آیا مفاد آن قابل تغییر است؟

کلام پایانی

پس از صدور رأی قطعی از سوی مرجع قضایی دیگر امکان اعتراض نسبت به رأی و تغییر در مفاد آن وجود نخواهد داشت. با این حال، اعاده دادرسی به عنوان طریقی استثنائی پیش‌بینی شده است تا در صورت حصول شرایط آن بتوان رأی قطعی صادره را نقض نموده و پرونده مورد رسیدگی مجدد قرار گیرد. این امکان، هم در خصوص دعاوی حقوقی و هم دعاوی کیفری وجود دارد. در صورت حصول هر یک از جهات مندرج در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، پرونده مربوطه در دیوان عالی کشور مورد اعاده دادرسی کیفری قرار می‌گیرد. دیوان عالی کشور رأی پیشین را نقض نموده و به منظور رسیدگی مجدد به یکی از شعب هم‌عرض دادگاه صادرکننده رأی ارجاع می‌نماید.

در این گفتار همه چیز در خصوص اعاده دادرسی کیفری و شرایط آن به تفصیل توضیح داده شده است. شما می‌توانید در صورت نیاز به دریافت مشاوره تخصصی در این خصوص به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و با مشاورین متخصص مجموعه لامینگو مشورت نمایید. همچنین، این امکان برای شما فراهم شده است تا بتوانید پرسش‌های خود در این خصوص را در قسمت دیدگاه‌ها مطرح نمایید تا کارشناسان متخصص مجموعه لامینگو در اسرع وقت به آن‌ها پاسخ دهند. بلاگ لامینگو از دیگر امکانات مجموعه لامینگو در جهت افزایش دانش و اطلاعات حقوقی جامعه می‌باشد که شما می‌توانید با مراجعه به آن و مطالعه مطالب حقوقی منتشر شده در سایت اطلاعات حقوقی خود را افزایش دهید.