جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم چگونه انجام می‌شود؟

با شروع فرآیند تحقیقات مقدماتی پس از کشف وقوع یک جرم، ممکن است فرد یا افرادی به منظور تکمیل تحقیقات به عنوان مظنون یا متهم به صورت موقت بازداشت شوند. با پایان تحقیقات، صحت یا عدم صحت اتهام این افراد ثابت می‌شود. چنانچه اتهام فرد ثابت شود، به منظور صدور حکم به دادگاه ارجاع داده می‌شود و اگر اتهام فوق قابل انتساب به فرد نباشد، با صدور حکم برائت یا قرار منع تعقیب از بازداشت آزاد می‌شود. چنین فردی به علت بی‌گناهی خود می‌تواند خسارات ناشی از بازداشت موقت را مطالبه نماید. قانون آیین دادرسی کیفری ساز و کار جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم را به تفصیل توضیح داده است.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

افراد مشمول جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم

قانون آیین دادرسی کیفری، امکان دریافت جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم را تنها در خصوص برخی از اشخاص در نظر گرفته است. به موجب ماده 255 این قانون، افرادی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی بازداشت شده و از سوی مراجع قضایی، حکم برائت یا قرار منع تعقیب آنان صادر شده باشد می‌توانند با طرح شکایت، خسارت ایام بازداشت خود را مطالبه نمایند.

خسارت ایام بازداشت اعم از ضرر و زیان‌های مادی و معنوی و منافع ممکن‌الحصول می‌باشد، مانند خسارات مادی ناشی از عدم حضور فرد در محل کار خود یا خسارات معنوی در اثر از دست رفتن آبرو و اعتبار خود. خسارات معنوی عمدتاً از طرق مختلفی چون عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن جبران می‌گردد.
‌

به منظور آشنایی با قرار منع تعقیب و موارد صدور آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: قرار منع تعقیب چیست؟

در چه مواردی دریافت خسارت ایام بازداشت امکان‌پذیر نیست؟

گاهی ممکن است حکم برائت یا قرار منع تعقیب در خصوص فرد بازداشت‌شده صادر شود، اما به دلیل دیگری فرد مستحق دریافت جبران خسارت ناشی از ایام بازداشت نباشد. این موارد استثنایی منحصر به چهار مورد به شرح زیر می‌باشد:

1. بازداشت شخص ناشی از خودداری در ارائه اسناد، مدارک و ادله بی‌گناهی خود باشد.

2. فرد به منظور فراری دادن مرتکب جرم، خود را در مظان اتهام و بازداشت قرار داده باشد.

3. به هر جهتی به ناحق موجبات بازداشت خود را فراهم آورده باشد.

4. همزمان به علت قانونی دیگری بازداشت باشد.

نحوه دریافت جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم

چنانچه فردی بی‌گناه بازداشت شده باشد و شرایط دریافت جبران خسارت ایام بازداشت را داشته باشد، تنها ظرف شش ماه از ابلاغ رأی قطعی حاکی از بی‌گناهی خود می‌تواند درخواست خود به منظور دریافت خسارت ایام بازداشت را تقدیم کمیسیون استانی نماید. کمیسیون استانی که وظیفه رسیدگی به این درخواست را دارد متشکل از سه نفر از قضات دادگاه تجدیدنظر استان به انتخاب رئیس قوه قضائیه می‌باشد. کمیسیون فوق بررسی‌های لازم را انجام داده و در صورت احراز شرایط، حکم خود را مبنی بر جبران خسارت صادر می‌نماید. در غیر این صورت نیز درخواست فرد رد خواهد شد.

شکایت نسبت به رأی کمیسیون استانی

چنانچه کمیسیون استانی درخواست فرد بازداشت‌شده مبنی بر جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم را رد نماید، فرد می‌تواند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی، نسبت به آن در کمیسیون موضوع ماده 258 قانون آیین دادرسی کیفری شکایت نماید.

کمیسیون موضوع ماده 258 یا کمیسیون ملی جبران خسارت، متشکل از رئیس دیوان عالی کشور یا یکی از معاونان وی و دو نفر از قضات دیوان عالی کشور به انتخاب رئیس قوه قضائیه می‌باشد. این کمیسیون تنها وظیفه رسیدگی به اعتراضات نسبت به آرای کمیسیون استانی را داشته و آرای صادره از آن قطعی و غیرقابل اعتراض می‌باشد.

جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم بر عهده چه نهادی است؟

چنانچه درخواست فرد بازداشت‌شده مبنی بر دریافت خسارت ایام بازداشت پذیرفته شود، دولت وظیفه جبران خسارت را بر عهده خواهد داشت. به منظور پرداخت خسارات ایام بازداشت، صندوقی در وزارت دادگستری تأسیس شده است که بودجه آن هر ساله از محل بودجه کل کشور تأمین می‌گردد.

البته اگر بازداشت فرد بی‌گناه در اثر اعلام مغرضانه جرم، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضایی باشد، دولت می‌تواند پس از پرداخت خسارت از محل صندوق فوق، به منظور دریافت آن به مقصر اصلی مراجعه نماید.

کانال تلگرام لامینگو

سخن نهایی

پس از کشف یک جرم و در فرآیند تحقیقات مقدماتی، ممکن است افرادی به منظور انجام تحقیقات به صورت موقت بازداشت شوند، اما با تکمیل تحقیقات بی‌گناهی آنان ثابت شده و بازداشت موقت آنان پایان یابد. در چنین مواردی، قانونگذار امکان دریافت جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم را به رسمیت شناخته است، چرا که این مسئله از جمله حقوق شهروندی افراد و شایان حمایت است. فرد بازداشت‌شده می‌تواند درخواست خود مبنی بر دریافت خسارت ایام بازداشت را تقدیم کمیسیون ویژه استانی نماید و در صورت تأیید آن خسارت خود را از دولت مطالبه نماید.

مسئله جبران خسارت ناشی از بارداشت متهم از جمله حقوق شهروندی افراد جامعه است و شایسته است تا افراد نسبت به آن آشنایی کافی را داشته باشند. به منظور دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه می‌توانید به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و با مشاورین متخصص مجموعه لامینگو مشورت نمایید. همچنین، می‌توانید سؤالات خود در این خصوص را در قسمت دیدگاه‌ها درج نمایید تا در اسرع وقت توسط کارشناسان متخصص مجموعه لامینگو به آن‌ها پاسخ داده شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌های مختلف حقوقی نیز می‌توانید به بلاگ لامینگو مراجعه نموده و مطالب حقوقی گوناگونی را که در این سایت منتشر شده مطالعه نمایید.