مزایده چیست و چگونه انجام می‌گردد؟ | آشنایی با قوانین مزایده

در عصر ما خرید و فروش کالا به اشکال گوناگون صورت می‌گیرد. تعیین قیمت کالا از عناصر مهم برای تصمیم‌گیری در خصوص خرید یا عدم خرید کالا می‌باشد و می‌تواند باعث ایجاد رقابت در خرید کالا گردد. مزایده یکی از انواع خرید کالا می‌باشد که تشریفات و انواع خاصی را دارد؛ با انجام تشریفات مزایده، کالا به بالاترین قیمت فروخته خواهدشد. در این نوشتار با مزایده، انواع مزایده و تشریفات آن آشنا می‌گردیم و به شکل کلی سعی خواهیم نمود که به این پرسش که مزایده چیست پاسخ دهیم.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

مزایده چیست؟

مزایده، شیوه‌ای برای فروش کالا یا خدمت می‌باشد. فروش کالا یا خدمات از طریق مزایده، نیازمند تشریفات خاصی است و به همین علت باید گفت که خرید یا فروش کالا از طریق مزایده یک عقد تشریفاتی می‌باشد. در نتیجه انجام این تشریفات، کالا به بالاترین قیمت پیشنهاد شده به فروش می‌رسد؛ به‌ این ‌شکل که قیمت پایه توسط کارشناس یا با تراضی طرفین تعیین می‌گردد و پس از آن هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند قیمتی را برای خرید کالا پیشنهاد دهد. کالا به شخصی که بالاترین قیمت را پیشنهاد داده است، فروخته خواهد شد.

انواع مزایده

برای پاسخ به این پرسش که مزایده چیست باید با انواع مزایده نیز آشنا شد. با توجه به شیوه‌ برگزاری مزایده و تفاوت‌ در در تشریفاتی که برای انجام مزایده لازم است، مزایده انواع مختلفی پیدا می‌نماید.

مزایده اجباری و اختیاری

کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌توانند اموال خود را از طریق مزایده به فروش برسانند. ممکن است برگزاری مزایده در این صورت، صرفاً به منظور فروش کالای خود به بالاترین قیمت صورت گیرد و هیچ الزام قانونی یا قراردادی برای انجام مزایده وجود نداشته‌باشد؛ چنین مزایده‌ای اختیاری می‌باشد. در مقابل ممکن است انجام فرآیند مزایده، به حکم قانون و دستور دادگاه صورت پذیرفته‌باشد که در این صورت، مزایده اجباری می‌باشد.

مزایده عمومی و مزایده محدود

ممکن است با برگزاری مزایده، همه‌ افراد امکان شرکت در مزایده و پیشنهاد دادن قیمت را داشته‌باشند؛ در چنین صورتی، مزایده به شکل عمومی پرگزار شده‌است. در مقابل اگر تنها افراد خاصی امکان شرکت در مزایده را داشته باشند، مزایده به شکل محدود برگزار می‌گردد. در مزایده‌های عمومی،برگزاری مزایده از طریق آگهی، اطلاع‌رسانی خواهد شد و همه از برگزاری مزایده مطلع خواهند گشت. در مزایده محدود، برای افراد دارای صلاحیت برای شرکت در مزایده، دعوت‌نامه فرستاده خواهد شد تا آن‌ها از برگزاری مزایده مطلع گردند.

مزایده خصوصی

مطابق قاعده کلی، انجام مزایده و تشریفات آن مانند قیمت پیشنهادشده و نام و مشخصات پیشنهاد‌دهنده‌ها باید شفاف باشد. اما در برخی موارد، بنابر ملاحظات امنیتی، نام و مشخصات شرکت‌کنندگان و هویت آن‌ها برای همگان افشا نخواهد شد. در چنین صورتی مزایده به شکل خصوصی برگزار شده‌ است.

مزایده تک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای

ماده 6 شیوه‌نامه برگزاری مزایده بنگاه‌های مشمول واگذاری موضوع قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی مزایدات را با توجه به مراحل آن به مزایده‌های تک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای تقسیم نموده‌ است. در مزایده یک مرحله‌ای، نیازی به بررسی اهلیت مزایده‌گران و پیشنهادهای داده شده نمی‌باشد. در حالی که در مزایده دو مرحله‌ای، هیأت واگذاری، شرایطی را پیش‌بینی می‌نماید که با توجه به این شرایط اهلیت مزایده‌گران و پیشنهادها مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که شرایط لازم وجود داشته‌ باشد، مرحله دوم مذاکره صورت خواهد پذیرفت.

با برخی از اصطلاحات مزایده آشنا شویم!

برای پاسخ به این پرسش که مزایده چیست لازم است که با اصطلاحات مزایده نیز آشنا گردیم. مزایده‌گر، مزایده‌گزار و قیمت پایه از اصطلاحات پرکاربرد در فرآیند برگزاری مزایده می‌باشند که اکنون با آن‌ها آشنا می‌گردیم.

مزایده‌گر

هر شخص حقیق یا حقوقی که با پیشنهاد قیمت و تحویل اسناد و مدارک لازم در مزایده شرکت نماید، مزایده‌‌گر نامیده می‌شود.

مزایده‌گزار

هر ارگان، مجموعه‌ یا شرکتی که برگزاری مزایده را بر عهده دارد و مجری برگزاری مزایده است، مزایده‌گزار نامیده می‌شود.

قیمت پایه

منظور از قیمت پایه، قیمتی است که طرفین بر آن توافق کرده یا توسط کارشناس تعیین شده‌ است و مزایده با آن شروع می‌گردد. قیمت‌های پیشنهاد شده که توسط مزایده‌گر داده می‌شوند باید از قیمت پایه بیش‌تر باشند.

دریافت مشاوره حقوقی

موارد کاربرد مزایده

به شکل کلی، در خصوص این‌ مسئله که مزایده چیست باید گفت با فروش اموال از طریق مزایده، اموال به بالاترین قیمت به فروش می‌رسند و مسلم است که مالکان اموال در پی فروش از طریق مزایده باشند. اما برگزاری مزایده و تشریفات آن نیاز به پیگیری‌های گوناگون و پرداخت هزینه‌های مربوطه دارد و به همین علت، مزایده در خصوص کلیه‌ اموال برگزار نمی‌گردد و تنها در وضعیت‌های خاصی برگزار خواهد شد. از کاربردهای مزایده و انواع آن، استفاده از آن در فرآیند فروش اموال توقیف شده محکوم‌علیه یا فروش اموال شخص ورشکسته می‌باشد. چنین مزایده‌هایی با مداخله‌ دادگاه و به منظور فروش اموال به بالاترین قیمت جهت پرداخت بدهی محکوم‌علیه یا شخص ورشکسته که اموال او برای پرداخت بدهی‌های او کافی نیست، می‌باشد.

فروش اموال توقیف شده

در خصوص فروش اموال توقیف شده، باید گفت که ممکن است شخص بدهکار، توانایی بازپرداخت بدهی خود را نداشته‌ باشد. با مراجعه به دادگاه، اموالی از او توقیف می‌گردد و این اموال از طریق مزایده به فروش خواهند رسید. برای مثال زوج، محکوم به پرداخت مهریه همسر خود می‌گردد. زوجه در راستای مطالبه مهریه خود، درخواست توقیف اموال زوج را از دادگاه می‌نماید. پس از آن، این اموال از طریق دادگاه و با طی تشریفات قانونی از طریق مزایده به بالاترین قیمت به فروش می‌رسند و بهای آن به زوجه پرداخت خواهد شد.
‌

جهت آشنایی بیش‌تر با توقیف اموال این مطلب را بخوانید:همه چیز درباره مشاوره حقوقی توقیف اموال و شرایط آن!

فروش اموال شخص ورشکسته

در خصوص شخص ورشکسته نیز باید گفت ورشکسته، شخصی است که بدهی‌های او بیش‌تر از اموالش می‌باشد و اموال او برای بازپرداخت بدهی‌های او کافی نیست و به همین جهت دادگاه بعد از صدور حکم ورشکستگی، اموال شخص ورشکسته را توقیف می‌نماید و از طریق برگزاری مزایده، اموال به فروش خواهند رسید. با برگزاری مزایده برای فروش اموال شخص ورشکسته، تلاش می‌شود تا اموال به بالاترین قیمت به‌ فروش برسند و با فروش آن‌ها بتوان بدهی‌های بیش‌تری را پرداخت نمود.

مزایده اموال تملیکی دولت

علاوه بر موارد گفته‌شده، دولت نیز می‌تواند اموال خود را از طریق مزایده به فروش برساند و به همین علت سامانه حراج الکترونیکی اموال تملیکی به نشانی www.tamliki.ir ایجاد شده‌است که از طریق ثبت‌نام در این سامانه می‌توان در مزایده اموال دولتی شرکت نمود.
‌

به منظور آشنایی بیش‌تر با سامانه حراج الکترونیکی اموال تملیکی این مطلب را بخوانید: سامانه حراج الکترونیکی اموال تملیکی 1402 | مزایده الکترونیکی دولت

مزایده چگونه انجام می‌گیرد؟

جهت پاسخ به این پرسش که‌ مزایده چیست باید با شیوه‌ کلی انجام مزایده آشنا شد. اولین گام برای انجام مزایده، صدور و انتشار اعلامیه مزایده در مزایدات عمومی که به آن دعوت عمومی گفته‌ می‌شود یا ارسال دعوت‌نامه شرکت در مزایده، در مزاید‌های محدود می‌باشد. قانون در این خصوص بیان داشته است که بین انتشار آگهی مزایده و روز برگزاری آن باید بیش از ده روز و کم‌تر از یک ماه فاصله وجود داشته‌باشد. مطابق قوانین مزایده، قیمت پایه اموال موضوع مزایده که افزایش قیمت‌های پیشنهادی از آن شروع می‌گردد، ممکن است در مواردی با توافق طرفین یا با دریافت نظر از کارشناس یا کارشناسانی که قوانین مزایده، نحوه‌ انتخاب آنان را معین می‌نمایند، مشخص گردد و پس از آن شرکت کنندگان باید پیشنهاد خود در خصوص قیمت را به برگزارکنندگان اعلام نمایند و به این ترتیب، بالاترین قیمت پیشنهادشده، مشخص می‌گردد و او برنده‌ مزایده می‌باشد.

بعد از مشخص شدن برنده مزایده، مطابق قانون مزایده، مزایده‌گزار می‌تواند به برنده مهلتی برای پرداخت بدهد، اما برنده مزایده باید حداقل ده درصد بهای مشخص شده را پرداخت نماید و برای پرداخت مابقی آن نیز مهلتی معین می‌گردد که در آن مدت باید پرداخت گردد. در صورتی که مزایده‌گر در مهلت مشخص شده، بها را نپردازد از ده درصد بهایی که پرداخته است هزینه برگزاری مزایده کم می‌شود و مابقی آن توسط دولت ضبط می‌گردد و مزایده مجدد برای فروش مال برگزار خواهد شد.

قوانین مزایده

قانون اجرای احکام مدنی، برخی از مواد خود را به مزایده و تشریفات آن اختصاص داده‌ است و تلاش کرده‌ است تا فرآیند برگزاری مزایده مشخص گردد و به این چالش که مزایده چیست پاسخ داده‌شود.  از جمله آن، ماده 114 این قانون، به عنوان یکی از قوانین مزایده می‌باشد که به طور کلی بیان می‌دارد فروش اموال توقیف شده باید از طریق مزایده انجام گیرد. به علاوه، برخی از مواد آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا، مربوط به مزایده و فرآیند برگزاری آن می‌باشند. جهت آشنایی بیش‌تر با این مسئله که مزایده چیست، محتوای این قوانین را مورد بررسی قرار خواهیم‌داد.

محل برگزاری مزایده

محل برگزاری مزایده از مسائلی می‌باشد که در قوانین مزایده مورد توجه قرار گرفته‌است. ماده 115 قانون اجرای احکام مدنی، در خصوص محل برگزاری مزایده می‌باشد. این امکان وجود دارد که دولت یا شهرداری، محل یا محل‌هایی را برای برگزاری مزایده تعیین نموده باشند. در این صورت، مزایده در این محل‌ برگزار خواهد شد و در صورتی که چند محل وجود داشته‌باشد، مدیر اجرا باید محلی را که نفع بیش‌تری را برای محکوم‌علیه دارد مشخص نماید و مزایده در این محل برگزار گردد. در صورتی که محل مشخصی برای مزایده از طرف دولت یا شهرداری معین نشده باشد، مدیر اجرا محل فروش را تعیین خواهد نمود.

در خصوص محل برگزاری مزایده، باید به این مسئله توجه داشت که حمل و نقل و جا‌به‌جایی برخی از اموال مکن است دشوار باشد و یا حمل آن هزینه‌ بالایی را در پی داشته‌باشد. در این‌ صورت، چنین اموالی در همان محلی که نگه‌داری می‌گردند، به فروش خواهند رسید.

کانال تلگرام لامینگو

زمان برگزاری مزایده

مزایده باید در زمان مشخصی برگزار گردد و به همین سبب قوانین مزایده به زمان برگزاری مزایده توجه داشته‌اند. ماده 117 این قانون بیان می‌دارد «موعد فروش را مدیر اجرا نظر به کمیت و کیفیت اموال توقیف شده، معین و آگهی می‌نماید.» مطابق این ماده، مدیر اجرا باید زمان برگزاری مزایده و فروش کالا را معین نماید و جهت تعیین این زمان، به ویژگی‌های خاص کالا توجه داشته باشد. برای مثال، برخی کالاها مانند میوه و سبزیجات سریعاً فاسد می‌گردند و نگه‌داری آن‌ها نیز هزینه‌هایی را در پی دارد و به همین جهت، فروش چنین کالاهایی باید سریع‌ و قبل از فساد آن‌ها صورت گیرد.

در خصوص تعیین زمان فروش، باید توجه داشت که تاریخ برگزاری مزایده باید به شکلی تنظیم گردد که میان تاریخ انتشار آگهی و روز برگزاری مزایده، بیش از یک‌ماه و کم‌تر از ده روز فاصله وجود نداشته‌باشد. برای مثال، اگر تاریخ انتشار آگهی دهم مهرماه باشد، تاریخ برگزاری مزایده، باید در تاریخی بعد از بیستم مهرماه و قبل از دهم آبان ماه باشد. بدیهی است که مزایده‌گر برای ارائه‌ پیشنهاد در خصوص قیمت و تصمیم‌گیری برای حضور یا عدم حضور در مزایده، نیاز به فرصتی مناسب دارد و به همین جهت مدیر اجرا نمی‌تواند مزایده را در فاصله‌ی کم‌تر از ده روز منتشر نماید. از طرف دیگر، طولانی‌ شدن این مدت نیز می‌تواند مشکل‌آفرین باشد و به همین جهت این فاصله نباید بیش‌تر از یک‌ماه گردد.

آگهی مزایده

در پاسخ به این پرسش که مزایده چیست با فرآیند برگزاری مزایده آشنا شدیم. یکی از تشریفات مهم در برگزاری مزایده، آگهی مزایده می‌باشد. آگهی مزایده اموال باید در یکی از روزنامه‌های محلی منتشر گردد، اما در صورتی که در محل برگزاری مزایده، روزنامه محلی وجود نداشته‌باشد و یا ارزش مال مورد مزایده بیش از دویست هزار ریال نباشد، نیازی به نشر آگهی در روزنامه نمی‌باشد و می‌توان آگهی مزایده را در معابر نصب نمود.

در آگهی مزایده فروش مال منقول ویژگی‌های مال مورد فروش، قیمت اولیه که مزایده با آن شروع می‌گردد و روز و ساعت برگزاری مزایده باید قید گردد. در آگهی فروش اموال غیرمنقول علاوه بر قید ساعت و روز برگزاری مزایده و قیمت پایه مزایده، باید نام صاحب مال، محل وقوع مال و وضعیت مال از جهت این‌که در اجاره دیگری می‌باشد یا نه و یا سایر حقوقی که دیگران ممکن است نسبت به مال داشته باشند، مانند حق انتفاع قید گردد. به علاوه لازم است که وضعیت مال از جهت مفروز یا مشاع بودن و وضعیت ثبتی ملک که آیا ملک مذکور ثبت شده‌است یا خیر نیز مشخص گردد و در صورتی که مال در اجاره شخص دیگری باشد لازم است که تاریخ پایان یافتن اجاره نیز قید گردد.

‌

مال مشاع یا مفروز چیست؟

در یک دسته‌بندی کلی اموال به اموال منقول و غیر منقول تقسیم می‌گردند. اموال منقول قابلیت جابه‌جابی دارند، مانند خودرو. در مقابل، اموال غیر منقول امکان جابه‌جایی را دارا نمی‌باشند، مانند ملک و زمین. در دسته‌بندی دیگری، اموال به اموال مشاع و مفروز تقسیم می‌گردند. مال مفروز، مالی می‌باشد که تنها یک مالک دارد، اما مال مشاع دارای مالکین متعدد می‌باشد و مالکیت این مالکان به شکل ترکیبی است؛ به‌گونه‌ای که همه‌ مالکان نسبت به تمام اجزای مال، مالکیت دارند و نمی‌توان مالکیت مالکان را تقسیم و جداسازی نمود.
‌

جهت آشنایی بیش‌تر با تفاوت مال مشاع و مفروز این مطلب را بخوانید: مال مشاع و نحوه فروش آن

تفاوت مناقصه و مزایده چیست؟

معمولاً در کنار مزایده، عنوان مناقصه نیز به چشم می‌خورد. برای فهم این مسئله که مزایده چیست لازم است که با تفاوت مزایده و مناقصه نیز آشنا گردیم. باید گفت که در هر دو مورد مزایده و مناقصه، قیمت پایه مشخص می‌گردد، اما با انجام تشریفات مزایده، مال مورد مزایده به بالاترین قیمت پیشنهادی به فروش می‌رسد، اما در مناقصه، کالا به کم‌ترین قیمت پیشنهادشده که متناسب با ارزش کالا می‌باشد، به فروش خواهد رسید.
‌

جهت آشنایی بیشتر با تفاوت مناقصه و مزایده این مطلب را بخوانید: مناقصه چیست و به چند نوع تقسیم می‌شود؟

سخن پایانی

خرید و فروش کالا و خدمات، از امور شایع در عصر ما می‌باشند و تعیین قیمت برای کالا یا خدمات، نقش مهم و موثری در خرید یا عدم خرید کالا یا خدمت دارد. فروش از طریق برگزاری مزایده، منجر به فروش به بالاترین قیمت ممکن می‌گردد. انواع مزایده گوناگون می‌باشند و می توان آن‌ها را به مزایده‌های عمومی یا محدود، اختیاری یا اجباری و مزایده‌های خصوصی تقسیم‌بندی نمود.

قانون اجرای احکام مدنی و آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا در برخی از مواد خود به مزایده پرداخته‌اند و شیوه‌ برگزاری مزایده و وضعیت زمان و مکان برگزاری مزایده را مشخص نموده‌اند، که با آن‌ها آشنا شدیم. اما برگزاری مزایده یا شرکت در مزایده، پیچیدگی‌ها و دشواری‌های حقوقی گوناگونی نیز دارد و به همین علت پیشنهاد ما در یافت مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری از کارشناسان مجموعه لامینگو می‌باشد. مجموعه ما آمادگی ارائه‌ مشاوره حقوقی به صورت حضوری یا غیرحضوری در زمینه برگزاری یا شرکت در مزایده را دارد.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال نمایید! در بلاگ لامینگو مطالب گوناگونی در خصوص موضوعات مختلف حقوقی جمع‌آوری شده‌ است که مطالعه این مطالب، منجر به افزایش دانش حقوقی شما خواهد شد. علاوه بر این، شما می‌توانید سوالات و نظرات خود را در قسمت دیدگاه شما مطرح نمایید. ما آماده دریافت نظرات شما و پاسخگویی به سوالات شما می‌باشیم.