دادگاه تخصصی چیست و انواع آن کدام است؟

دادگاه تخصصی یکی از شعب دادگاه‌های عمومی است که به طور تخصصی به موضوعی مشخص رسیدگی می‌کند. این دادگاه طبق قانون به نوع خاصی از دعاوی و اختلافات می‌پردازد و به منظور رسیدگی تخصصی و دقیق‌تر به دعاوی در حوزه‌ای خاص تشکیل شده است. در این گفتار قصد داریم ویژگی‌ها و انواع این دادگاه را به اختصار بیان کنیم. شما می‌توانید پس از خواندن این مطلب، سؤالات خود را در انتها برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود.

‌

تعریف دادگاه عمومی

دادگاه عمومی مرکز رسیدگی به امور شکایات و همچنین تظلمات است. این دادگاه حق رسیدگی به تمام دعاوی و اختلافات را دارا است به جز مواردی که قانون در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده‌ است. بنابراین دادگاه عمومی دارای صلاحیت عام برای رسیدگی به تمام دعاوی است. این دادگاه‌ها شامل دادگاه‌های حقوقی و کیفری هستند. حال شعبی از این دادگاه به دادگاه‌های تخصصی اختصاص داده شده است تا با بررسی دقیق و تخصصی در آن حوزه به رسیدگی و حل اختلافات بپردازند.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعریف دادگاه تخصصی

همان‌گونه که پیش‌تر بیان شد دادگاه تخصصی یکی از شعب دادگاه‌های عمومی است که به هدف و موضع مشخصی اختصاص داده شده است. طبق ماده ۵۶۶ قانون آیین دادرسی کیفری «تمام مراجع قضایی موضوع این قانون مکلفند با توجه به نوع دعاوی به تخصیص شعبه یا شعبی از مراجع قضایی برای رسیدگی تخصصی اقدام کنند.» البته نکته جالب توجه این است که این دادگاه در عین تخصصی بودن می‌تواند به موضوعات دیگر حقوقی نیز رسیدگی کند. در این خصوص ماده ۲۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری بیان می‌کند «اختصاصی بودن بعضی از شعب دادگاه‌های عمومی، مانع از ارجاع سایر پرونده‌ها به آن شعب نمی‌باشد.»

موارد صلاحیت دادگاه تخصصی

در زمینه دادگاه‌های تخصصی، آیین‌نامه شیوه تشکیل شعب تخصصی مراجع قضایی در سال ۹۸ تصویب شده است و به بیان دقیق شرایط آن پرداخته است. طبق ماده ۱ این آیین‌نامه در هر حوزه قضایی در صورت ضرورت، شعبه یا شعبی از دادسرا یا دادگاه برای رسیدگی به امور کیفری یا حقوقی اختصاص داده می‌شود. جرائم اقتصادی، جرائم صنفی، آدم‌ربایی، سرقت و قتل عمد، جرائم رایانه‌ای، سیاسی و مطبوعاتی، جرائم علیه امنیت و جرائم راهنمایی و رانندگی از جمله موارد صلاحیت این دادگاه‌های اختصاصی در زمینه کیفری هستند. همچنین امور حسبی، دعاوی تجاری، دعاوی مربوط به وقف، دعاوی ثبتی و دعاوی بین‌المللی و اعتراض به مراجع غیردادگستری از جمله صلاحیت‌های این دادگاه‌ها در زمینه امور حقوقی هستند.

قضات دادگاه تخصصی

رئیس دیوان عالی کشور، رئیس کل دادگستری استان و رئيس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان باید با توجه به تخصص قضات به تخصیص شعب تخصصی اقدام کنند. قضات این دادگاه‌ها باید دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری حقوق یا معادل حوزوی آن در رشته مربوط باشند و آموزش تخصصی لازم را طی کرده باشند.

دریافت مشاوره حقوقی

تفاوت دادگاه تخصصی و دادگاه اختصاصی

دادگاه تخصصی با دادگاه اختصاصی در ۲ مورد اصلی متفاوت است. مورد اول این نکته است که دادگاه اختصاصی تنها می‌تواند به موارد مشخصی که در قانون تعیین شده است رسیدگی کند، اما دادگاه تخصصی می‌تواند علاوه بر موارد موضوع فعالیت خود به موضوعات دیگر نیز رسیدگی کند. تفاوت دوم این است که دادگاه اختصاصی زیرمجموعه هیچ دادگاهی نیست، درحالی‌که دادگاه تخصصی زیرمجموعه دادگاه‌های عمومی حقوقی یا کیفری است و یکی از شعب آن را تشکیل می‌دهد.

این مطلب را نیز بخوانید: دادگاه اختصاصی چیست و چه تفاوتی با دادگاه تخصصی دارد؟

انواع دادگاه تخصصی

این دادگاه دارای انواع و مصادیق مختلفی از جمله دادگاه خانواده، دادگاه اطفال و دادگاه ویژه جرائم اقتصادی است که در ادامه به تفصیل بیان می‌شود.

الف) دادگاه خانواده

دادگاه خانواده یکی از شعب دادگاه عمومی است که صرفاً به جهت رسیدگی به اختلافات مرتبط با امور خانواده تأسیس شده است. این دادگاه در مورد نکاح دائم و موقت، نفقه، جهیزیه، مهریه، طلاق، حضانت طفل، رشد و تغییر جنسیت دارای صلاحیت است. طبق ماده اول قانون حمات از خانواده، قوه قضاییه موظف شده است ظرف سه سال در کلیه حوزه های قضایی شهرستان‌ها به تعداد کافی دادگاه خانواده تشکیل بدهد. همچنین این دادگاه باید دارای قاضی مشاور زن باشد و قضات این دادگاه بایستی متأهل بوده و دارای ۴ سال سابقه کار قضایی باشند.

این مطلب را نیز بخوانید: صلاحیت دادگاه خانواده منحصر به چه مواردی است؟

ب) دادگاه اطفال

طبق ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری، «به کلیه جرائم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود. در هر صورت محکومان بالای سن هجده سال تمام موضوع این ماده، در بخش نگهداری جوانان که در کانون اصلاح و تربیت ایجاد می‌شود، نگهداری می‌شوند.» بنابراین دادگاه اطفال دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به کلیه جرائم اطفال و کودکانی را که سن آن‌ها بیشتر از ۶ سال تمام و کمتر از ۱۸ سال تمام است دارد. هدف از ایجاد این دادگاه و مجزا کردن مراجع قضایی اطفال از بزرگسالان به جهت تربیت و اصلاح آنان و بررسی دقیق رفتار کودکان و شخصیت آن‌ها برای آماده‌سازی برای برگشتن به جامعه است.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی دادگاه کیفری اطفال و نوجوانان و صلاحیت این مرجع قضایی

ج) مجتمع ویژه جرائم اقتصادی

مجتمع ویژه جرائم اقتصادی، یک مرجع قضایی تخصصی است که به جرائم اقتصادی ویژه، نظیر جرایم مربوط به گمرک و قاچاق ارز، اختلاس، ارتشا و پولشویی تا سقف مبلغ مشخص، رسیدگی می‌کند. این دادگاه با هدف کمک به انجام بهتر وظایف قوه قضاییه در مسائل اقتصادی جامعه و همچنین پیشگیری کردن از مفاسد و جرائم اقتصادی نظیر پولشویی تشکیل شده و این کار را با حمایت از سرمایه‌‌گذاری‌های سالم، تدوین و مقرر کردن سیاست کیفری بازدارنده و مناسب و مقابله با مجاری فساد، انجام می‌دهد.

این مطلب را نیز بخوانید: مجتمع ویژه جرایم اقتصادی به کدام دسته از جرایم رسیدگی می‌کند؟

در پایان

دادگاه تخصصی یکی از شعب دادگاه‌های عمومی است که طبق قانون به طور تخصصی به موضوعی مشخص رسیدگی می‌کند. از جمله مصادیق این دادگاه، دادگاه خانواده، دادگاه اطفال و دادگاه ویژه جرائم اقتصادی است. در این گفتار تلاش کردیم تعریف، ویژگی‌ها و انواع دادگاه‌های تخصصی را بیان کنیم و تفاوت آن را با دادگاه‌های اختصاصی شرح دهیم. در صورتی‌که نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه داشتید، می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را دریافت نمایید.

کانال تلگرام لامینگو

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.