انواع قرارداد سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی

سرمایه‌گذاری از متداول‌ترین بحث‌های مربوط به هر کسب‌وکاری است. درواقع شما با جذب سرمایه بهتر می‌توانید کسب‌وکار خود را توسعه دهید. خصوصاً در مواردی که با مشکل مالی مواجه باشید. از طرفی زمانی که شما در کسوت یک سرمایه‌گذار به کسب‌وکاری وارد می‌شوید درواقع درصدد افزایش منابع مالی خود در بلندمدت هستید که این امر از طریق ورود سرمایه شما به کسب‌وکار و پیشرفت آن در بلندمدت حاصل می‌گردد. اما این مسیر خالی از ریسک و خطر نیست مخصوصاً در اقتصاد امروز ما که هرلحظه اتفاقی غیرقابل‌پیش‌بینی رخ می‌دهد و تمام معادلات را دستخوش تغییر می‌کند.

در این مطلب سعی داریم به مدل‌های مختلف قراردادهای سرمایه‌گذاری بپردازیم و توضیح مختصری درباره هرکدام ارائه کنیم.

انواع قرارداد سرمایه‌گذاری

• قرارداد سرمایه‌گذاری در قالب مشارکت مدنی

یکی از رایج‌ترین و البته پرطرفدارترین مدل‌های ورود به یک تعامل از طریق سرمایه‌گذاری، استفاده از قالب قرارداد مشارکت مدنی است. در این نوع تعاملات درواقع طرفین در کسب‌وکار شریک می‌شوند یا به قول قانون در شیء واحد که همان کسب‌وکار است حقوق مالکانه این افراد (طرفین قرارداد) مجتمع می‌گردد. در این‌گونه قراردادها معمولاً کار و فعالیت از طرف یکی از شرکا تأمین می‌گردد و طرف مقابل منابع مالی را فراهم می‌کند. به این‌شکل در یک کسب‌وکار شریک سود و زیان می‌شوند.

دانلود قرارداد سرمایه‌گذاری

• وام قابل‌تبدیل به سهام (Convertible Note)

یکی دیگر از روش‌های ورود سرمایه به هر کسب‌وکار خصوصاً کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپها جذب سرمایه از طریق وام قابل‌تبدیل به سهام است.

درواقع این سرمایه نوعی وام است که همانند سایر وام‌ها دارای تاریخ سررسید و نرخ سود است اما تفاوتی که اینجا وجود دارد و حائز اهمیت است وجود شرطی است که این وام را قابل‌تبدیل شدن به سهام، برای وام‌دهنده در کسب‌وکار وام‌گیرنده می‌کند.

در این‌گونه قراردادها معمولاً شرط می‌شود که در صورت رشد و توسعه کسب‌وکار و جذب اولین سرمایه (پس از دریافت وام) و ورود اولین سرمایه‌گذار، وام مذکور به سهام همان کسب‌وکار تبدیل شود. همان‌طور که ملاحظه می‌فرمایید در این‌ قراردادها بررسی نرخ رشد و ارزش سهام کسب‌وکار پس از دریافت وام و ورود سرمایه‌گذار بسیار مهم و نیازمند وجود یک ‌نهاد معتبر ارزش‌گذاری است.

مطلب پیشنهادی: در ادامه مصائب قرارداد جذب سرمایه­ گذار برای استارتاپ­ ها و چالش ­های حقوقی آن را بخوانید.

• VC ها یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر

V.C که مخفف عبارت venture capital است در ادبیات کسب‌وکاری ما به سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا پر ریسک ترجمه‌شده است. در این مدل سرمایه‌گذاری‌ها که عموماً در فضای استارتاپها و کسب‌وکارهای نوپا اتفاق میافتد، سرمایه‌گذاران وارد مسیر پر ریسک سرمایه‌گذاری در استارتاپ می‌شوند. نتیجه این مسیر ممکن است گسترش یک کسب‌وکار و بازگشت چند برابری سرمایه باشد و ممکن است طعم تلخ شکست را به همراه داشته باشد. سرمایه‌گذاران خطرپذیر در ازای سرمایه‌گذاری در استارتاپ، سهام دریافت می‌کنند و معمولاً کمک‌های آن‌ها تنها به مسائل مالی ختم نمی‌شود و کمک‌های مدیریتی و انتقال تجربه را هم شامل می‌شود.

دریافت مشاوره حقوقی

• جوینت ونچر

در این مدل همکاری طرفین قرارداد برای برقراری یک رابطه و همکاری جدید وارد مسیری می‌شوند که ممکن است در قالب تولد یک شرکت جدید با حضور طرفین قرارداد باشد و همچنین امکان دارد که طرفین تنها برای انجام یک پروژه خاص باهم وارد تعامل شوند بدون اینکه شخصیت حقوقی جدیدی شکل بگیرد.

جوینت ونچر به دلیل داشتن مزایای بسیاری که با خود به همراه دارد موردتوجه بسیاری از شرکت‌ها قرارگرفته است. درواقع جوینت ونچر بستری برای تبادل دانش و فناوری است. طرفین از این طریق با دانش فنی یکدیگر آشنا شده و در قالب توسعه آن باهم تعامل می‌کنند.

همچنین شما از طریق پیوستگی ایجادشده که اغلب بین شرکت‌هایی با تابعیت‌های مختلف شکل می‌گیرد به بازار و مشتریان موجود در سایر کشورها هم دسترسی پیدا می‌کنید. درواقع جوینت ونچر مسیری برای شناختن بازارهای هدف در نقاط مختلف دنیا و شناسانده شدن شما به مشتریان خارجی است. همان‌طور که میدانید مارکتینگ و بازاریابی در صحنه بین‌الملل مصائب و هزینه‌های زیادی با خود به همراه دارد درواقع شما از این طریق موانع تجاری و سیاسی موجود را پشت سرمی‌گذارید.

• انواع مختلف قرارداد سرمایه‌گذاری‌ خارجی

یکی از راه‌های رشد و اعتلای هر کشوری جذب سرمایه‌های خارجی است. از طرفی برای سرمایه‌گذاران هم ورود به بازار سایر کشورها خالی از لطف نیست. به همین منظور قالب‌های مختلفی برای این نوع فعالیت‌ها طراحی و مورداستفاده قرارگرفته است که در اینجا به‌اختصار به شرح آن‌ها می‌پردازیم:

• (build. operate. transfer)  یا B.O.T

در این قراردادها که رایج‌ترین قراردادهای سرمایه‌گذاری خارجی هستند، دولت اجازه ساخت‌وساز یک پروژه را به یک شرکت یا یک کنسرسیوم متشکل از چند شرکت خصوصی در کشور اعطا می‌کند. این‌ اشخاص پروژه را با منابع مالی خود راه‌اندازی می‌کنند و بر اساس مفاد قراردادی که بین آن‌ها و دولت منعقدشده است تا مدت‌زمان معینی حق استفاده و بهره‌وری از پروژه مذکور در اختیار آن‌ها خواهد بود و پس از سپری شدن مدت‌زمان مشخص، پروژه به دولت انتقال داده می‌شود.

• (build. Own. Operate. Transfer) یا B.O.O.T

این قرارداد هم، مانند قرارداد بی او تی به بررسی ابعاد ایجاد یک پروژه توسط گروهی متخصص خارجی در یک کشور دیگر با منابع خود و اجازه دولت آن کشور می‌پردازد اما تفاوتی که در این قراردادها وجود دارد این است که گروه سرمایه‌گذار خارجی یا کنسرسیوم در مدتی که اجازه بهره‌برداری از پروژه را دارند درواقع مالک آن شناخته می‌شوند و می‌توانند حقوق مالکانه خود را به ثالث منتقل کنند اما در پایان مدتی که در قرارداد مشخص‌شده این پروژه باید به دولت تحویل داده شود. پس انتقال حقوق مالکیتی ناشی از پروژه، تنها با شرط استرداد و تحویل آن به دولت امکان‌پذیر است.

تنظیم قرارداد سفارشی

•   (build. Own. Operate) یا B.O.O

این قراردادها درواقع به تعاملاتی اشاره دارد که خروجی آن‌ها ورود سرمایه‌گذار به یک کشور و انجام یک پروژه با تخصص و هزینه خود است و درنتیجه هم‌، گروه سرمایه‌گذار خارجی خود مالک پروژه هستند و می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند و نیازی به انتقال پروژه پس از یک بازه زمانی مشخص به دولت نیست.

این اتفاق معمولاً کمتر در کشورهایی نظیر ایران رخ می‌دهد چون قوانین و فضای کشور ما نسبت به تملک خارجیان حساس است لذا کمتر شاهد قراردادهای این‌چنینی هستیم. از طرفی برای انعقاد این‌گونه قراردادها نیاز است قبلاً تجربه‌های کافی درزمینهٔ ورود سرمایه‌گذار خارجی داشته باشیم و سیاست‌های مدون و معینی را تصویب کرده باشیم.

•  (build. Own. Operate. Sell) یا B.O.O.S

در این نمونه هم تیم سرمایه‌گذار خارجی پس از احداث پروژه با هزینه و تخصص خود می‌تواند تا مدت مشخصی به بهره‌برداری از موضوع قرارداد اهتمام ورزد.

در تمام این مدت هم حق گروه خارجی بر پروژه انجام‌گرفته حق مالکیتی خواهد بود اما پس از اتمام مدت مشخص‌شده، پروژه باید به دولت فروخته شود.

•  (build. Lease/rent. Transfer) یا B.L/R.T

در این مدل هم کنسرسیوم پس از احداث پروژه متعهد می‌گردد آن را برای مدت معینی به دولت یا شخص معین‌شده در قرارداد اجاره دهد و بعد از سپری شدن این مدت می‌تواند مالک پروژه شود.

•  (refurbish. Operate. Transfer/ modernize. Operate. Transfer) یا R.O.T و M.O.T

در این‌گونه قراردادها هم همان‌طور که از اسم آن‌ها برمی‌آید گروه خارجی یا کنسرسیوم پروژه‌ای را که از قبل موجود بوده بازسازی و یا مدرنیزه می‌کند و در ازای آن می‌تواند تا مدت مشخصی که در قرارداد درج‌شده است از آن استفاده کرده و درنهایت آن را به دولت تحویل دهد.

دانلود قرارداد سرمایه‌گذاری

•  (build. Transfer. Operate) یا B.T.O

در این مدل از قراردادهای سرمایه‌گذاری ابتدا پروژه توسط گروه یا کنسرسیوم بنا می‌گردد و بلافاصله به دولت تحویل داده می‌شود سپس دولت موظف می‌گردد بهره‌برداری از پروژه را به‌صورت انحصاری و بر اساس مفاد قرارداد به گروه سازنده اعطا کند.

همان‌طور که ملاحظه فرمودید روش‌های مختلفی برای جذب سرمایه چه در سطح کلان و کشوری و چه در سطح خرد و کسب‌وکارهای نوپا وجود دارد.آنچه دراین‌بین اهمیت دارد این است که بر اساس نیاز و شرایط موجود در هر موقعیت بهترین روش با اصولی‌ترین قواعد را انتخاب کنید.

اگر نیاز به اطلاعات بیشتر درباره‌ی قرارداد سرمایه‌گذاری دارید، مشاوران حقوقی لامینگو آماده پاسخ‌گویی به شما هستند. برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.