خرید و فروش بین المللی و قرارداد فروش بین المللی چیست؟

در عصر ما ارتباطات تجاری از چارچوب سرزمینی هر کشور خارج شده و در فضای بین‌المللی انجام می‌شود. هر کشوری برای انعقاد قرارداد فروش، مقررات گوناگونی در خصوص شکل انعقاد قرارداد، حمل‌ونقل کالا و تشریفات تحویل آن، بیمه و نحوه‌ پرداخت دارد. در فضای بین‌المللی برای قرارداد خرید و فروش بین المللی کالا نمی‌توان قوانین داخلی هر کشور را حاکم دانست، به همین علت در فضای بین‌المللی، کنوانسیون بیع بین‌المللی جهت یکسان‌سازی مقررات مربوط به فروش بین‌المللی تدوین شد. ایران به این کنوانسیون ملحق نشده‌ است، اما آشنایی با این کنوانسیون برای فعالان تجاری ضرورت دارد. علاوه بر این، لازم است که با بعضی از اصطلاحات مربوط به خرید و فروش بین‌المللی آشنا شویم.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

خرید و فروش بین المللی چیست؟

در عصر حاضر، کالا و خدمات می‌توانند به هزاران کیلومتر دورتر از محل تولید خود منتقل شوند و در آن‌جا مصرف گردند. این انتقال از طریق مجموعه‌ای از تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و عرضه‌کنندگان در میان کشورهای گوناگون و از طریق خرید و فروش بین المللی و انعقاد قرارداد فروش بین المللی صورت می‌گیرد. به این ترتیب، برای بین‌المللی قلمداد شدن خرید و فروش بین‌المللی کالا و خدمات لازم است، عناصر بین‌المللی وجود داشته باشند. این عناصر شامل اختلاف در تابعیت خریدار یا فروشنده و حمل کالا در بین حداقل دو کشور می‌باشند. خرید و فروش بین المللی کالا از طریق انعقاد قراردادها‌ی فروش بین المللی صورت می‌گیرد.

قرارداد فروش بین المللی

در قوانین کشور ما قراردادی با عنوان فروش بین المللی پیش‌بینی نشده‌ است، اما قرارداد بیع قراردادی می‌باشد که در خرید و فروش کالا کاربرد دارد. ماده 338 قانون مدنی در تعریف بیع بیان می‌دارد «بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.» مفهوم این ماده را می‌توان چنین شرح داد که خریدار کالا با دریافت مالکیت کالا، بهای آن را می‌پردازد و این مفهوم مشابه مفهوم فروش کالا می‌باشد. با فروش بین المللی کالا، کالاها و خدمات در سطح جهان توزیع شده و به مصرف خواهند رسید. قراردادهای فروش بین المللی کالا در بیشتر موارد، دارای محتواهای مشابهی می‌باشند که اکنون مورد بررسی قرار می‌گیرند.

1.‌ موضوع قرارداد

در این بند از قرارداد فروش بین المللی مشخص می‌شود که موضوع قرارداد مربوط به کالا است یا خدمات و این که موضوع قرارداد چه کالا یا خدمتی را در بر می‌گیرد. برای مثال ممکن است موضوع قرارداد فروش برنج یا قطعات الکترونیکی باشد. همچنین موضوع قرارداد می‌تواند مربوط به ارائه‌ خدمت باشد، قراردادهای مربوط به پشتیبانی از نرم‌افزار می‌توانند نمونه‌ای از قراردادهای ارائه‌ خدمت در عرصه‌ بین‌المللی باشند.

2.‌ مشخصات طرفین قرارداد

نام، تابعیت، محل اقامت و آدرس فروشنده و خریدار حداقل اطلاعات لازم برای انعقاد قرارداد فروش بین المللی هستند. بدون داشتن این اطلاعات، انعقاد قرارداد منطقی به نظر نمی‌رسد. شرط اولیه انعقاد معامله، اعتماد طرفین به یکدیگر می‌باشد و داشتن حداقل اطلاعات از طرف مقابل برای اعتماد کردن ضروری می‌باشد. علاوه براین، برای انجام اقدامات مربوط به اجرای قرارداد و یا در صورت فسخ قرارداد، دسترسی به طرف مقابل برای اطلاع‌رسانی به او ضروری می‌باشد و به همین علت، در قرارداد این مشخصات ذکر می‌گردد.

3.‌ مدت قرارداد

هر قراردادی مدت مشخصی دارد و پس از آن منقضی خواهد شد. برای مثال، قراردادهای پشتیبانی از محصولات، برای مدت مشخصی نسبت به محصول خدمت ارائه خواهند داد و پس از آن ارائه‌ خدمت منتفی می‌گردد. مدت قرارداد به ویژه در خصوص قراردادهای فروش خدمت که ارائه‌ خدمت استمرار دارد، اهمیت می‌یابد؛ اما در خصوص قراردادهای فروش کالا نیز اهمیت دارند.

در هر قراردادی، مدت زمانی که متعهد تا پایان آن فرصت دارد تا تعهد خود را انجام دهد، قید می‌گردد. برای مثال در قرارداد فروش بین المللی کالا فروشنده متعهد می‌شود که کالا در ظرف سه ماه از تاریخ انعقاد قرارداد در بندر مبدأ یا مقصد تحویل دهد. انقضای این مدت و عدم تحویل می‌تواند مسائلی نظیر جبران خسارت یا فسخ قرارداد را مطرح کند. در عین حال، خریدار و فروشنده در قرارداد ممکن است که حتی برای درخواست جبران خسارت یا فسخ قرارداد مهلت تعیین نمایند، مثلا در مثال گفته‌شده خریدار ظرف دو ماه پس از اطلاع از عدم تحویل کالا توسط فروشنده می‌تواند قرارداد را فسخ نماید.

4.‌ تعهدات طرفین

در هر قراداد فروش بین المللی یا داخلی، خریدار و فروشنده، تعهدات مشخصی را برعهده می‌گیرند. فروشنده تعهد می‌کند که کالا یا کالاهای مشخصی را با کیفیت و کمیت مورد توافق، تحویل خریدار نماید و خریدار نیز خود را متعهد می‌سازد که مبلغ مشخصی را بابت کالاها بپردازد. این دو مورد حداقل تعهدات طرفین هستند. طرفین در خصوص بیمه‌ کالاها و ترتیبات حمل آن نیز توافق نموده و تعهداتی را بر عهده می‌گیرند.

5.‌ محل انجام تعهد

در هر قرارداد فروش، از جمله قراردادهای فروش بین المللی کالا، محل انجام تعهد باید مشخص گردد. برای مثال در قرارداد فروش، فروشنده متعهد می‌گردد که کالا را در بندر چابهار تحویل دهد.

6.‌ شیوه‌ حل‌وفصل اختلافات

در هر قراردادی امکان ایجاد اختلاف در آینده میان طرفین وجود دارد. با وقوع اختلاف، ممکن است طرفین دیگر نتوانند بر مبنای اعتماد و همکاری راه‌حل مناسبی را جهت حل اختلاف پیش‌آمده بیابند. این امر منجر به طولانی شدن فرآیند رفع اختلاف و حتی عدم موفقیت در این مسیر می‌گردد. به همین علت معمولاً طرفین در همان زمان انعقاد قرارداد در خصوص شیوه‌ حل‌وفصل اختلافات نیز توافق می‌نمایند. حل و فصل اختلافات به سه شکل صورت می‌گیرد.

داوری

ممکن است طرفین در قرارداد برای حل‌وفصل اختلافات خود در آینده، شرط داوری را قراردهند و مرجع داوری یا داوران را نیز مشخص سازند. داوری‌ فرآیندی است که طرفین اختلاف خود را از طریق مراجعه به داور و بدون رجوع به دادگاه حل‌وفصل می‌نمایند و توافق می‌نمایند که نظر داور در میان آن‌ها لازم‌الاجرا باشد.

کارشناسی

ممکن است خریدار و فروشنده در قرارداد بین المللی فروش کالا این شرط را بگنجانند که حل اختلافات از طریق مراجعه به یک کارشناس یا کارشناسان متخصص در زمینه‌ مورد اختلاف صورت‌گیرد. نظر کارشناس به دلیل داشتن اطلاعات تخصصی می‌تواند به حل اختلافات کمک نماید.

رجوع به دادگاه

در هر قراردادی، امکان ایجاد اختلاف در آینده وجود دارد. ممکن است خریدار و فروشنده همانگونه که گفته‌شد، در قرارداد در خصوص مراجعه به داور یا کارشناس برای حل اختلاف توافق نمایند. اما شاید در این زمینه به توافق نرسند و یا حتی با انجام داوری یا کارشناسی، اختلاف حل نگردد. در این صورت لازم است به دادگاه صالح مراجعه نمود. در قراردادهای فروش بین‌المللی، به دلیل وجود عناصر بین‌المللی مانند اختلاف در تابعیت و محل اقامت خریدار و فروشنده، محل انعقاد عقد و محل تحویل کالا، مراجعه به دادگاه دشواری‌هایی دارد و برای تشخیص دادگاه صالح به قوانین داخلی کشورهای درگیر باید مراجعه نمود. در مجموع توصیه می‌شود که حل‌وفصل اختلافات از طریق داوری یا کارشناسی انجام شود. درصورتی که برای تنظیم قرارداد فروش بین المللی کالا به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از طریق مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری لامینگو با مشاوران ما در ارتباط باشید.

دریافت مشاوره حقوقی

آشنایی با کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا

کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا با عنوان CISG شناخته می‌شود. این عنوان کوتاه شده‌ عبارت International  Sale of Goods می‌باشد. این کنوانسیون، مجموعه مقرراتی در خصوص بیع و فروش بین‌المللی کالا می‌باشد که در چهار فصل قلمرو اجرا، مقررات کلی، انعقاد قرارداد بیع کالا و مقررات نهایی توسط کمیسون حقوق تجارت بین‌الملل سازمان ملل‌متحد تدوین شد و در سال 1980 به تصویب رسید. این کنوانسیون در پی ایجاد یکپارچگی و یکنواخت‌ساختن قواعد مربوط به بیع بین‌‌المللی کالا و قرارداد فروش بین‌المللی کالا می‌باشد.

ایران تا کنون به این کنوانسیون نپیوسته‌است، اما آشنایی با این کنوانسیون برای فعالان عرصه‌ خرید و فروش بین المللی کالا ضروری می‌باشد تا بتوانند خود را با خریداران یا فروشندگان سایر کشورها هماهنگ سازند. به علاوه، رعایت بعضی از مواد کنوانسیون در میان خریداران و فروشندگان بین‌المللی متداول می‌باشد و به همین علت، لازم است با آن آشنایی پیدا کنیم.

در فصل اول این کنوانسیون و در خصوص قلمرو اجرا، کنوانسیون بر قرارداد فروش بین المللی کالایی اعمال می‌شود که محل فعالیت تجاری خریدار و فروشنده در دو کشور مختلف باشد و هر دو کشور به کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا پیوسته باشند.

در خصوص انعقاد قرارداد بیع بین‌المللی کالا باید گفت که برای هر قراردادی و از جمله برای قرارداد فروش بین‌المللی کالا یکی از دو طرف قرارداد باید پیشنهاد خرید یا فروش را بدهد، به چنین پیشنهادی در اصطلاح ایجاب گفته‌ می‌شود. طرف مقابل چنین پیشنهادی را قبول می‌نماید. ماده 14 کنوانسیون نیز به همین امر می‌پردازد. به پیشنهاد یکی از طرفین برای انعقاد قرارداد فروش بین المللی کالا که در آن نوع کالا، کیفیت آن و قیمت کالا نیز مشخص می‌گردد، ایجاب گفته می‌شود. با قبول و پذیرش این پیشنهاد توسط طرف مقابل، قرارداد فروش بین المللی کالا منعقد می‌گردد.

تعهدات فروشنده در کنوانسیون بیع بین‌المللی

فروشنده باید کالا را به همان شکلی که در قرارداد توافق شده است‌ به خریدار تحویل دهد. همچنین باید اسناد و مدارک مربوط به کالا را نیز به او تحویل دهد. باید توجه داشت که فروشنده باید کالایی را تحویل دهد که شخص دیگری نسبت به آن ادعایی نداشته‌ باشد.

تحویل کالا و اسناد مربوط به آن

فروشنده باید کالای موضوع قرارداد فروش بین المللی کالا را به خریدار یا نماینده‌ او تحویل دهد. زمان تحویل کالا معمولاً از طریق توافق خریدار و فروشنده مشخص می‌گردد. علاوه بر این، فروشنده باید اسناد مربوط به تحویل کالا را به خریدار تحویل دهد. مثلاً در صورتی که کالا  به متصدی حمل برای ارسال، تحویل داده‌ شده است باید اسناد حمل را تحویل دهد تا خریدار بتواند کالا را از متصدی حمل دریافت کند. همچنین اگر فروشنده کالا را بیمه نموده‌ است باید اسناد مربوط به بیمه را نیز به خریدار تحویل دهد.

تحویل کالا مطابق توافق طرفین و بدون ادعای شخص ثالث

در خرید و فروش بین المللی کالا مقدار کالا مشخص می‌گردد. همچنین ویژگی‌ها و کیفیت کالا نیز مشخص می‌گردد. در قراردادهای فروش بین المللی کالا به دلیل حمل‌ونقل کالا در بین کشورها بسته‌بندی کالاها نیز اهمیت می‌یابد و به همین علت در قرارداد فروش بین‌المللی کالا طرفین در خصوص بسته‌بندی کالا نیز توافق می‌نمایند.

فروشنده باید کالا را کاملاً مطابق آن‌چه که توافق شده‌است، تحویل خریدار نماید. همچنین نباید در مورد کالایی که تحویل می‌دهد، شخص دیگری ادعایی داشته باشد. مثلاً فروشنده، هزار تن برنج را به خریدار تحویل می‌دهد در حالی که شریک فروشنده مدعی مالکیت برنج‌ها می‌باشد. در این مثال، شخص ثالث، نسبت به کالا ادعا دارد و کالا شرط لازم برای تحویل را دارا نمی‌باشد. به شکل کلی، در صورتی که کالا مطابق قرارداد فروش بین‌المللی کالا نباشد، کنوانسیون مقرراتی را در این خصوص تدوین نموده‌است.

تعهدات خریدار در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا

خریدار کالا نیز در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا دو تعهد دارد:

پرداخت بهای کالا

در خرید و فروش بین المللی، هر کالایی بها و قیمتی دارد. خریدار کالا در برابر دریافت کالا باید بهای آن را بپردازد.

تحویل‌گرفتن کالا

تعهد دیگری که خریدار کالا در قرارداد فروش بین المللی کالا دارا می‌باشد قبض یا تحویل گرفتن کالا است. کنوانسیون در تعریف قبض کالا بیان می‌دارد « تعهد مشتری به قبض کالا عبارت است از: (الف)انجام کلیه اقداماتی که به منظور قادر ساختن بایع بر تسلیم، عرفاً از مشتری انتظار می‌رود و (ب) قبض کالا».

در خصوص تحویل گرفتن کالا، باید دانست که تحویل گرفتن کالا در خرید و فروش بین المللی کالا در بعضی موارد نیاز به دریافت مجوز خاصی مانند مجوز واردات یا صادرات دارد یا باید عوارض مشخصی را پرداخت نمود. خریدار علاوه بر این که باید کالا را دریافت کند، این اقدامات را نیز لازم است که انجام دهد.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: دریافت مجوز واردات و صادرات کالا چه شرایط و مراحلی دارد؟
‌ 

در خصوص اصطلاحات مربوط به خرید و فروش بین المللی بیش‌تر بدانیم!

در فضای بین‌المللی و در خرید و فروش بین المللی کالا اصطلاحاتی رایج می‌باشد که اشخاصی که در این زمینه فعالیت ندارند، با آن آشنا نمی‌باشند. اما بهتر است قبل از انعقاد قرارداد فروش بین‌المللی کالا با این اصطلاحات آشنا شد. یکی از مهم‌ترین این اصطلاحات، اینکوترمزها می‌باشند.

اینکوترمز مخفف اصطلاح International commercial terms و به معنای اصطلاحات تجاری بین‌المللی می‌باشد که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی تدوین و در دوره‌های زمانی مشخص‌ مورد بازبینی نیز قرارمی‌گیرند. آخرین بازبینی اصطلاحات اینکوترمز در سال 2020 صورت گرفته‌ است.

از طریق به کار گیری این اصطلاحات در قرارداد فروش بین المللی کالا وضعیت کالا از نظر مسئولیت حمل‌ونقل و بیمه مشخص می‌گردد؛ همچنین مشخص می‌شود که کالا در چه زمانی به فروشنده منتقل می‌شود و ضمان آن نیز انتقال می‌یابد و در نهایت این که وظیفه‌ ترخیص کالا از گمرک و دریافت مجوز صادرات یا واردات بر عهده‌ خریدار می‌باشد یا فروشنده. حمل‌ونقل کالا ممکن است از طریق دریا و یا خشکی انجام شود و لذا این اصطلاحات نیز به دو دسته مربوط به حمل دریایی و غیر آن تقسیم می‌گردند. در مجموع 11 اصطلاح در این زمینه وجود دارد، برای مثال اصطلاح FOB برای حمل و نقل دریایی در خرید و فروش بین المللی کالا به کار می‌رود و وظیفه‌ دریافت مجوز صادرات بر عهده‌ فروشنده می‌باشد. فروشنده، کالا را بر روی عرشه‌ کشتی تحویل خواهد داد و بعد از آن مسئولیتی نخواهد داشت.

در عصر حاضر، خرید و فروش بین‌المللی با توجه به این اصطلاحات انجام می‌گردد و آشنایی با این اصطلاحات برای انعقاد قرارداد فروش بین المللی یا هر نوع فعالیت دیگری در خصوص خرید و فروش بین المللی لازم می‌باشد.

برای آشنایی با این اصطلاحات این مطلب را بخوانید: هر آنچه باید درباره اینکوترمز در مشاوره تجارت بین المللی بدانید!

اعتبار اسنادی چیست؟

در خرید و فروش بین المللی، به دلیل تفاوت در تابعیت فروشنده و خریدار، پرداخت بهای کالا دشوار می‌گردد. در صورتی که خریدار، قبل از دریافت کالا بهای آن را بپردازد ممکن است که فروشنده کالا را ارسال ننماید. همچنین در خرید و فروش بین المللی کالا اگر فروشنده ابتدا کالا را ارسال نماید یا خدمت را ارائه دهد، این امکان وجود دارد که بهای کالا یا خدمت را دریافت ننماید. به همین علت، امروزه یکی از رایج‌ترین روش‌های پرداخت در خرید و فروش بین‌المللی استفاده از اعتبار اسنادی می‌باشد.

اعتبار اسنادی در زبان انگلیسی با letter of credit شناخته می‌شود و به شکل اختصاری به آن LC می‌گویند. در این روش پرداخت، ابتدا خریدار به بانکی در کشور محل زندگی خود به عنوان بانک گشاینده‌ اعتبار مراجعه می‌نماید و بهای کالا یا خدمت را که از طریق قرارداد مشخص شده‌است را در اختیار بانک قرار می‌دهد. بانک متعهد می‌گردد که بها را درصورتی به فروشنده پرداخت نماید که فروشنده اسناد مربوط به حمل کالا و سایر اسناد مورد توافق در قرارداد را در اختیار بانک قراردهد. بانک، ارتباط با فروشنده کالا را از طریق بانک دیگری که معمولاً در کشور محل زندگی فروشنده می‌باشد، برقرار می‌سازد.

در نتیجه  استفاده از این روش در خرید و فروش بین المللی کالا و خدمات، فروشنده اطمینان می‌یابد که بهای کالا را دریافت خواهد نمود و خریدار نیز اطمینان می‌یابد که در صورت ارسال کالا، بهای آن پرداخت خواهد شد. استفاده از این روش، خرید و فروش بین المللی را آسان‌تر و سریع‌تر می‌سازد و حقوق خریدار و فروشنده تضمین می‌گردد.

کانال تلگرام لامینگو

 جمع‌بندی و نکته پایانی

خرید و فروش بین المللی کالا در عصر ما باعث دسترسی به کالاها و خدمات با ویژگی‌های گوناگون شده‌ است. خرید و فروش بین‌المللی از طریق انعقاد قرارداد فروش بین‌المللی صورت می‌گیرد. خرید و فروش بین‌المللی میان خریداران و فروشندگان از کشورهای مختلف انجام می‌شود، به همین علت و توجه به وجود مسافت‌های طولانی میان کشورها مسائلی مانند شیوه‌ پرداخت یا مسئولیت فروشنده یا خریدار در خصوص حمل کالا یا بیمه نمودن آن مطرح می‌گردد.

روش اعتبار اسنادی یکی از متداول‌ترین و مطمئن‌ترین روش‌های پرداخت در خرید و فروش بین‌المللی می‌باشد که از طریق دخالت دو بانک در فرآیند پرداخت صورت می‌گیرد. اینکوترمز، مجموعه اصطلاحاتی می‌باشند که در خرید و فروش بین‌المللی برای تعیین مسئولیت خریدار یا فروشنده در خصوص بیمه، حمل و تحویل کالا به کار می‌روند. کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مقرراتی را در مورد قراردادهای فروش بین المللی کالا تدوین نموده است و در آن انعقاد قرارداد، مسئولیت‌ها و تعهدات خریدار و فروشنده و مواردی که قرارداد را بی‌اعتبار می‌سازد را مشخص نموده‌است.

آشنایی با تمام موارد گفته‌شده برای اقدام در مورد خرید و فروش بین‌المللی ضروری می‌باشد، اما فعالیت در عرصه‌ خرید و فروش بین‌المللی و انعقاد قرارداد فروش بین المللی نیاز به دریافت راهنمایی از افراد متخصص در این زمینه دارد. شما می‌توانید با دریافت مشاوره حقوقی حضوری یا تلفنی با مشاوران ما در ارتباط باشید و راهنمایی‌های لازم در این زمینه را دریافت نمایید. همچنین می‌توانید هرگونه نظر، پیشنهاد یا سؤال را در قسمت دیدگاه شما مطرح نمایید، همکاران ما در اولین فرصت ممکن به سوالات شما پاسخ خواهند داد. ضمناً با مراجعه به بلاگ لامینگو می‌توانید به مجموعه‌‌ای از محتواهای مفید و گوناگون دسترسی پیدا نمایید.