اسناد تجاری به چند دسته تقسیم میشوند؟

برای سهولت و حفظ امنیت در انجام معاملات، به راهکارهایی مانند اسناد تجاری نیاز است. اکنون با پیشرفت و توسعه فعالیت‌های تجاری، ضرورت وجود سند تجاری بیش از هر زمان دیگر است. افراد برای انجام دادوستد به اسناد تجاری نیاز دارند و در این راستا، باید بتوانند با شناخت انواع و مشخصات این سندها، امور تجاری خود را در سلامت کامل انجام دهند. اما پرسش این است: «اسناد تجاری به چند دسته تقسیم میشوند؟» برای پاسخ به این سؤال، با مقاله دیگری از وبلاگ لامینگو همراه باشید.

دریافت مشاوره حقوقی

انواع اسناد تجاری در معنای خاص آن

سند تجاری برای کاربردهای تجاری که در آن افراد تعهد نسبت به پرداخت وجه دارند، استفاده می‌شود. این اسناد دارای مشخصاتی مانند قابلیت انتقال، مسئولیت تضامنی امضاءکنندگان اسناد تجاری و سایر موارد است. در بازار امروز، از موارد زیر به‌عنوان اسناد تجاری استفاده می‌شود:

چک

در تعریف چک طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت آمده است، چک نوشته‌ای است که به‌موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد بانک (محالٌ‌علیه) دارد، در اختیار قرار می‌دهد.» چک به دو صورت از جمله شخصی و بانکی قابل صدور است. چک شخصی توسط فرد و با داشتن دسته‌چک انجام می‌شود. چک بانکی به‌شکلی است که فرد از بانک درخواست چک می‌کند. چک‌ها برای انجام معاملات با حجم بالا کاربرد دارد. همچنین، چک به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• چک عادی؛
• چک تأییدشده؛
• چک رمزدار؛
• چک مسافرتی.

سفته

طبق ماده 307 قانون تجارت، سفته سندی تجاری برای پرداخت غیرپولی محسوب می‌شود که مطابق آن، صادرکننده تعهد می‌کند به‌صورت عندالمطالبه یا در زمان مشخص، مبلغ معینی را در وجه شخص واریز کند. درحقیقت، ماهیت سفته تعهد به پرداخت مبلغی پول در آینده است. برای مثال، سفته برای حسن انجام کار دریافت می‌شود و استفاده کمتری در معاملات تجاری دارد؛ زیرا احتمال سوء استفاده از آن بیشتر از چک است. با این حال، سفته نیز ماهیت قانونی دارد و در قوانین فضایی به رسمیت شناخته شده است.

برات

در پاسخ به این سؤال که اسناد تجاری به چند دسته تقسیم میشوند؟ باید گفت برات نیز یکی از انواع اسناد تجاری مهم در معاملات بین‌المللی است که به‌موجب آن فردی به فرد دیگر دستور می‌دهد که وجه معینی را در تاریخ مشخصی در وجه یا به حواله شخص ثالث پرداخت کند. درحقیقت، برات مبتنی بر نوعی حواله است که از طرف طلبکار به بدهکار صادر می‌شود و و شخص بدهکار در صورت تأیید آن، متعهد می‌شود که مبلغ برات را در سررسید به طلبکار یا شخص معین پرداخت کند. در بیشتر مواقع، بانک‌ها نقش واسطه را بین برات‌کش و گیرنده برات بازی می‌کنند و عملیات پرداخت وجه برات را انجام می‌دهند.

نکته: اسناد تجاری یعنی سفته، برات و چک دارای ویژگی‌های مشترکی هستند. یکی از این ویژگی‌های مشترک که این سه سند تجاری را از دیگر اسناد متمایز می‌کند، معرف بودن وجه و طلب و قابلیت ظهرنویسی و انتقال است. در حالی که دیگر اسناد تجاری این دو خصوصیت را با هم ندارند؛ یعنی اگر قابل انتقال باشند (مثل ورقه سهام)، دیگر معرف وجه و طلب نیستند و اگر معرف وجه و طلب باشند (مثل بارنامه)، دیگر قابل انتقال نیستند.

حتماً بخوانید: همه چیز درمورد اسناد تجاری که لازم است بدانید!

سایر انواع اسناد تجاری

پیش‌تر به انواع اسناد تجاری در معنای خاص آن اشاره کردیم. علاوه‌بر آن، انواع دیگری نیز از اسناد تجاری وجود دارد. در ادامه، به این موارد اشاره می‌کنیم.

اوراق قرضه

در تعریف اوراق قرضه طبق ماده 2 قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه مصوب سال 1348، اوراق قرضه نوشته بی‌نام یا بانامی است که برای تأمین قسمتی از اعتبارات مورد نیاز عمرانی یا دفاعی منتشر می‌شود. اوراق قرضه مانند دیگر اوراق بهادار، یک برگه سهام است که برای تأمین مالی و جذب نقدینگی در درازمدت است، استفاده می‌شود. اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌‌موجب آنها صادرکننده به خریدار بدهکار می‌شود؛ درواقع صادرکننده به پرداخت مبلغ معینی ‌(بهره سالانه) در فاصله‌های زمانی مشخص به خریدار متعهد می‌شود. وظیفه صدور اوراق قرضه بر عهده بانک است و صادرکننده تعهد دارد که بهره را در زمان تعیین‌شده پرداخت کند.

ضمانتنامه بانکی

ضمانتنامه بانکی یک عقد ضمان است که با تقاضای مشتری از بانک منعقد می‌شود. مشتری که اغلب کارفرمایان پروژه‌های کلان یا دولتی است، از بانک درخواست ضمانتنامه بانکی می‌کند. اگر بانک با این درخواست موافقت کند، عملاً به‌عنوان ضامن مشتری شناخته می‌شود؛ به این صورت که بانک ضمانت می‌کند درصورتی‌که مشتری تعهداتی را که در ضمانتنامه طرح شده است، در زمان مشخص ایفا نکند، به‌محض اعلام ذینفع، مبلغ قیدشده در ضمانتنامه باید به فرد پرداخت شود.

اوراق سهام

از دیگر انواع اسناد تجاری، در این بخش به اوراق سهام اشاره می‌کنیم. اوراق سهام یکی دیگر از انواع اسناد تجاری که از طرف شرکت‌های سهامی صادر می‌شود. در اوراق سهام، باید مواردی از قبیل نام شخص در دفتر سهام شرکت منظور شود. در صورت انتقال اوراق سهام بانام، شرکت باید روند انتقال را در دفتر ثبت سهام شرکت قید کند.

سیاهه تجاری

سیاهه تجاری سندی است حاوی اطلاعاتی در خصوص کالاهای فروخته‌شده که فروشنده به نام خریدار صادر می‌کند. فروشنده سیاهه تجاری را معمولاً به نام خریدار صادر می‌کند؛ اما گاهی ممکن است این سیاهه به نام نماینده بازرگانی خریدار یا واردکننده نیز صادر شود. اطلاعاتی که در سیاهه تجاری قید می‌شود، شامل موارد زیر است:

• نام و آدرس خریدار و فروشنده؛
• شماره سفارش خریدار؛
• تاریخ ثبت قرارداد؛
• مشخصات کالا (قیمت واحد کالا و قیمت نهایی با توجه به شرایط حمل،‌ شرایط پرداخت قیمت کالا، نام کشتی حمل‌کننده، وزن خالص بسته، شماره روی بسته‌بندی محموله‌ها).

حتماً بخوانید: اسناد تجاری رسمی است یا عادی ؟

بارنامه

بارنامه یکی دیگر از انواع اسناد تجاری محسوب می‌شود. بارنامه سندی است که نشان می‌دهد که آیا بار توسط صاحب کالا به مسئول حمل بار تحویل داده شده است یا خیر! بارنامه درحقیقت نقش رسید کالا را دارد. بارنامه دلیل مالکیت است و به‌عنوان سندی معاملاتی شناخته می‌شود.

اطلاعات زیر باید در بارنامه قید شوند:

• مشخصات کالا؛
• مشخصات ارسال‌کننده؛
• مشخصات دریافت‌کننده؛
• هزینه (شامل میزان بیمه، کمیسیون و صافی، تعداد و وزن کالا در بارنامه).

اعتبارات اسنادی

اسنادی را که توسط مؤسسات مالی منتشر می‌شوند تا تعهدی برای پرداخت پولی ایجاد شود، اعتبار اسنادی می‌گویند. این اسناد تعهدی ازجانب بانک هستند که به خریدار و فروشنده داده می‌شود. این اسناد در تجارت بین‌المللی استفاده می‌شوند؛ یعنی زمانی که خریدار از یک کشور و فروشنده از کشور دیگر می‌خواهند معامله‌ای را باهم انجام دهند. انواع اعتبار اسنادی شامل موارد زیر است:

• قابل برگشت و غیر قابل برگشت؛
• تأییدشده و تأییدنشده؛
• قابل انتقال و غیر قابل انتقال؛
• نسیه یا مدت‌دار؛
• دیداری؛
• پشت به پشت؛
• ماده قرمز؛
• اعتبار اسنادی گردان.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

کلام آخر

انواع اسناد تجاری را در این مقاله توضیح دادیم. اکنون می‌توانید به‌خوبی انواع سند تجاری را بشناسید و بسته به نوع فعالیت خود، یک یا تعدادی از آنها را به کار بگیرید. اسناد تجاری یک ضرورت برای امور دادوستد محسوب می‌شوند و شما باید با اشراف کامل نسبت به آنها، مبادلات و امور تجاری خود را انجام دهید. این مهم باعث می‌شود تا بتوانید در مواقع خطر آگاهی بیشتری داشته باشید و از حق و حقوق خود دفاع کنید.

جهت خواندن سایر مطالب مربوط به اسناد تجاری، به وبلاگ لامینگو مراجعه کنید.