آشنایی با مفهوم دعوای مالی و دعوای غیرمالی و تفاوت آن‌ها

دعاوی که در دادگاه‌ها و دادسرا مطرح می‌شوند، بر اساس مؤلفه‌های مختلفی دسته‌بندی خواهند شد. یکی از دسته‌بندی دعاوی مختلف، مالی و غیرمالی است. به صورت کلی، تمام دعاوی که در دادگاه‌ها مطرح می‌شود یا مالی هستند و یا غیرمالی و هر کدام از این موارد، خود به موارد دیگری نیز تقسیم خواهند شد. همانطور که از عنوان این دو نوع دعوا مشخص است، دعوای مالی به دعاوی می‌گویند که موضوع آن به صورت مستقیم پول است و در ارتباط با موضوعات مادی و مالی مطرح می‌شود و در مقابل، دعاوی غیرمالی به دعاوی گفته می‌شود که مرتبط به امور غیرمالی است. از آنجایی که بر هر نوعی از دعاوی شرایط خاصی حاکم می‌گردد، در نتیجه تفکیک این نوع دعاوی از یکدیگر و شناختن ویژگی‌های هر کدام بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

در همین راستا در این نوشتار قصد داریم به بررسی این دو نوع دعاوی و بیان تفاوت آن‌ها بپردازیم. در نتیجه، اگر نیاز به کسب اطلاعات در این زمینه دارید، این نوشتار را مطالعه کرده و در صورتی که نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه داشتید، با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط باشید.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

دعوای مالی چگونه دعوایی است؟

پیش از بیان تفاوت دعاوی مالی و غیرمالی، ابتدا لازم است تا با حقوق مالی و غیرمالی آشنا شوید. حقوق مالی، حقوقی است که هر فرد نسبت به دارایی و اموال خود دارد. این دسته از حقوق دارای ارزش اقتصادی هستند و ارزش مادی برای صاحب آن خواهند داشت. برای مثال یکی از حقوق مالی، حق مالکیت است که این حق به صورت مستقیم برای مالک، ارزش مالی و اقتصادی به همراه خواهد داشت. از جمله سایر حقوق مالی می‌توان به حق شفعه، حق انتفاع و غیره اشاره کرد. در مقابل حقوق مالی، حقوق غیر مالی قرار دارد که قابل تبدیل به پول نیستند، مانند حق حضانت. حقوق مالی بر اساس موضوع حق، به دو دسته حقوق عینی و دینی تقسیم می شوند و حق عینی، شامل حق مالکیت، حق ارتفاق و حق انتفاع می‌باشد.

با توجه به این توضیح که درباره حقوق مالی و غیرمالی ارائه شد، در تعریف دعوای مالی باید اینطور گفت که اگر موضوع دعوایی که به دادگاه ارائه می‌شود، یکی از حقوق مالی باشد، در نتیجه آن دعوا نیز یک دعوای مالی خواهد بود. برای مثال، اگر خواهان دادخواست به دادگاه ارائه دهد که موضوع خواسته مطالبه وجه باشد، در نتیجه این دعوا یکی از دعاوی مالی است. از جمله دعاوی مالی می‌توان به دعوای مطالبه اجرت‌المثل، دعوای مطالبه سهم‌الارث، دعوای مطالبه وجه چک و دعوای مطالبه مهریه اشاره کرد. به عبارت دیگر، در تعریف دعاوی مالی می‌توان اینطور گفت که هر زمان برنده شدن در دعوایی سب ایجاد یک حق مالی و اقتصادی برای خواهان شود، در این صورت دعوای مزبور یک دعوای مالی خواهد بود.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: دادخواست چیست و چگونه تنظیم می‌شود؟

انواع دعوای مالی

ازجمله برخی دعاوی مالی عبارت است از:

1. دعوای اثبات حریم ملک

2. دعوای مطالبه سهم‌الشرکه

3. دعوای مطالبه هزینه‌های درمان

4. دعوای مطالبه پول خارجی

5. دعوای مطالبه خسارت اعم از آن که منشا قهری یا قراردادی داشته باشد

6. دعوای مطالبه حق کسب و پیشه و تجارت و سرقفلی

7. دعوای مطالبه منافع

8. دعوای مطالبه سهم الارث

9. دعوای مالی اثبات مالکیت

10. دعوای الزام به تنظیم سند رسمی

11. دعوای خلع ید غاصبانه

12. دعوای مطالبه وجه التزام قراردادی

13. دعوای مطالبه مهریه

14. دعوای اعتراض به نظر هیأت مدیره واحد آپارتمانی در خصوص پرداخت حق شارژ

15. دعوای استرداد وثیقه

16. دعوای ابطال ظهر نویسی چک

17. دعوای ابطال سند مالکیت مال غیرمنقول

18. دعوای بی اعتباری معامله موضوع سند رسمی یا عادی

19. دعوای اثبات وصیت مالی

20. دعوای استرداد جهیزیه

21. دعوای استرداد هدایای نامزدی

22. دعوای استرداد مبیع

23. دعوای اعتراض به ثبت مال غیرمنقول

24. دعوای الزام به تحویل مبیع.
‌

دعوای غیرمالی چگونه دعوایی است؟

همانطور که در بخش پیش بیان شد، اگر حقی که مبنای دعوا قرار بگیرد یک حق مالی باشد، در نتیجه دعوای مزبور نیز مالی خواهد بود. به همین ترتیب، اگر حقی که مبنای طرح یک دعوا قرار می‌گیرد یک حق غیرمالی باشد، در نتیجه دعوای مزبور یک دعوای غیرمالی خواهد بود. در تعریف حقوق غیرمالی باید اینطور گفت که  حقوق غیرمالی، دارای ماهیت و ویژگی‌هایی هستند که نمی‌توان آن‌ها را به پول تقویم کرد یا منفعت پولی از آن ها به دست آورد. از جمله حقوق غیرمالی می‌توان به حق حضانت یا زوجیت اشاره کرد. این حقوق را نمی‌توان به دیگران انتقال داد. برای مثال، هیچکس نمی‌تواند حق غیرمالی مثل ابوت را از خود اسقاط کند و بگوید من دیگر پدر نیستم. در خصوص توقیف حق نیز این چنین بوده و این حقوق، قابلیت توقیف برای طلبکاران را به وجود نمی‌آورند.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: دادخواست حضانت و مهم‌ترین نکات مربوط به انواع حضانت

انواع دعوای غیرمالی

در نتیجه، اگر حق موضوع خواسته دعوا حقوقی مانند زوجیت، حضانت و یا وکالت باشد، در این صورت دعوایی که بر اساس این حق و یا برای اعاده این حق اقامه می‌شود، یک دعوای غیرمالی است و نه یک دعوای مالی . از جمله سایر دعاوی غیرمالی عبارت است از:

1. دعوای رفع ممانعت از حق

2. دعوای اعتراض به حفر چاه

3. دعوای استرداد چک

4. دعوای تنفیذ یا ابطال وصیت‌نامه

5. دعوای اثبات ولد یا نفی ولد

6. دعوای عسر و حرج در اجاره

7. دعوای اثبات تابعیت

8. دعوای عدم تعلق و یا ابطال شناسنامه

9. دعوای الزام به تحویل عین سند

10. دعوای الزام به تنظیم سند اجاره

11. دعوای اثبات سوابق بیمه

12. دعوای اعتراض به آگهی ثبت علامت یا اختراع

13. دعوای الزام به ثبت علامت صنعتی یا اختراع

14. دعوای الزام به صدور شناسنامه

15. دعوای تشخیص صحت تاریخ معامله

16. دعوای اعتراض به گواهی انحصار وراثت

17. دعوای ورشکستگی تاجر

18. دعوای منحل نمودن شرکت تجاری

19. دعوای اثبات زوجیت یا نفی زوجیت.

نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که دعاوی غیرمالی خود به دو دسته دعاوی غیرمالی ذاتی و دعاوی غیرمالی اعتباری تقسیم می‌شود که دعوای غیرمالی اعتباری بیشتر شبیه به یک دعوای مالی است.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: نمونه دادخواست طلاق غیابی از طرف زن و مهم‌ترین نکات مرتبط با آن

دعاوی غیرمالی ذاتی

نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که مطابق قانون، دعاوی غیرمالی خود به انواع دعاوی غیرمالی ذاتی و دعاوی غیرمالی اعتباری تقسیم‌بندی می‌شود. دعاوی غیرمالی ذاتی به آن دسته از دعاوی گفته می‌شود که حق منشاء دعوا به طور ذاتی غیرمادی و غیرمالی است. در اینجا ممکن است برای شما این سؤال ایجاد شود که مگر نباید تمامی دعاوی غیرمالی به صورت ذاتی غیرمادی و غیرمالی باشد که در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که اینگونه نیست و برخی از دعاوی غیرمالی، به دعاوی مالی شبیه‌تر هستند.

در یک تعریف دیگر از دعاوی غیرمالی ذاتی باید بگوییم که این دعاوی به این صورت هستند که در صورت گرفتن آن حق در دعوا، منفعتی که به طور مستقیم قابل تبدیل به پول باشد، به فرد تعلق نخواهد گرفت. به عنوان مثال، زوجیت یا نسب یا ولایت به این صورت هستند که به طور مستقیم سبب به وجود آمدن نفع مالی برای شخصی نمی‌شوند. به همین دلیل نیز دعاوی زوجیت، ولایت و نسب از جمله دعاوی غیر مالی ذاتی محسوب می‌شوند.
‌

دعاوی غیرمالی اعتباری

در کنار دعوای غیر مالی ذاتی، در قانون مجموعه‌ای از دعاوی غیرمالی تعیین شده است که اگرچه ذاتاً شاید یک دعوای مالی باشد، اما به دلایلی قانونگذار آن‌ها را از برخی جهات در حکم دعوای غیرمالی محسوب کرده است که به آن‌ها دعاوی غیرمالی اعتباری یا دعاوی غیرمالی تبعی گفته می‌شود. دعاوی غیرمالی اعتباری دعاوی هستند که تعیین بهای خواسته آن‌ها به موجب دادخواست قانوناً لازم نیست و برخی از این دعاوی عبارت‌اند از دعوای خلع ید در صورتی‌که مالکیت مورد نزاع نباشد، درخواست افراز و تقسیم و فروش اموال مشاع در صورتی‌که مالکیت مورد نزاع نباشد، دعاوی راجع به روابط موجر و مستأجر به استثنای مطالبه اجور و دعوای مزاحمت و ممانعت از حق و تصرف عدوانی در عین غیرمنقول.

در نتیجه، در بررسی دعاوی مختلف باید به این موضوع توجه داشته باشید که دعاوی مالی شباهت‌های بسیاری با دعاوی غیرمالی اعتباری داشته و تنها در صورت شناخت دقیق ویژگی‌های هر یک از این دعاوی می‌توانید تفاوت این موارد با یکدیگر را تشخیص دهید.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

دعوای مالی و غیرمالی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

تا اینجای مطلب به توضیح دعاوی مالی و غیرمالی پرداختیم و ویژگی‌های مربوط به هر یک از این دعاوی را بیان کردیم و متوجه شدیم که این دسته از دعاوی با یکدیگر دارای تفاوت‌هایی هستند. حال در این بخش از نوشتار قصد داریم تا به تشریح و بررسی این تفاوت‌ها به صورت مفصل بپردازیم. بررسی و پرداختن به این تفاوت‌ها از این نظر حائز اهمیت است که مالی یا غیرمالی بودن این موضوع دارای آثاری است که در رسیدگی به این دعاوی حائز اهمیت است. برای مثال، یکی از این آثار این است که قابلیت فرجام‌خواهی از رأی در دعاوی مالی و غیرمالی متفاوت است و این موضوع بر امر اعتراض به رأی تأثیرگذار خواهد بود. علاوه بر این، هزینه دادرسی مربوط به دعاوی مالی و دعاوی غیرمالی نیز با یکدیگر متفاوت است و در دعاوی مالی، هزینه دادرسی بر اساس میزان خواسته دعوا تعیین می‌شود.

یکی دیگر از مهم‌ترین تفاوت‌های دعاوی مالی و غیرمالی این است که از آنجایی که دعاوی مالی به صورت مستقیم یک حق مالی ایجاد می‌کنند، در نتیجه این دعاوی قابلیت انتقال و اسقاط را خواهند داشت، اما دعوای غیرمالی برخلاف دعوای مالی اینگونه نبوده و قابل نقل و انتقال به دیگران نمی‌باشد. علاوه بر این، در هنگام ارائه دادخواست در دعاوی مالی، خواهان مکلف به تقویم خواسته خود می‌باشد در صورتی‌که در دعاوی غیرمالی، خواهان الزامی به تقویم خواسته نداشته و به عبارتی، خواسته اصلاً قابل تقویم نمی‌باشد.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

دعاوی به دو دسته دعوای مالی و دعوای غیرمالی تقسیم می‌شوند. تشخیص این که دعوایی مالی است یا غیرمالی بسیار مهم است و آثاری به دنبال دارد. برای مثال، هزینه دادرسی در دعاوی مالی با غیرمالی متفاوت است و همچنین، از لحاظ حق تجدیدنظر نیز تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. مبنای دعاوی مالی یک حق مالی است در صورتی‌که مبنای دعاوی غیرمالی حقوق غیرمالی است. دعاوی غیرمالی خود به دو دسته دعاوی غیرمالی ذاتی و اعتباری تقسیم می‌شود که دعوای غیرمالی اعتباری دعوایی است که بیشتر مشخصات یک دعوای مالی را دارد، اما قانونگذار به دلایل مختلف تصمیم بر این گرفته است که این دعاوی را غیرمالی بداند.

از آنجایی که در هنگام تقدیم دادخواست، طرفین دعوا باید به نوع دعوای مزبور آگاه باشند، در نتیجه پیشنهاد می‌شود اگر قصد طرح دعوایی را دارید، پیش از این حتماً مالی یا غیرمالی بودن آن را بررسی نمایید. البته باید توجه داشته باشید که تشخیص مالی یا غیرمالی بودن دعاوی اصلاً کار ساده‌ای نبوده و برخی اوقات وکلا و قضات نیز در این زمینه ممکن است دچار اشتباهاتی شوند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود پیش از تقدیم دادخواست و برای کسب اطلاعات لازم، با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط باشید و مشاوره حقوقی مربوطه را به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین دریافت نمایید.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتواهای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.

شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. در پایان، ضمن تشکر از زمان و توجه شما، از شما خواهشمندیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را برای ما بنویسید و از این طریق به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.