از اسرار تجاری در حقوق ایران چه می‌دانید؟

اطلاعات، مفهوم و عنصری اساسی در زندگی بشر بوده است. در همه زمان‌ها، انسان موضوع یا موضوعاتی را در زندگی خود داشته که می‌خواسته آن‌ها را از دید دیگران مخفی و پنهان نگه دارد. محرمانه بودن اطلاعات در دنیای تجارت و کسب‌وکار، اهمیت و نمود بسیار بیشتری داشته است. در دهه‌های گذشته با گسترش فناوری، نزدیک‌تر شدن جوامع به یکدیگر، جهانی شدن تجارت و به‌دنبال آن، افزایش رقابت صنایع و شرکت‌های کوچک و بزرگ تجاری، اهمیت اسرار تجاری بسیار بالا رفته است. نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه یکی از ابزارهای مفید حقوقی برای حمایت از اسرار تجاری به‌شمار می‌رود.

برای دریافت نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه، به بانک قرارداد لامینگو مراجعه نمایید:

دریافت قرارداد محرمانگی یک جانبه

اسرار تجاری چیست؟

در خلاصه‌ترین و ساده‌ترین توضیح ممکن، «اسرار تجاری اطلاعاتی است که ارزش اقتصادی آینده خود را از عدم دستیابی توسط رقبا به دست می‌آورد.»

تعریف جهانی اسرار تجاری

سازمان تجارت جهانی در موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) برای اینکه تعاریف گوناگونی را که از اسرار تجاری در نظام‌های مختلف حقوقی می‌شود، یکسان سازد، در بند دوم ماده 1 خود اسرار تجاری را از اجزای حقوق مالکیت فکری به شمار آورده است. موافقت‌نامه تریپس، اصطلاح «اطلاعات افشاءنشده» را که اصطلاح جدیدی در دنیای حقوق به شمار می‌آمد، برای توصیف اسرار تجاری به کار برد. در ادامه نیز در بند دوم ماده 39 اسرار تجاری را ذیل عنوان اطلاعات افشاءنشده بدین شکل توصیف می‌کند:

«الف) به‌طورکلی یا در ترکیب‌بندی دقیق و مجموعه اجزای تشکیل‌دهنده، سرّی هستند و عموماً ناشناخته بوده و برای اشخاصی که در حیطه‌ای قرار دارند که معمولاً با اطلاعاتی ازاین‌دست سروکار دارند، به‌سادگی قابل‌دستیابی نیستند.

ب) به‌واسطه راز بودن، ارزش تجاری دارند.

ج) موضوع اقداماتی به‌منظور حفظ محرمانگی از جانب شخصی که به‌شکل قانونی اطلاعات را در اختیار دارد، هستند که با توجه به اوضاع و احوال، متعارف محسوب می‌شود.»

این مطلب را حتماً بخوانید: نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه و همه نکات حقوقی آن

همان‌طور که در بالا گفته شد، تعاریف بسیار گوناگونی از اسرار تجاری در نظام‌های مختلف حقوق وجود دارد و حتی در یک نظام حقوقی، تعاریف مختلفی از اسرار تجاری در چندین قانون به عمل آمده است. بااین‌حال، ما با انتخاب تعریف سازمان تجارت جهانی از اسرار تجاری در موافقت‌نامه تریپس، تعریف جامع و جهانی اسرار تجاری را برگزیدیم.

بخش (الف) بند دوم ماده 39 تریپس

محرمانه بودن عمومی و کلی اطلاعات را یکی از ویژگی‌های اسرار تجاری می‌داند و نیز معیار دیگری تعریف می‌کند که این اطلاعات برای افراد متخصص در این حوزه و اشخاص آشنا با این‌گونه اطلاعات به‌راحتی قابل‌دسترس نیست.

بند (ب) بند دوم ماده 39 تریپس

تعریف ساده و روشنی بیان می‌کند؛ بدین معنا که ارزش تجاری و مالی اسرار تجاری به راز ماندن و محرمانه باقی ماندن آن‌ها بستگی دارد و اگر آن‌ها فاش و منتشر شوند، ارزش مالی خود را از دست می‌دهند.

بند (پ) بند دوم ماده 39 تریپس

تصریح می‌کند که باید از اسرار تجاری اقداماتی محافظتی به عمل آید و از آن‌ها مراقبت شود و کیفیت این مراقبت باید متعارف باشد؛ به‌گونه‌ای که مشخص شود این‌ها اطلاعات باارزش محرمانه هستند. به‌طور مثال، اطلاعات فیزیکی در گاوصندوق و یا اطلاعات الکترونیکی در سیستم‌های رایانه‌ای با دسترسی محدود نگه‌داری شوند.

مصادیق اسرار تجاری چیست؟

اسرار تجاری مصادیق زیادی دارد و نمی‌توان آن را به چند نمونه محدود کرد. در اینجا سه نمونه از مهم‌ترین اطلاعاتی را که به‌عنوان اسرار تجاری شناخته می‌شوند، معرفی می‌کنیم. این مصادیق اسرار تجاری را با استفاده از نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه می‌توان مورد حمایت قرار داد.

الف) دانش فنی (Know-How)

منظور از دانش فنی، هر نوع اطلاعات فنی یا علمی در رابطه با تولید یا راه‌اندازی یک محصول است. همچنین به‌معنی هرگونه دانش عملی، تکنیک‌ها و مهارت‌هایی است که برای دستیابی به اهداف عملی لازم است. دانش فنی دارایی نامحسوس محسوب می‌شود که در آن حقوق مالکیت فکری مبادله می‌شود. فرمول‌ها و دستورالعمل، روش‌های محاسبات و الگوها از مصادیق اطلاعات عملی و دانش فنی به شمار می‌روند. فرمول نوشابه کوکاکولا یکی از مشهورترین اسرار تجاری دنیا است که فرمول ساخت آن برای بیش از صد سال محرمانه حفظ شده است.

ب) اطلاعات کسب‌وکار

از مصادیق مهم اسرار تجاری، مدل‌های تجاری هستند. منظور از مدل‌ها یا طرح‌های تجاری، نقشه‌ها و طرح‌هایی هستند که مدیریت یک کسب‌وکار برای انجام تجارت و کسب سود و گسترش فعالیت خود آن‌ها را پیش‌بینی و به اجرا می‌گذارد. طرح‌های بازاریابی، شیوه‌های انجام تجارت، فرصت‌های تجاری و جزئیات قراردادها از نمونه‌های اطلاعات کسب‌وکار هستند.

پ) اطلاعات مالی

اطلاعات مالی و اقتصادی یک کسب‌وکار از اسرار تجاری به حساب می‌آیند. هزینه‌های کلی یک کسب‌وکار، اطلاعات فروش محصولات، قیمت تمام‌شده کالاها، میزان بودجه و … از مصادیق اطلاعات مالی هستند. اطلاعات مالی برای مشتریان شرکت‌های تجاری و رقبای آن‌ها ارزش بالایی دارند؛ زیرا در مدیریت کسب‌وکار و نحوه تجارت با یکدیگر تأثیرگذار هستند.

در حقوق ایران چگونه به اسرار تجاری پرداخته شده است؟

در حقوق ایران، در چندین قانون مختلف ازجمله موافقت‌نامه‌های دو جانبه میان ایران و سایر کشورها به اسرار تجاری اشاره شده است. بااین‌حال اما تنها در قانون تجارت الکترونیک، مصوب 1382، اسرار تجاری آن هم اسرار تجاری الکترونیکی تعریف شده است. در ماده 65 این قانون آمده است:

«اسرار تجاری الکترونیکی، داده‌پیام‌هایی است که شامل اطلاعات، فرمول‌ها، الگوها، نرم‌افزارها و برنامه‌ها، ابزار و تکنیک‌ها و فرایندها، تألیفات منتشرنشده، روش‌های انجام تجارت دادوستد، فنون، نقشه‌ها و فراگردها، اطلاعات مالی، فهرست مشتریان، طرح‌های تجاری و امثال این‌هاست که به‌طور مستقل دارای ارزش اقتصادی بوده و در دسترس عموم قرار ندارد و تلاش‌های معقولانه‌ای برای حفظ و حراست از آن‌ها انجام می‌شود.»

همان‌طور که می‌بینید، قانون‌گذار ایران در تعریف اسرار تجاری، نگاهی به تعریف سازمان تجارت جهانی در موافقت‌نامه تریپس از اسرار تجاری داشته است.

نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه چه کمکی می‌کند؟

راه‌های متفاوتی برای حمایت از اسرار تجاری وجود دارد. بااین‌حال، بسیاری از شرکت‌های تجاری و کسب‌وکارها برای انجام تجارت مجبور به اشتراک‌گذاری اسرار تجاری خود با طرف تجاری خود می‌شوند. نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه ابزار مهمی است که به‌وسیله آن می‌توان اسرار تجاری را در یک معامله تجاری وارد کرد و از امنیت آن‌ها اطمینان حاصل نمود.

شاید این مطلب برای شما جالب باشد: حمایت از محرمانگی اطلاعات بیمار + نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه

اسرار تجاری در نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه

در یک نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه، طرفی که صاحب اسرار تجاری است، می‌تواند اسرار تجاری خود را به‌طور صریح در قرارداد مشخص کند. صاحب اسرار تجاری می‌تواند مصادیق اسرار تجاری را برشمارد. همچنین آنچه را که خارج از دایره اسرار تجاری است، مشخص کند و اشخاصی را که اجازه دسترسی و استفاده از اسرار تجاری دارند تعیین کند. در نمونه قرارداد حفظ اسرار تجاری، می‌توان وجه التزامی را تعیین نمود تا در صورت افشا شدن اسرار تجاری توسط گیرنده اسرار تجاری، خسارت واردشده به صاحب آن، جبران شود. این وجه التزام می‌تواند جنبه بازدارنده داشته باشد و گیرنده اسرار تجاری را در حفظ محرمانگی آن‌ها مصمم کند.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

در این یادداشت سعی کردیم که اسرار تجاری را معرفی کنیم و مصادیق آن را برشماریم. در ادامه گفتیم که در حقوق ایران به اسرار تجاری چگونه پرداخته شده است. در پایان نیز از اهمیت و فواید نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه برای تأمین امنیت و محرمانگی اسرار تجاری صحبت کردیم. برای کسب راهنمایی بیشتر و نیز مشاوره حقوقی پیرامون نمونه قرارداد محرمانگی یک جانبه، تیم حقوقی لامینگو آماده خدمت‌رسانی و همکاری با شما است.

می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها سؤالات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید. همچنین، برای خواندن سایر مطالب به بلاگ لامینگو مراجعه نمایید.