واگذاری سهام تشویقی به کارمندان و تبیین ابعاد حقوقی آن

گاهی اوقات برای تشویق کارمندان یک استارت‌آپ به مشارکت، ایده‌های متفاوتی مطرح می‌شود. یکی از این ایده‌ها که در رویه تجاری ایران نیز مطرح است، سهام تشویقی‌ست. سهام تشویقی، ایده‌ای بسیار مهم در سازوکارهای یک کسب‌و‌کار یا شرکت است. در این مقاله، درباره چیستی و چگونگی تعلق سهام تشویقی در یک شرکت صحبت می‌کنیم. اگر شما نیاز به تهیه نمونه قرارداد سهام تشویقی دارید، می‌توانید از طریق لینک زیر، این قرارداد را دریافت کنید:

دریافت قرارداد سهام تشویقی (ESOP)

سهام تشویقی چیست؟

سهام تشویقی کارمندان، بخشی از سهام شرکت است که برای کارمندان در نظر گرفته می‌شود. با اعطای این سهام به کارمندان، استعدادهای مفید به یک استارتاپ جذب می‌شوند. نحوه اختصاص آن به این صورت است که کارمند هنگام استخدام یا مدتی پس از آن می‌تواند از طریق نمونه قرارداد سهام تشویقی بخشی از سهام را دریافت کند؛ البته مقدار سهامی که به هر کارمند داده می‌شود، به این بستگی دارد که آن کارمند چه زمانی به شرکت پیوسته و سمت و جایگاه او چیست.

این سهام، بخشی از یک شرکت است که برای تشویق کارمند داده می‌شود. به همین دلیل، بنیان‌گذاران استارتاپ‌های مختلف تصمیمات مختلفی برای نحوه اعطای سهام می‌گیرند. برخی از آن‌ها سهام تشویقی را از همان ابتدا درنظر می‌گیرند، برخی دیگر هنگام جذب سرمایه و ورود سرمایه‌گذار و…. سهام تشویقی معمولاً حدود ۵-۲۵ درصد کل سهام است؛ اما اجرای آن از شرکت به شرکت فرق می‌کند. اگر یک استارتاپ بخواهد سرمایه پرریسک بپذیرد، قطعاً به سهام تشویقی نیاز پیدا می‌کند.

حتماً بخوانید: وام قابل تبدیل به سهام

چه سهام‌هایی به کارمندان تعلق می‌گیرد؟

سهام یک سرکت به سه صورت از طریق نمونه قرارداد سهام تشویقی به کارمندان تعلق می‌گیرد:

۱- سهام کمکی (stock grant)

سهام کمکی سهامی است که به کارمندانی که برای یک دوره زمانی برای شرکت شما کار می‌کنند، پیش‌بینی شده. هدف این سهام، این است که کارمندان شما در شرکت حفظ شوند. این سهام به این صورت است که همراه با شرط ماندن برای مدت‌زمان مشخصی به فرد تعلق می‌گیرد؛ مثلاً طی نمونه قرارداد سهام تشویقی، کارفرما تعهد می‌دهد که اگر کارمند دو سال در شرکت مورد نظر کار کند، می‌تواند مالک سهامی شود که از ابتدای حضورش در شرکت برای او در نظر گرفته شده است. این امر باعث می‌شود نیروی انسانی مورد نظر، حداقل تا زمانی که کارفرما به او نیاز دارد، برای این کار فعالیت کند.

۲- سهام ضمانتی (stock warrant)

سهام ضمانتی قسمتی از سهام یک شرکت است که مدیران به دلایل متفاوتی به کارکنان خود حق خرید آن را می‌دهند و در واقع، کارکنان را به‌صورت سهامدار به شرکت خود اضافه می‌کنند.

۳- سهام تشویقی (stock option)

در تعلق گرفتن سهام تشویقی، کارفرما به کارکنان پیشنهاد می‌دهد که در آینده قسمتی از سهام شرکت را دریافت نمایند. کاربرد این سهام، ایجاد انگیزه بین نیروهای جدید شرکت است. در بیشتر شرکت‌ها، سهام تشویقی یک نوع هدیه بلاعوض به کارمندان است و برای تشکر از همراهی آن‌ها در ابتدای فعالیت شرکت داده می‌شود. به همین دلیل، باید از سوی هر دو طرف نمونه قرارداد سهام تشویقی امضا شود و مهم است این قرارداد به‌دقت نوشته شده باشد.

نوشتن نمونه قرارداد سهام تشویقی (ESOP) مناسب

راه انداختن یک شرکت یا شروع فعالیت تجاری مستقل، به نیروی کار متخصص نیاز دارد. اگر شرایط کاری شما به‌صورتی باشد که نیازمند یک یا چند تخصص ویژه باشید و نیاز داشته باشید سرمایه جذب کنید، اهمیت این مسأله دوچندان می‌شود. بنابراین کارمندان شما در راه رسیدن شما به اهدافتان بسیار مهم هستند.

این مسأله فقط برای شرکت‌های جدیدالتأسیس و استارتاپ‌های تازه‌کار مطرح نیست، بلکه بسیاری از شرکت‌های معتبر نیز بدون نیروی انسانی ماهر با شکست مواجه خواهند شد. به همین دلیل، پیدا کردن نیروی انسانی متخصص ماهر که موجب رشد کسب‌وکار شما شود، یکی از دغدغه‌های بزرگ سرمایه‌گذاران خواهد بود.

اما فقط جذب کردن کارمند مناسب مهم نیست؛ چیزی که مهم است، ادامه دادن رابطه کاری شما و حفظ نیروی متخصص است. قرارداد سهام تشویقی به نیروی تازه‌وارد شرکت شما انگیزه می‌دهد که تلاش بیشتری برای رسیدن شما به اهداف شرکتتان انجام دهد و شرکت شما را در مسیر خودش به‌صورت حرفه‌ای همراهی کند. بنابراین تأثیر داشتن چنین قراردادی، این است که شما یک نیروی کار متخصص و متعهد به خود داشته باشید که انگیزه‌های مالی او را در حد خوبی پاسخ داده باشید.

ارزش سهام تشویقی

ارزش سهام تشویقی معمولاً در ارزش بازار سهام مشخص می‌شود. بعد از اینکه شرکت سهام خود را منتشر کرد، ارزش سهام تشویقی نیز مانند سایر سهام‌ها مشخص خواهد شد. کارمندانی که سهام تشویقی دریافت می‌کنند، غالباً باید زمان مشخصی را صبر کنند تا سهام آن‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد. پس از آن، می‌توانند اقدام به خرید و فروش سهام خود کنند و آن را وارد بازار عرضه و تقاضای سهام کنند.

حتماً بخوانید: همه چیز درباره‌ی شرکت سهامی خاص

روش اختصاص سهام تشویقی به کارمند

1. با کارمند مورد نظر نمونه قرارداد سهام تشویقی تنظیم می‌شود. موضوع این قرارداد، مقدار مشخصی سهام است که با عبارت سهام تشویقی به این کارمند مشخص تعلق خواهد گرفت؛ اما در قرارداد ذکر می‌شود که کارمند شما باید برای زمان معینی برای شما کار کند تا این سهام به او تعلق بگیرد. (مثلاً ممکن است در قرارداد ذکر شود که سهام متعلق به کارمند است؛ اما این سهام در رهن شرکت است و هر سال به میزان 10 درصد آزاد خواهد شد.)
2. بعد از گذشت این زمان، کارمند می‌تواند سود حاصل از سهام را آزاد کند یا اینکه سهام خود را بفروشد.
3. اگر کارمند تصمیم گرفت سهام تشویقی خود را بفروشد، حتماً باید با اطلاع و موافقت سهامداران اصلی این کار را انجام دهد.

آیا دارندگان سهام تشویقی دارای حق رأی هستند؟

دارندگان سهام تشویقی نیز، مانند سایر دارندگان سهام، دارای حق رأی هستند و امکان محروم کردن کلی آن‌ها از این حق وجود ندارد؛ اما می‌توان در اساسنامه این حق را محدود کرده و برای افرادی که تعداد سهامشان از مقدار مشخصی کمتر است، حق رأی قائل نشد. البته در نظر داشته باشید که در این حالت نیز این افراد همچنان حق حضور در جلسات هیئت مدیره را خواهند داشت.

کانال تلگرام لامینگو

خلاصه بحث

• سهام تشویقی کارمندان (Employee Stock Option Pool)، بخشی از سهام شرکت است که به کارکنان اختصاص داده شده.
• سهام تشویقی بخشی از یک شرکت است که برای تشویق کارمند داده می‌شود. به همین دلیل، بنیان‌گذاران استارتاپ‌های مختلف تصمیمات مختلفی برای نحوه اعطای سهام می‌گیرند.
• فقط جذب کردن کارمند مناسب مهم نیست؛ چیزی که مهم است، ادامه دادن رابطه کاری شما و حفظ نیروی متخصص است.
• ارزش سهام تشویقی معمولاً در ارزش بازار سهام مشخص می‌شود. بعد از اینکه شرکت سهام خود را منتشر کرد، ارزش سهام تشویقی نیز مانند سایر سهام‌ها مشخص خواهد شد.
• بهتر است از سوی هر دو طرف نمونه قرارداد سهام تشویقی امضا شود و مهم است این قرارداد به‌دقت نوشته شده باشد.
• قرارداد سهام تشویقی به نیروی تازه‌وارد شرکت شما انگیزه می‌دهد که تلاش بیشتری برای رسیدن شما به اهداف شرکتتان انجام دهد و شرکت شما را در مسیر خودش به‌صورت حرفه‌ای همراهی کند.

برای مطالعه سایر مقالات حوزه حقوق کسب‌وکار، به وبلاگ لامینگو مراجعه نمایید.