جزای نقدی در حق صندوق دولت و شرایط مربوط به تخفیف، تعلیق و تقسیط آن

در قانون مجازات اسلامی و برخی دیگر از قوانین، برای انجام اعمالی که جرم انگاری شده‌اند مجازات نقدی در نظر گرفته شده‌ است. در این نوع مجازات که تحت عنوان جزای نقدی در حق صندوق دولت شناخته می‌شود و با جبران خسارت متفاوت است، جزای نقدی تعیین شده نه به طرف دعوی و شاکی پرونده، بلکه به صندوق دولت پرداخت می‌شود. در ادامه این متن پس از توضیح در خصوص مجازات‌ تعزیری، به نحوه تعیین میزان جزای نقدی در حق صندوق دولت و بررسی شرایط تخفیف، تقسیط وتعلیق آن خواهیم پرداخت. البته همواره این امکان برای شما وجود دارد تا برای راهنمایی و اطلاعات بیشتر از خدمات مشاوره حقوقی وبسایت لامینگو استفاده کنید:

‌

دریافت مشاوره حقوقی

انواع مجازات در قانون

در قوانین کشور ما با دو دسته جرم روبرو هستیم. دسته اول جرم‌هایی هستند که در شرع اسلام به آن‌ها اشاره و مجازات آن‌ها تعیین شده‌ است. مجازات این نوع از جرم‌ها شامل حد، دیه و قصاص است. چنان‌چه عمل ارتکابی توسط مجرم شرایط مشخص‌شده برای آن جرم را داشته باشد، مجازات مخصوص تعیین شده برای آن، بدون هیچ‌گونه تغییر بر مجرم اعمال می‌شود.‌ دسته دوم جرم‌هایی هستند که قانون‌گذار میزان مجازات آن‌ها را تعیین کرده‌ است. این دسته جرایمی هستند که یا با وجود حرمت و غیرمجاز بودن، در شرع مجازاتی برای آن‌ها تعیین نشده‌ است و یا طبق تشخیص و اقتضای شرایط جامعه، توسط قانون‌گذار جرم‌انگاری شده‌اند.

در این نوع جرم‌ها که تحت عنوان جرم‌های تعزیری شناخته می‌شوند، محدوده میزان مجازات توسط قانون‌گذار تعیین شده‌ است. جزای نقدی در حق صندوق دولت یکی از مجازات‌های تعیین‌شده برای چنین جرم‌هایی است. در این جرائم، این اختیار به قاضی داده شده‌ است تا با توجه به شرایط مجرم و اوضاع و احوال جرم ارتکابی، مقداری از مجازات را از محدوده مشخص شده، برای مجرم تعیین کند.

انواع مجازات‌ تعزیری

بر طبق قانون، اشکال مختلفی از مجازات تعزیری برای انواع جرایم در نظر گرفته شده‌ است؛ حبس، شلاق، محرومیت از برخی حقوق اجتماعی و همچنین پرداخت جزای نقدی در حق صندوق دولت از انواع این مجازات‌ها هستند. در قانون مجازات اسلامی و همچنین برخی از قوانین دیگر، به جرایم مستوجب مجازات‌ تعزیری و نوع و میزان این نوع مجازات اشاره شده‌ است. نکته قابل توجه در این زمینه، نحوه تعیین کمترین و بیشترین حد مجازات برای جرایم مختلف و شیوه بیان آن است که در ادامه بیشتر درباره آن توضیح خواهیم‌داد.

نحوه تعیین میزان مجازات تعزیری

همان‌طور که پیش‌تر توضیح دادیم، در خصوص میزان مجازات‌ تعزیری مانند جزای نقدی در حق صندوق دولت، یک مقدار مشخص و مطلق در قانون تعیین نشده‌ است. بلکه برای هر نوع مجازات، حدی بالا و پایین در نظر گرفته شده‌ است. قاضی با توجه به شرایط پرونده، مقدار آن را از محدوده مشخص‌شده تعیین می‌کند. به‌طور کلی مجازات‌های تعزیری که جزای نقدی در حق صندوق دولت را نیز شامل می‌شود، طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی به هشت درجه تقسیم می‌شوند. در ادامه درجات هشت‌گانه مجازات‌ تعزیری جزای نقدی را بررسی می‌کنیم.
‌

درجه یک

جزای نقدی بیش از دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال‌

درجه دو

جزای نقدی بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال

درجه سه

جزای نقدی بیش از یک میلیارد ریال تا یک میلیارد و پانصد میلیون ریال‌

درجه چهار

جزای نقدی بیش از پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال

درجه پنج

جزای نقدی بیش از دویست و چهل میلیون ریال تا پانصد میلیون ریال‌

درجه شش

جزای نقدی بیش از شصت میلیون ریال تا دویست و چهل میلیون ریال‌

درجه هفت

جزای نقدی بیش از سی میلیون ریال تا شصت میلیون ریال‌

درجه هشت

جزای نقدی تا سی میلیون ریال‌  ‌ ‌
‌

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مجازات‌های تعزیری و درجات آن این مطلب را بخوانید: مجازات‌های تعزیری دارای چه درجاتی هستند؟

نحوه تشخیص درجه مجازات در قانون

ماده فوق، درجات هشت‌گانه مجازات‌های تعزیری و محدوده مجازات هر درجه را تعیین کرده‌ است. در قوانین مختلف، از جمله قانون مجازات اسلامی، میزان مجازات یا به‌صورت بیان درجه و یا با بیان محدوده مجازات مشخص شده‌ است. به‌طور مثال مجازات جزای نقدی در حق صندوق دولت به صورت درجه چهار و یا به مقداری بین پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال بیان می‌شود. در مواردی که برای مجازات به جای درجه، محدوده مجازات مشخص شده‌ است، می‌توان با توجه به محدوده مشخص شده و انطباق آن با درجات مورد اشاره در قانون، درجه مجازات را مشخص کرد.

تسهیل در اجرای مجازات‌های تعزیری

همان‌طور که گفته‌شد در مجازات‌های تعزیری محدوده‌ای تعیین شده‌ است تا قاضی با توجه به شرایط وقوع جرم و متهم، مقدار مجازات را از آن محدوده تعیین کند. اما علاوه بر این، انواع دیگری از تسهیل و آسان‌سازی مجازات در خصوص برخی از متهمان که دارای شرایط ذکر شده در قانون هستند نیز اجرا می‌شود. این تسهیل به شکل‌های گوناگون از قبیل تخفیف، تعلیق و تعویق در قانون بیان شده‌ است. همچنین در خصوص مجازات‌های مالی مانند جزای نقدی در حق صندوق دولت، تقسیط در قانون پیش‌بینی شده‌ است. در ادامه به بررسی چگونگی این موارد در خصوص جرایم تعزیری از نوع نقدی خواهیم پرداخت.

‌

تخفیف جزای نقدی در حق صندوق دولت

در قانون مجازات اسلامی شرایطی ذکر شده‌ است که در صورت وجود آن‌ها بسته به نوع مجازات، امکان کاهش و تبدیل مجازات تعزیری وجود دارد. در این زمینه، در خصوص جزای نقدی در حق صندوق دولت باید به مواد ۳۹ و ۳۷ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد.

در ماده ۳۹ قانون مجازات در خصوص انواع جرائم تعزیری، این‌گونه بیان می‌شود که در صورت تشخیص قاضی مبنی بر عدم نیاز به مجازات برای اصلاح مجرم، امکان صدور حکم به معافیت از مجازات برای او وجود دارد. البته برای معافیت از مجازات باید شرایطی مانند عدم وجود سابقه کیفری مؤثر، گذشت شاکی و جبران خسارات واردشده نیز احراز شود.

همچنین در بند ت ماده ۳۷ قانون مجازات به این مورد اشاره شده‌ است. در این ماده به امکان کاهش یک تا دو درجه از مجازات تعزیری در صورت وجود جهات تخفیف اشاره می‌شود. برای آگاهی از جهات تخفیف مجازات‌های تعزیری از جمله جزای نقدی در حق صندوق دولت، باید به ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی مراجعه کنیم. در ادامه موارد ذکر شده در این ماده را بررسی می‌کنیم.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

جهات تخفیف در مجازات‌های تعزیری

طبق آن‌چه در ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی آمده‌ است، وجود شرایطی در رابطه با جرم ارتکابی و یا وضعیتی خاص در متهم، از جمله موارد جهات تخفیف مجازات در نظر گرفته می‌شوند. عواملی مانند خفیف بودن آثار جرم، کم بودن نقش معاون و شریک، وجود رفتار تحریک آمیز منجر به وقوع جرم از جانب بزه‌دیده از جهات تخفیف هستند. همچنین همکاری در اطلاع رسانی و کشف موضوعات مرتبط با پرونده، حسن رفتار، تلاش در جبران خسارات، ندامت و یا شرایطی مانند بیماری یا کهولت سن متهم از جهات تخفیف هستند. همان‌طور که گفته‌شد، در صورت وجود یک یا چند مورد از این جهات تخفیف، قاضی می‌تواند مجازات تعزیری متهم را تقلیل و یا در مواردی مانند حبس، آن را تبدیل کند.
‌

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جهات تخفیف مجازات و شرایط آن این مطلب را بخوانید: جهات تخفیف مجازات چیست و در چه شرایطی اعمال می‌شود؟

تخفیف ۲۰ درصدی پرداخت به موقع جزای نقدی در حق صندوق دولت

علاوه بر آن‌چه درباره تخفیف جزای نقدی در حق صندوق دولت در خصوص استفاده از جهات تخفیف گفته شد، در قانون آیین دادرسی کیفری به نوع دیگری از تخفیف در مجازات‌های نقدی اشاره شده‌ است. در این مورد، چنانچه شخص محکوم ظرف مدت ۱۰روز از ابلاغ احضاریه برای پرداخت جزای نقدی تعیین شده، برای پرداخت آن مراجعه کند از تخفیف ۲۰ درصدی در پرداخت جزای نقدی در حق صندوق دولت برخوردار خواهد شد.

تعویق صدور حکم جزای نقدی در حق صندوق دولت

در ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی به امکان تعویق صدور حکم در جرایم تعزیری درجه شش تا هشت اشاره شده‌ است. در این جرایم با احراز مجرمیت متهم و با توجه به اوضاع و احوال پرونده و شرایط متهم، امکان تعویق در صدور حکم وجود دارد. در این جرایم قاضی می‌تواند در صورت احراز موارد زیر، صدور حکم را به مدت شش ماه تا دوسال به تعویق اندازد. این موارد عبارتند از:

•  وجود جهات تخفیف
•  پیش‌بینی اصلاح مرتکب
• جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران
• فقدان سابقه کیفری مؤثر

‌

لغو تعویق در جزای نقدی در حق صندوق دولت

در مدت تعویق ممکن است به تشخیص قاضی، متهم ملزم به انجام دستوراتی مانند معرفی و همکاری با مددکار اجتماعی شود. در صورت تخلف او از این دستورات، قاضی می‌تواند یک‌بار به مقدار نصف مدتی که برای تعویق در نظر گرفته شده‌ است به میزان تعویق اضافه کند. همچنین قاضی می‌تواند تعویق را لغو و حکم لازم را صادر کند. همچنین، در صورت ارتکاب جرائم موجب حد و قصاص، جرائم عمدی مستوجب دیه و یا جرائم تعزیری تا درجه هفت توسط متهم، قاضی درباره جرم پیشین که صدور حکم آن به تعویق افتاده بود نیز اقدام به صدور حکم می‌کند.

پایان مدت تعویق در جزای نقدی در حق صندوق دولت

در پایان مدت تعیین شده برای قرار تعویق، قاضی به بررسی شرایط و چگونگی عملکرد متهم نسبت به دستورات می‌پردازد. در صورتی‌که حسن رفتار او مشخص شود، دادگاه می‌تواند حسب مورد حکم به تعیین مجازات و یا عدم مجازات دهد.

تعلیق در اجرای مجازات جزای نقدی در حق صندوق دولت

در ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی به تعلیق مجازات اشاره شده‌ است. تعلیق مجازات در خصوص مجازات‌های تعزیری با درجه سه تا هشت اجرا می‌شود. در صورت وجود جهات تعویق صدور حکم که بالاتر به آن اشاره شد، قاضی می‌تواند اجرای همه یا بخشی از مجازات را به مدت یک تا پنج سال به تأخیر اندازد. همچنین قاضی اجرای احکام و یا خود متهم نیز پس از گذراندن یک سوم از مدت مجازات می‌توانند با شیوه مشخص مربوط به خود، تعلیق مجازات را درخواست کنند. ‌
‌ ‌ 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تعلیق مجازات و شرایط آن مطلب زیر را بخوانید: شرایط تعلیق مجازات کیفری | کدام مجازات‌ها تعلیق می‌شوند؟ ‌

‌

لغو تعلیق در جزای نقدی در حق صندوق دولت

در تعلیق جزای نقدی در حق صندوق دولت نیز مانند تعویق صدور حکم، ممکن است متهم ملزم به رعایت نکات و انجام فعالیت‌هایی شود. در صورت عدم رعایت این نکات و دستورات، تنها برای بار اول دادگاه می‌تواند یک تا دو سال به مدت تعلیق اضافه کند و یا حکم تعلیق را لغو کند.

‌

پایان مدت تعلیق در جزای نقدی در حق صندوق دولت

در صورت عدم ارتکاب متهم به جرائم عمدی مستوجب حد، قصاص، دیه و تعزیر تا درجه هفت، در مدت زمان تعیین شده برای تعلیق، محکومیت او لغو می‌شود.

تقسیط جزای نقدی در حق صندوق دولت

بر اساس آن‌چه در قانون آیین دادرسی کیفری آمده‌ است، در صورت محکومیت متهم به پرداخت جزای نقدی در حق صندوق دولت و در صورت عدم توانایی او در پرداخت یک باره آن، متهم می‌تواند از دادگاه تقاضای تقسیط جزای نقدی را به عمل آورد. دادگاه نیز با احراز توانایی متهم در پرداخت اقساط، حکم به تقسیط جزای نقدی قابل پرداخت می‌دهد.

‌

لغو تقسیط جزای نقدی در حق صندوق دولت

بعداز صدور حکم تقسیط، هر زمان که متهم توانایی مالی پرداخت همه جزای نقدی تعیین شده را پیدا کند موظف است ظرف سه ماه تمکن خود را به دادگاه اعلام و همه جزای نقدی را پرداخت کند. در غیر این صورت، دادگاه با کشف تمکن مالی متهم، حکم تقسیط را لغو می‌کند.

همچنین در صورت عدم پرداخت اقساط در زمان تعیین شده، دادگاه حکم تقسیط را لغو و به شیوه‌های دیگر موجود در قانون، جزای نقدی را دریافت می کند. گاهی ممکن است امکان دریافت جزای نقدی در حق صندوق دولت از متهم به هیچ شکلی ممکن نباشد. در این حالت دادگاه با توجه به معادل‌سازی جزای نقدی با مجازات‌های جایگزین حبس، به نوع دیگری برای متهم تعیین مجازات می‌کند.

کانال تلگرام لامینگو

در پایان

همان‌طور که در این متن بیان شد، مواردی که پرداخت جزای نقدی در حق صندوق دولت را کاهش می‌دهند تا حدود زیادی وابسته به شرایط ارتکاب جرم و همچنین وضعیت مجرم هستند. قاضی با بررسی همه جوانب جرم صورت گرفته و شرایط خاص متهم به این نتیجه دست پیدا می‌کند که آیا امکان استفاده از تخفیفات و تسهیلات موجود در قانون برای مجازات مجرم وجود دارد یا خیر.

وجود این تخفیفات در مجازات موجب می‌شود تا میان مجرمانی که همواره دست به اعمال مجرمانه می‌زنند و افرادی که بنا به اتفاق و در شرایطی خاص مرتکب جرمی شده‌اند تفاوت وجود داشته باشد. بدیهی است که این امر در صورت اجرای صحیح، بسیار به انصاف و عدالت نزدیک است. در پایان از شما دعوت می‌کنیم برای مطالعه بیشتر در خصوص موضوعات مختلف حقوقی از بلاگ لامینگو دیدن کنید. همچنین شما می‌توانید سوالات و نظرات خود را درباره این موضوع از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید.