غایب مفقودالاثر کیست؟ | وضعیت حقوقی اموال غایب مفقود الاثر

در بعضی اوقات، حالتی پیش می‌آید که شخصی برای مدت طولانی ناپدید می‌گردد و هیچ خبری در خصوص سلامتی یا فوت او در دست نمی‌باشد. در این صورت، ممکن است اموال چنین شخصی که اصطلاحاً به او غایب مفقودالاثر گفته می‌شود، در معرض تلف یا آسیب قرار گیرد و لذا لازم است که برای جلوگیری از تلف اموال او اقداماتی صورت گیرد. به‌علاوه، وضعیت همسر چنین اشخاصی نیز باید تعیین گردد.

‌

غایب مفقودالاثر کیست؟

شخصی که برای مدت طولانی ناپدید شده و هیچ‌گونه اطلاعاتی در خصوص زنده بودن این شخص یا فوت او در دسترس نباشد را غایب مفقودالاثر می‌گویند. برای غایب مفقودالاثر قلمداد شدن هر شخصی، دو عنصر ضروری می‌باشد. با وجود دو عنصر گفته‌ شده،در شرایطی حکم موت فرضی غایب مفقودالاثر صادر می‌گردد.

‌

1. ناپدید شده برای مدت طولانی

غایب مفقودالاثر شخصی است که برای مدت نسبتاً طولانی ناپدید شده‌ است. این مدت در قانون معین شده‌ است و میزان آن برای افراد گوناگون متفاوت می‌باشد. با گذشت این مدت، فرض می‌گردد که غایب مفقودالاثر دیگر زنده نمی‌باشد و می‌توان برای دریافت حکم موت فرضی او اقدامات لازم را انجام داد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

مدت زمان‌های قانونی برای صدور حکم موت فرضی

همانگونه که گفته‌ شد برای صدور حکم موت فرضی، سپری شدن مدت زمان‌هایی که گفته می‌شود لازم می‌باشد. با توجه به وضعیت غایب مفقودالاثر، این مدت‌ متفاوت می‌باشد.

سپری شدن ده سال از تاریخ آخرین خبر از غایب + گذشت بیش از 75 سال از سن او

در صورتی که از آخرین خبری که از غایب مفقودالاثر در دسترس است، بیش از ده سال گذشته‌ باشد و در این زمان، بیش از 75 سال از تولد غایب مفقودالاثر سپری شده باشد، امکان دریافت حکم موت فرضی برای غایب مفقود الاثر وجود دارد. برای مثال، شخصی در سن 68 سالگی به سفر می‌رود و یک هفته بعد از آغاز سفر با خانواده خود تماس گرفته و خانواده را در جریان وضعیت خود قرار می‌دهد. پس از این تماس، دیگر هیچ‌گونه خبری در خصوص چنین شخصی در دسترس نمی‌باشد و ده سال از تاریخ مذکور سپری می‌گردد. سن شخص مذکور اگر زنده باشد 78 سال است، اما از نظر عرف و عادت، چنین شخصی زنده فرض نمی‌گردد.

صلح یا پایان یافتن جنگ

جنگ یکی از حوادثی است که در نتیجه آن بسیاری جان خود را از دست خواهند داد و برخی از افراد نیز در جنگ مفقود می‌گردند و هیچ اطلاعاتی از آن‌ها در دسترس نیست. اگر شخصی از نیروهای مسلح بوده و در جنگ مفقود گردد، با توجه به شیوه پایان جنگ، مدت زمان لازم برای صادر شدن حکم موت فرضی  او متفاوت می‌باشد.

پایان جنگ از طریق صلح

اگر جنگ با صلح دو کشور پایان یابد و پس از سه سال از تاریخ صلح، شخص مفقود پیدا نگردد و اطلاعاتی نیز از او در دسترس نباشد، حکم موت فرضی او صادر خواهد شد.

پایان جنگ به روشی جز صلح

اگر جنگ با روشی جز صلح خاتمه یابد، با گذشت 5 سال پس از خاتمه جنگ، حکم موت فرضی غایب مفقودالاثر را می‌توان دریافت نمود.

تلف شدن و نابودی کشتی در سفر دریایی

در صورتی که کشتی در دریا در حرکت باشد و پس از گذشت یک سال از آغاز سفر در دریای خزر یا خلیح فارس، گذشت دو سال از سفر در دریای سیاه، عمان، مدیترانه و اقیانوس هند و گذشت سه سال در سایر اقیانوس‌ها و دریاها از آغاز حرکت کشتی از بندر مبدأ، کشتی به مقصد نرسیده و اطلاعاتی از آن نیز در دسترس نباشد، این کشتی تلف‌شده محسوب می‌گردد. اگر از تاریخ تلف شدن کشتی سه سال بگذرد و خبری از کارکنان مفقود شده کشتی دریافت نگردد، برای این افراد می‌توان حکم موت فرضی دریافت نمود.

سایر حوادث

اگر شخصی در اثر حوادثی جز حوادث گفته‌ شده، مفقود گردد با گذشت پنج سال از تاریخ مفقود شدن او، صدور حکم موت فرضی او را می‌توان از دادگاه درخواست نمود.

دریافت مشاوره حقوقی

2.‌ بی اطلاعی از وضعیت غایب مفقودالاثر

همانگونه که گفته‌ شد، سپری‌ شدن مدت‌های مذکور به تنهایی کافی نیست و برای درخواست حکم موت فرضی، بدیهی است که در مدت‌های گفته‌ شده، نباید از شخص مدنظر هیچگونه اطلاعاتی در دسترس باشد.

تشریفات دریافت حکم موت فرضی

در صورتی‌که در مورد شخصی که مفقود گشته، دو شرط سپری‌شدن مدت‌های گفته شده و در دسترس نبودن اطلاعات محقق گردد، اشخاص دارای صلاحیت می‌توانند درخواست صدور حکم موت فرضی را از دادگاه بنمایند. قانون مدنی در این خصوص بیان می‌دارد «محكمه وقتی می‌تواند حكم موت فرضی غائب را صادر نمايد كه در يكی از جرائد محل و يكی از روزنامه‌های كثيرالانتشار تهران، اعلانی در سه دفعه متوالی هر كدام به فاصله يك ماه منتشر كرده و اشخاصی را كه ممكن است از غائب خبری داشته‌ باشند دعوت نمايد كه اگر خبر دارند به اطلاع محكمه برسانند. هر گاه يكسال از تاريخ اولين اعلان بگذرد و حيات غايب ثابت نشود، حكم موت‌ فرضی او داده می‌شود.»

با توجه به این ماده، دادگاه در جهت صدور حکم موت فرضی ابتدا باید اعلانی را منتشر نماید که در این اعلان از اشخاص درخواست می‌نماید که اگر از شخص گفته‌ شده، اطلاعاتی در دسترس دارند این اطلاعات را در اختیار دادگاه قرار داهند. این اعلامیه، در یکی از روزنامه‌های محلی و یکی از روزنامه‌های تهران منتشر می‌گردد. این اطلاعیه باید سه بار منتشر گردد و فاصله صدور هر آگهی با آگهی قبلی یک ماه می‌باشد. اگر از صدور آخرین آگهی یک سال سپری شود و از غایب مفقودالاثر خبری دریافت نگردد، دادگاه حکم موت فرضی را صادر می‌نماید. برای مثال اگر در اردیبهشت‌ماه، حکم موت فرضی از دادگاه درخواست گردد و آگهی گفته شده در اول خردادماه، اول تیرماه و اول مردادماه منتشر گردد، دادگاه حکم موت فرضی را در مردادماه سال بعد می‌تواند صادر نماید.

چه کسانی می‌توانند از دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی را بنمایند؟

ورثه غایب مفقودالاثر، وصی و موصی‌له می‌توانند از دادگاه صدور حکم موت فرضی را درخواست نمایند. با توجه به ذکر عنوان وارثان و موصی‌له، می‌توان گفت که هر شخصی که از تعیین وضعیت غایب مفقودالاثر و صدور حکم موت فرضی او نفع می‌برد، می‌تواند درخواست صدور حکم موت فرضی را بنماید.

وصی و موصی له چه اشخاصی هستند؟

اشخاص می‌توانند برای تعیین وضعیت اموال و دارایی های خود برای بعد از مرگ، تصمیم‌گیری نمایند. در همین راستا ممکن است شخصی را برای انجام کاری برای پس از مرگ خود انتخاب نمایند؛ به چنین شخصی وصی گفته می‌شود و به انجام این امر پیش از فوت وصیت می‌گویند. برخی از اشخاص نیز از اجرای وصیت نفع می‌برند که به این افراد موصی‌له گفته می‌شود.
‌

جهت آشنایی بیش‌تر با وصیت این مطلب را مطالعه فرمایید: وصیت‌ و انواع آن

تعیین وضعیت اموال غایب مفقود الاثر

با صدور حکم موت فرضی، اموال غایب مفقود الاثر میان وراث او تقسیم می‌گردد. همانگونه که گفته‌ شد، برای صدور حکم موت فرضی چنین شخصی، سپری شدن مدت زمان طولانی و چند ساله‌ای لازم می‌باشد. اما اموال غایب مفقود الاثر در این مدت، نیاز به رسیدگی داشته تا از نابودی آن‌ها یا کاهش ارزششان جلوگیری گردد. به همین علت، سازوکار تعیین امین جهت مدیریت اموال غایب مفقود الاثر و تقسیم اموال میان ورثه او پیش از صدور حکم موت فرضی پیش‌بینی شده‌ است.

تعیین امین

به شکل کلی، برای مدیریت اموال غایب مفقود الاثر، جلوگیری از اتلاف اموال و پرداخت حقوق طلبکاران غایب، امین تعیین می‌گردد. اگر شخص غایب پیش از مفقود شدن، شخصی را به عنوان امین یا وصی تعیین نموده باشد، اکنون نیز همین شخص عهده‌دار مدیریت اموال غایب مفقود الاثر می‌گردد. اگر این شخص فوت نماید یا به نحو دیگر صلاحیت لازم را از دست دهد، دادگاه اقدام به تعیین امین می‌نماید.

امین چه وظایفی دارد؟

همانگونه که گفته‌ شد امین، اموال غایب مفقود الاثر را با در نظرگیری مصلحت او مدیریت نموده و بدهی‌های او را نیز می‌پردازد. این وظیفه در مورد وصی که مدیریت اموال را بر عهده می‌گیرد، نیز وجود دارد. به شکل کلی امین و وصی گفته‌ شده، نقش وکیل غایب مفقودالاثر را در اداره اموال بر عهده دارند. اکنون این وظایف را به شکل دقیق‌تر بررسی می‌نماییم.

فروش اموال ضایع‌شدنی

برخی از اموال در دراز مدت دوام نداشته و تضییع می‌گردند. نمونه این دسته از اموال، مواد غذایی می‌باشند که بعد از گذشت مدتی، فاسد شده و ارزش خود را از دست می‌دهند. امین غایب مفقودالاثر، موظف است که این اموال را به فروش رسانده و درآمد حاصل از فروش را اختصاص به امری دهد که در جهت حفظ منافع غایب مفقودالاثر می‌باشد.

فروش اموال منقول

متصدی اموال غایب مفقود الاثر که ممکن است وصی یا امین یا ورثه باشند، می‌توانند اقدام به فروش اموال منقول غایب بنمایند و با پول آن مال دیگری به مصلحت غایب مفقودالاثر خریداری نمایند. انجام این امر نیاز به اجاره دادستانی دارد.

وصول مطالبات غایب مفقودالاثر

امین یا وصی می‌توانند اقدام به دریافت مطالبات غایب مفقودالاثر از سایر افراد بنمایند و برای این مسئله اقامه دعوی نمایند.

پرداخت بدهی‌های غایب مفقودالاثر

اگر غایب مفقودالاثر، بدهی به سایر افراد داشته‌ باشد، این بدهی از وجوه نقد یا منافع اموال غایب، پرداخت می‌گردد. به‌ علاوه، نفقه برخی از افراد بر عهده غایب مفقود الاثر می‌باشد، مانند همسر و فرزندان. بدهی این افراد نیز باید از وجوه نقد یا منافع حاصل از اموال غایب پرداخت گردد. همچنین دادگاه می‌تواند برای امین یا وصی به جهت اداره اموال غایب مفقودالاثر، حق‌الزحمه‌ای را در نظر گیرد که این مورد هم از اموال گفته شده پرداخت می‌گردد.

از کدام یک از اموال غایب مفقود الاثر، پرداخت بدهی‌ها صورت می‌گیرد؟

اگر وجوه نقد و منافع اموال غایب مفقودالاثر برای پرداخت بدهی‌ها و دیون گفته‌شده کافی نباشد، در این شرایط می‌توان اموال منقول غایب مفقود الاثر را به فروش رساند و چنانچه اموال منقول هم کافی نباشند، می‌توان اموال غیرمنقول را به فروش رساند. باید توجه داشت که امین نمی‌تواند رأساً و در ابتدا اموال غیرمنقول را به فروش برساند.

تقسیم اموال پیش از صدور حکم موت فرضی

همانگونه که گفته‌شد، صدور حکم موت فرضی نیازمند طی مدتی چند ساله می‌باشد. ممکن است ورثه یا اشخاصی که غایب مفقودالاثر به نفع آن‌ها وصیت نموده‌است، خواهان تقسیم اموال و اجرای وصیت پیش از صدور حکم موت فرضی باشند. در قانون چنین پیش‌بینی شده‌ است که اگر دو سال از غیبت غایب مفقودالاثر بگذرد، از او هیچ خبری به دست نیاید و غایب مفقودالاثر نیز کسی را برای اداره اموال خود تعیین ننموده باشد، می‌توان تقسیم اموال طبق قوانین ارث و اجرای وصیت را از دادگاه درخواست نمود. ورثه یا موصی‌لهم لازم است که تضمینات کافی را در اختیار دادگاه قرار دهند. این تضمینات تا صدور حکم موت فرضی باقی خواهند ماند. هدف از گرفتن تضمین آن است که اگر غایب بازگشت، بتوان اموال او را بازگرداند و اگر شخص ثالثی نسبت به اموال، حق یا ادعایی داشت حق او را بتوان پرداخت نمود.

وضعیت همسر غایب مفقودالاثر

از آن جهت که غیبت غایب مفقودالاثر طولانی‌ می‌باشد، تعیین حقوق و وضعیت همسر او ضروری می‌باشد. قانون امور حسبی بیان نموده است که اگر غایب مفقودالاثر برای مدت چهارسال مفقود باشد، همسر او می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید. برای طلاق همسر غایب مفقودالاثر، لازم است که در یکی از روزنامه‌های محلی و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار به مدت سه مرتبه و در هرماه یک مرتبه برای دعوت افراد دارای خبر از غایب، آگهی  انتشار داده‌ شوذ. یک سال پس از انتشار سومین آگهی، دادگاه می‌تواند همسر غایب مفقودالاثر را طلاق دهد. در مجموع حداقل پس از سپری شدن 5 سال و سه ماه، همسر غایب مفقودالاثر می‌تواند طلاق بگیرد.

در وضعیت فعلی، در شروط ضمن عقد ازدواج پیش‌بینی می‌گردد که اگر زوج به مدت شش ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه، غایب گشته و از او اطلاعاتی در دسترس نباشد، دادگاه می‌تواند همسر او را طلاق دهد. اگر زوج در هنگام ازدواج این شرط را پذیرفته و امضا نموده‌ باشد، اکنون نیز اجرا می‌گردد، در غیر این صورت سپری شدن مدت زمان گفته‌ شده، ضروری می‌باشد. امین یا وصی تعیین شده، موظف هستند که در مدت پیش از طلاق همسر غایب مفقودالاثر، نفقه او را از اموال او پرداخت نمایند.‌

برای آشنایی بیش‌تر با مفهوم نفقه، مطالعه مطلب اثبات پرداخت نفقه توسط زوج و چالش‌های مربوط به آن می‌تواند مفید باشد.

بازگشت غایب مفقودالاثر

در صورتی که غایب مفقود الاثر پس از صدور حکم موت فرضی و تقسیم اموال خود پیدا شود، آن قسمتی از اموال او که هنوز در دست ورثه موجود می‌باشد به او پس داده خواهد شد. این اموال می‌توانند عین اموال، منافع آن یا عوض اموال غایب مفقود الاثر باشند. همچنین در صورتی‌که بازگشت غایب مفقودالاثر، پیش از سپری شدن عده همسرش باشد، او می‌تواند بازگشت نماید اما پس از سپری شدن عده، امکان بازگشت برای غایب مفقودالاثر وجود نخواهد داشت.

کانال تلگرام لامینگو

سخن پایانی و نتیجه‌گیری

غایب مفقودالاثر، شخصی می‌باشد که برای مدت طولانی ناپدید شده و هیچ‌گونه اطلاعاتی در خصوص فوت یا حیات او در دسترس نمی‌باشد. با ناپدید شدن چنین شخصی، اموال او بلاتکلیف مانده و شخصی این اموال را مدیریت نمی‌نماید، مگر این‌که غایب مفقودالاثر پیش از ناپدید شدن، امین یا وصی را معین نموده‌ باشد. به‌ علاوه در صورتی که غایب مفقودالاثر، متأهل بوده و همسری داشته‌ باشد، لازم است که وضعیت همسر او نیز معین گردد.

به همین منظور برای مدیریت اموال غایب مفقودالاثر، امینی تعیین می‌گردد تا اموال را بنا بر مصلحت غایب مدیریت نماید و بدهی‌های او را نیز پرداخت نماید. با سپری شدن مدت‌های مشخصی، حکم موت فرضی غایب مفقودالاثر صادر می‌گردد و پس از آن، اموال او میان وارثان تقسیم می‌گردند.در صورتی که غایب مفقودالاثر برای مدت چهارسال کامل، غایب باشد همسر او می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید. با وجود آن‌چه که گفته‌ شد، باید توجه داشت که پیگیری حقوقی امور مربوط به غایب مفقودالاثر نیازمند آشنایی کامل با مباحث حقوقی است. پیشنهاد ما دریافت مشاوره حقوقی از کارشناسان مجموعه لامینگو می‌باشد. کارشناسان ما آماده ارایه‌ مشاوره به صورت حضوری و تلفنی در خصوص موضوعات حقوقی می‌باشند.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال نمایید. مجموعه‌ای از مطالب متنوع و گوناگون در این بلاگ جمع‌آوری شده‌است که مطالعه آن‌ها منجر به افزایش اطلاعات و دانش شما خواهد شد. شما می‌توانید نظرات، پیشنهادات یا سوالات خود را در قسمت دیدگاه شما مطرح نمایید. ما آماده‌ دریافت نظرات و پیشنهادات شما و پاسخگویی به سوالات شما می‌باشیم.