مهر و موم ترکه چیست؟ | اقدامات و مراحل انجام مهر و موم

با فوت هر فرد، اموالی تحت عنوان ترکه از او باقی می‌ماند که نیازمند مدیریت و تقسیم صحیح آن میان وراث و سایر ذینفعان می‌باشد. اقداماتی که وفق قانون نسبت به ترکه فرد متوفی انجام می‌شود عبارتند از: مهر و موم ترکه، تحریر ترکه، اداره ترکه و غیره. مهر و موم ترکه توسط دادگاه و مطابق قوانین و مقررات مندرج در قانون امور حسبی انجام می‌شود که به شرح زیر آن را بررسی خواهیم نمود.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

ترکه چیست؟

تعریف ترکه یا ماترک از اهمیت بسیاری برخوردار است. شاید عامه مردم تصور نمایند که ترکه تنها شامل اموال بجای مانده از فرد متوفی می‌شود. در حالی که باید توجه داشت که دارایی‌های هر فرد در زمان حیات وی از دو جنبه مثبت و منفی تشکیل می‌شود. جنبه مثبت دارایی افراد، اموال آنان و مطالباتی است که از سایرین دارند. جنبه منفی نیز شامل دیون و بدهی‌های فرد می‌شود.

مطابق این تعریف، دارایی افراد عبارت است از اموال، حقوق و دیون آن‌ها. چنانچه این دارایی‌ها پس از مرگ فرد باقی مانده و قابل انتقال به سایرین باشد، ترکه نامیده می‌شود. در واقع، ترکه نیز هم جنبه‌ مثبت دارایی و هم جنبه منفی آن را شامل می‌شود.
‌

جهت آشنایی با نحوه تقسیم ارث مطابق قانون می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: نحوه تقسیم ارث بر اساس قانون | سهم ارث فرزندان | سهم ارث همسر

مهر و موم ترکه چیست؟

مهر و موم ترکه نخستین اقدامی است که پس از فوت متوفی نسبت به ماترک انجام می‌شود. قانونگذار پیش‌بینی نموده است تا پیش از تحریر ترکه (مشخص نمودن ماترک)، به منظور جلوگیری از اتلاف و تضییع ترکه و یا تصرف غیرمجاز در آن، افرادی بتوانند از دادگاه تقاضای مهر و موم ترکه را نمایند. به عبارت دیگر، مهر و موم ترکه اقدامی است جهت حفظ و نگهداری ماترک پیش از تقسیم آن میان وراث.

اشخاص متقاضی مهر و موم ترکه

قانون امور حسبی تنها نسبت به چهار گروه از افراد به شرح زیر اجازه داده است تا درخواست مهر و موم ترکه را نمایند:

1. هر یک از ورثه یا نماینده قانونی آن‌ها

2. موصی‌له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد؛ یعنی زمانی که متوفی یک مال معینی را به نفع فردی وصیت نموده باشد، وصیت به جزء مشاع محسوب نشده و موصی‌له نمی‌تواند تقاضای مهر و موم ترکه نماید.

3. طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب در صورتی که در مقابل طلب، رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد.

4. وصی

مرجع صالح جهت رسیدگی به امور ترکه

مطابق قانون امور حسبی، از لحاظ صلاحیت محلی، مرجع صالح جهت رسیدگی به امور ترکه از قبیل مهر و موم ترکه، دادگاه محل آخرین اقامتگاه متوفی در ایران می‌باشد. چنانچه متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاه آخرین محل سکنای متوفی در ایران صالح به رسیدگی خواهد بود.

ممکن است متوفی در ایران نه اقامتگاه و نه محل سکونت داشته باشد. در چنین شرایطی، دادگاه محل وقوع ترکه، صالح به رسیدگی به امور ترکه خواهد بود. اگر محل وقوع ترکه مختلف باشد، دادگاهی که مال غیرمنقول در حوزه آن قرار دارد، دادگاه صالح شناخته می‌شود. گاه نیز ممکن است متوفی دارای چند مال غیرمنقول در حوزه‌های قضایی متفاوت باشد. در این شرایط، هر یک از این دادگاه‌ها که زودتر اقدام نموده باشد صالح شناخته می‌شود.
‌

جهت آشنایی با مراحل گام به گام انحصار وراثت می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: انحصار وراثت چگونه انجام می‌شود؟ | مراحل گام به گام انحصار وراثت 1402

نحوه مهر و موم ترکه

به هنگام مهر و موم ترکه، رئیس دادگاهی که صالح شناخته شده و موظف به انجام این امر می‌باشد، ابتدا لاک یا موم گداخته شده را در مقابل درب ورودی خانه، روی پاکت، صندوق یا غیره قرار می‌دهد. سپس علامت مهر رسمی را بر روی لاک یا موم گداخته قرار می‌دهد. با قرار دادن علامت رسمی، دیگر فردی نمی‌تواند جز با اجازه دادگاه و با رعایت تشریفات قانونی اقدام به رفع مهر و موم ترکه نماید. همین موضوع باعث می‌شود تا از ماترک متوفی در مقابل هرگونه تضییع، تلف یا تصرف غیرقانونی محافظت شود. به هنگام مهر و موم ترکه، مأمور انجام این امر موظف است صورت‌مجلسی نیز تهیه نماید.

مفاد صورت‌مجلس مهر و موم ترکه

صورت‌مجلسی که به هنگام مهر و موم ترکه تهیه و تنظیم می‌شود بایستی مشتمل بر مفاد ذیل باشد:

1. تاریخ سال و ماه و روز و ساعتی که اقدام به مهر و موم شده است.

2. نام و مشخصات کسی که مباشر مهر و موم است.

3. علتی که موجب مهر و موم شده است.

4. نام و مشخصات و محل اقامت کسی که درخواست مهر و موم نموده و اگر دادرس به نظر خود اقدام به مهر و موم کرده باشد این نکته را در صورت‌مجلس می‌نویسد.

5. نام و مشخصات و اظهارات اشخاص ذینفع که در موقع مهر و موم حاضر بوده‌اند.

6. تعیین جایی که ترکه در آنجا مهر و موم شده از قبیل اتاق، صندوقخانه یا گنجه.

7. وصف اجمالی از اشیایی که مهر و موم نشده است.

8. اموال در محل خود مهر و موم شده است یا محل آن تغییر داده شده.

9. نگهبان در صورتی که معین شده باشد، با ذکر اینکه نگهبان را دادرس به صورت مستقل معین کرده یا بر حسب معرفی اشخاص ذینفع.

10. اظهار کتبی و صریح با قید التزام از کلیه اشخاصی که با متوفی در یکجا زندگی کرده و یا اموال در تصرف آن‌ها بوده مشعر بر اینکه چیزی از اموال متوفی را خارج یا مخفی نکرده و مطلع نیستند که دیگری به طور مستقیم یا غیرمستقیم اموال متوفی را برده یا مخفی کرده است.

رفع مهر و موم ترکه

رفع مهر و موم ترکه و پایان بخشیدن به آن نیز دارای تشریفاتی ویژه است. افرادی که می‌توانند از دادگاه صالح تقاضای مهر و موم ترکه را نمایند، می‌توانند از همان دادگاه تقاضای رفع مهر و موم ترکه را نمایند.

دادگاهی که وظیفه رفع مهر و موم ترکه را بر عهده دارد، روز و ساعت رفع مهر و موم را تعیین نموده و به کلیه ورثه، وصی و موصی‌لهم که در حوزه قضایی همان دادگاه اقامت دارند ابلاغ می‌نماید. عدم حضور هر یک از این افراد در زمان رفع مهر و موم ترکه مانع از انجام این کار نیست و این امر در هر صورت انجام خواهد شد. در زمان برداشتن مهر و موم نیز مانند زمان قرار دادن آن بایستی صورت‌مجلسی ویژه تنظیم شود.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

مفاد صورت‌مجلس رفع مهر و موم ترکه

صورت‌مجلسی که به هنگام برداشتن مهر و موم تنظیم می‌گردد بایستی دارای مفاد زیر باشد:

1. تاریخ، ساعت، روز، ماه، سال با تمام حروف.

2. نام و مشخصات درخواست‌کننده.

3. حضور و اظهارات اشخاص ذینفع و نمایندگان آن‌ها و اشخاصی که دادگاه بخش دعوت کرده است.

4. مهر و موم صحیح و بی‌عیب بوده یا دست‌خورده با توصیف کامل از دست‌خوردگی.

5. نام و سمت کسی که مهر و موم را برمی‌دارد.

6. امضای شخصی که مهر و موم را برمی‌دارد و سایر حاضرین.

کانال تلگرام لامینگو

سخن پایانی

نخستین اقدامی که پس از فوت هر فرد، ذینفعان در ترکه می‌توانند نسبت به ماترک انجام دهند، درخواست مهر و موم ترکه از دادگاه است. مهر و موم ترکه موجب می‌شود تا پیش از تقسیم ترکه و تصرف وراث در آن، از ماترک در مقابل هرگونه تضییع و تصرف غیرقانونی محافظت شود. این امر در راستای حفاظت از منافع ذینفعان در ترکه، اعم از وراث، موصی‌لهم، طلبکاران و غیره انجام می‌شود. قانون امور حسبی قواعد و مقررات حاکم بر مهر و موم ترکه را بیان داشته است که در این گفتار به تفصیل بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت.

مشاورین متخصص مجموعه لامینگو جهت ارائه هرگونه مشاوره درخصوص مهر و موم ترکه و یا هر اقدام دیگری نسبت به ماترک در خدمت شما هستند. جهت استفاده از این خدمت کافیست به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نمایید. سؤالات و ابهامات خود درخصوص مهر و موم ترکه را نیز می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها درج نمایید تا کارشناسان متخصص مجموعه لامینگو نسبت به پاسخ‌گویی آن‌ها اقدام نمایند. در پایان، پیشنهاد می‌شود جهت مطالعه بیشتر در حوزه‌های مختلف حقوقی، اعم از جزایی، خانواده، قراردادها و غیره به بلاگ لامینگو مراجعه و مطالب حقوقی گوناگون را مطالعه فرمایید.