انحصار وراثت چگونه انجام می‌شود؟ | مراحل گام به گام انحصار وراثت 1402

پس از آن که هر فردی فوت نموده و فوت او تأیید گردد، اموال بجای مانده از آن فرد میان وراث حین‌الموت او تقسیم می‌گردد. فوت فرد می‌تواند اعم از موت حقیقی یا فرضی باشد. جهت تقسیم ترکه و تصرف وراث در این اموال ابتدا بایستی مراحلی طی گردد. یکی از این مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت می‌باشد. به همین دلیل در این گفتار سعی داریم شما را با مراحل گام به گام انحصار وراثت 1402 آشنا نماییم.

دریافت مشاوره حقوقی

چه کسانی می‌توانند درخواست انحصار وراثت نمایند؟

پس از تأیید موت حقیقی یا فرضی فرد متوفی و مشخص شدن وراث حین‌الموت متوفی، وراث متوفی یا اشخاص ذینفع می‌توانند با تقدیم دادخواست حصر وراثت به شورای حل اختلاف، درخواست انحصار وراثت را نمایند. طلبکاران متوفی یا موصی‌له وصیت تملیکی را می‌توان به عنوان اشخاص ذینفع معرفی نمود. گواهی انحصار وراثت توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می‌گردد. ارائه گواهی انحصار وراثت جهت انجام هر اقدامی نسبت به ماترک متوفی ضروری است. بدون أخذ این گواهی، تقسیم و انتقال ترکه به وراث امکان‌پذیر نخواهد بود. مشخصات متوفی و ورثه در این گواهی درج می‌گردد.

مدارک مورد نیاز جهت دریافت گواهی انحصار وراثت

توجه داشته باشید چنانچه یکی از ورثه یا ذینفعان، درخواست انحصار وراثت را نماید کافیست و دیگر نیازی به اقدام جداگانه سایر ورثه یا ذینفعان نیست. مدارک مورد نیاز جهت دریافت گواهی انحصار وراثت عبارت است از:

1. شناسنامه فرد متوفی

2. گواهی فوت فرد متوفی

3. شناسنامه و کارت ملی ورثه

4. سند ازدواج فرد متوفی در صورتی‌که در زمان وفات صاحب همسر دائمی بوده باشد

5. وصیت‌نامه در صورتی‌که متوفی پیش از فوت آن را تنظیم نموده باشد

6. استشهادیه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی مشتمل بر شهادت 3 شاهد

7. ثبت دادخواست انحصار وراثت

در صورتی‌که یک یا چند نفر از ورثه جهت انجام این امر همکاری ننمایند و مدارک خود را تسلیم نکنند و یا اینکه در داخل کشور حضور نداشته باشند، بایستی موضوع را به شورای حل اختلاف مربوطه توضیح دهید. شورای حل اختلاف خود اقدام به اخذ استعلامات مربوطه از اداره ثبت احوال می‌نماید.

استشهادیه انحصار وراثت چیست؟

یکی از مدارک مورد نیاز جهت درخواست انحصار وراثت، ارائه استشهادیه است. این استشهادیه جنبه تشریفاتی دارد. بایستی سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و فوت فرد متوفی و ورثه او را به موجب این استشهادیه تأیید و امضا نمایند. امروزه دفاتر اسناد رسمی جهت سهولت این کار فرم‌هایی از پیش تعیین شده دارند که اسامی وراث در آن‌ها ثبت می‌گردد و شهود ذیل آن فرم‌ها را امضا می‌نمایند.

انواع انحصار وراثت

با توجه به میزان اموال متوفی ممکن است گواهی انحصار وراثت محدود یا انحصار وراثت نامحدود صادر گردد. از سال 1399 مقرر گردید که اگر ارزش اموال باقی‌مانده از متوفی برابر با 500 میلیون ریال یا کمتر باشد، بایستی گواهی انحصار وراثت محدود صادر گردد و اگر ارزش اموال بیش از این مبلغ باشد گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می‌گردد.

گواهی انحصار وراثت محدود

ممکن است گاهی ارزش اموال باقی‌مانده از متوفی کمتر از 50 میلیون تومان است و یا اینکه متوفی جز حقوق مستمری مالی از خود باقی نگذاشته است. در چنین شرایطی گواهی انحصار وراثت محدود صادر می‌گردد. گواهی انحصار وراثت محدود توسط شورای حل اختلاف صادر می‌گردد و نیازی به نشر آگهی ندارد. به همین دلیل صدور این نوع از گواهی سریع‌تر انجام شده و بین 3 تا 7 روز کاری زمان می‌برد.

گواهی انحصار وراثت نامحدود

چنانچه ارزش اموال باقی‌مانده از متوفی بیش از 50 میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می‌گردد. اموال متوفی اعم از کلیه اموال منقول و غیرمنقول وی از قبیل املاک و مستغلات، اتومبیل، وجوه نقد، سپرده‌های بانکی، طلا و جواهرات، وسایل ارزشمند و قیمتی مثل عتیقه‌جات و حقوق وظیفه یا مستمری وی می‌باشد.

پیش از صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود بایستی یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر گردد و از تاریخ چاپ این آگهی یک ماه بگذرد. به همین دلیل رویه أخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود طولانی‌تر می‌باشد و ممکن است بین 2 تا 3 ماه زمان ببرد. نقص مدارک مورد نیاز جهت صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود نیز موجب طولانی‌تر شدن این رویه می‌گردد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

هزینه انحصار وراثت

انجام انحصار وراثت 1402 مستلزم پرداخت هزینه‌هایی از قبیل پرداخت به دفتر خدمات الکترونیک قضایی می‌باشد. این هزینه‌ها هر ساله تغییر می‌یابد، اما رقم چندان گزاف و بالایی نخواهند بود. همچنین انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار جهت صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف انجام می‌شود و هزینه‌ای به دنبال نخواهد داشت.

مراحل انحصار وراثت 1402

به طور کلی مراحل انحصار وراثت 1402 را به صورت گام به گام می‌توان به شرح زیر بیان نمود:

1. جمع‌آوری و تکمیل مدارک لازم

2. ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث در صورتی‌که متوفی پیش از سال 1395 فوت نموده باشد، قبل از تقدیم دادخواست الزامی است

3. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت نام در سامانه ثنا

4. تقدیم دادخواست مبنی بر درخواست انحصار وراثت

5. مراجعه به شورای حل اختلاف و رفع نواقص احتمالی پرونده

6. انتشار آگهی جهت صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود و گذشت یک ماه از زمان انتشار آگهی

7. صدور گواهی انحصار وراثت

پس از دریافت گواهی انحصار وراثت چه باید کرد؟

وراث متوفی جهت تصرف در ماترک بایستی ابتدا گواهی انحصار وراثت را دریافت نموده باشند. پس از أخذ این گواهی، مرحله تقسیم ارث آغاز می‌گردد. هر یک از وراث مطابق قانون ارث از ماترک متوفی سهم می‌برند. سهم‌الارث وراث در وضعیت‌های مختلف تغییر می‌یابد. برای مثال اگر فرزندان متوفی همگی دختر یا همگی پسر باشند، هریک به میزان مساوی ارث خواهند برد، اما اگر در بین فرزندان متوفی هم فرزند دختر و هم پسر وجود داشته باشد، فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث خواهند برد. سهم‌الارث زوج یا زوجه نیز در صورت بودن یا نبودن فرزندان تغییر می‌یابد.

سهم‌الارث وراث چگونه محاسبه خواهد شد؟

ارث از جمله مباحث احوال شخصیه می‌باشد و مطابق قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم، تقسیم ارثیه ایرانیان غیرشیعه مطابق احکام مذهبی آنان انجام می‌شود. اما در خصوص تقسیم ارث ایرانیان شیعه مذهب، قانونگذار وراث را به ترتیب به سه طبقه به شرح زیر تقسیم نموده است:

1. پدر و مادر و اولاد و نوه‌ها

2. اجداد و برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها

3. عموها و عمه‌ها و دایی‌ها و خاله‌ها و فرزندان آن‌ها

چنانچه وارثی از طبقه اول وجود نداشته باشد، ماترک میان وراث طبقات بعدی تقسیم خواهد شد. هریک از این طبقات نیز خود به دو درجه تقسیم می‌گردد. برای مثال در طبقه اول، نوه‌ها نسبت به فرزندان و در طبقه دوم خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها نسبت به خواهران و برادران درجه دوم محسوب می‌گردند و با وجود وراث درجه یک، ارث نخواهند برد.

شایان ذکر است که زوج و زوجه در صورت عدم وجود موانع ارث از همسر متوفایش ارث می‌برد. به همین دلیل در طبقات ارث نامی از زوج یا زوجه نیامده است. سهم‌الارث زن از شوهر، در حالتی که شوهر صاحب فرزند باشد، یک هشتم از اموال و اگر شوهر فرزند یا نوه‌ای نداشته باشد، یک چهارم از اموال است. سهم‌الارث شوهر از زن نیز در صورت وجود فرزند یا نوه، یک چهارم از اموال و در صورت عدم وجود آنان، یک دوم اموال می‌باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سهم‌الارث زوجین از یکدیگر می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: مشاوره حقوقی ارث و میزان سهم‌الارث زن و مرد از یکدیگر!

نکاتی در خصوص ارث

پیش از تقسیم ارث، دانستن نکات ریز و جزئیاتی در خصوص ارث الزامی است. بهتر است بدانید که:

1. زوجه موقتی در هیچ صورتی از شوهر خود ارث نخواهد برد. شرط ارث بردن میان زوجین، دائمی بودن نکاح آنان است.

2. هیچ شخصی نمی‌تواند یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم نماید.

3. پرداخت دیون متوفی مقدم بر تقسیم ارث می‌باشد. بنابراین ابتدا دیون متوفی از محل اموال باقی‌مانده پرداخت می‌گردد و سپس مابقی اموال میان وراث تقسیم می‌گردد.

4. مهریه زوجه، اعم از دائمی یا موقت نیز جزو دیون متوفی محسوب می‌گردد. زوجه می‌تواند ابتدا مطالبه پرداخت مهریه از محل اموال باقی‌مانده متوفی را نماید و سپس مابقی اموال میان وراث تقسیم گردند.

5. در صورتی‌که متوفی صاحب فرزند بلاواسطه‌ای باشد، نوه‌ها از پدربزرگ یا مادربزرگ خود ارث نخواهند برد. بنابراین اگر یکی از فرزندان متوفی پیش از او فوت نموده باشد و از این فرزند نوه‌ای باقی مانده باشد، این نوه تنها در صورتی ارث خواهد برد که پدربزرگ یا مادربزرگ فرزند دیگری در قید حیات نداشته باشند.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

به طور خلاصه باید گفت که در صورت فوت هر شخص، جهت انجام هر اقدامی درخصوص اموال متوفی، أخذ گواهی انحصار وراثت ضروری است. به موجب این گواهی، اسامی وراث متوفی مشخص و معلوم می‌گردد. امروزه مرجع درخواست و صدور گواهی انحصار وراثت، شورای حل اختلاف می‌باشد. درخواست انحصار وراثت می‌تواند از طرف هر یک از ورثه یا ذینفعان در ماترک انجام شود.

امید است که با مطالعه مطالب فوق با مراحل گام به گام انحصار وراثت 1402 آشنا شده باشید. شما می‌توانید سؤالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها بیان نموده تا کارشناسان متخصص مجموعه نسبت به پاسخ‌گویی آن‌ها اقدام نمایند. همچنین در صورت نیاز به مشاوره تخصصی درخصوص انحصار وراثت و تقسیم ارث، می‌توانید با مراجعه به قسمت دریافت مشاوره از خدمات مشاورین متخصص این حوزه بهره‌مند گردید. علاوه بر این پیشنهاد می‌شود جهت مطالعه سایر مطالب و افزایش دانش حقوقی خود به بلاگ لامینگو مراجعه نمایید.