قرارداد کارگردانی چیست و چه نکاتی باید در تنظیم آن مورد توجه باشد؟
صنعت فیلم و سینما امروزه رونق بسیاری پیدا کرده است و این رونق تا حد زیادی مدیون هنر افرادی مانند کارگردانان فیلم و تئاتر میباشد. صنعتهای فیلمسازی در حال حاضر سرمایهگذاری بسیاری بر روی پروژههای هنری مختلف دارند و در بسیاری اوقات، اشخاص قصد ساخت فیلمهایی با موضوعات خاص و سفارشی را دارند که ساخت این فیلمها به هنر کارگردانان بستگی داشته و در صورتیکه تهیهکنندهای قصد ساخت یک فیلم را داشته باشد، باید قراردادی تحت عنوان قرارداد کارگردانی با کارگردان مورد نظر منعقد نماید.
روند ساخت یک فیلم یا نمایش یک تئاتر یا یک سریال تلوزیونی اصولاً به این صورت است که کارگردان یک ایده برای ساخت یک پروژه هنری در ذهن دارد و بهدنبال تهیهکنندهای خواهد بود که بر روی این ایده سرمایهگذاری نماید. پس از اینکه کارگردان موفق به لینک با تهیهکننده شود، قراردادی میان این اشخاص برای آغاز همکاری منعقد میگردد و پروژه ساخت اثر آغاز خواهد شد. توجه داشته باشید که طرفین این قرارداد، ممکن است اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند و در هر حال، عقد یک قرارداد برای آغاز همکاری میان کارگردان و تهیهکننده ضروری خواهد بود و یکی از الزامات حقوقی آغاز هر نوع همکاری میباشد.
قرارداد کارگردانی در چه قالبی منعقد میگردد؟
اولین پرسشی که در زمینه عقد و تنظیم قرارداد ممکن است برایتان پیش بیاید این است که این قرارداد باید در چه قالبی تنظیم گردد؟ قراردادها در قالبهای متفاوتی مانند قالب قراردادی استخدامی، پیمانکاری و غیره تنظیم میگردد و اینکه قرارداد در چه قالبی تنظیم شود، بستگی به نیاز طرفین و توافق آنها دارد و هر قالب قراردادی، مناسب برخی موضوعات است. البته باید توجه داشت که برخی از موضوعات قابلیت این را دارند که در قالبهای قراردادی مختلفی تنظیم و اجرا شوند.
قرارداد کارگردانی نیز یکی از همین انواع قراردادها است که قابلیت این را دارد که در قالبهای قراردادی مختلفی منعقد گردد. نمونه قرارداد کارگردانی قابل تنظیم در چارچوب یک قرارداد استخدامی و قراردادهای پیمانکاری میباشد و طرفین این قرارداد؛ یعنی کارگردان و تهیهکننده، باید به تناسب نوع همکاری و رابطه کاری، قالب مناسب را انتخاب نمایند. در ادامه مطلب، قرارداد کارگردانی را در قالبهای متفاوت بررسی خواهیم کرد.
قرارداد کارگردانی در قالب یک قرارداد استخدامی کار
قرارداد استخدامی کار یک قرارداد کار است که مطابق با ماده ۷ قانون کار و سایر مواد این قانون منعقد و تنظیم میگردد. قانون کار، مقررات و الزامات و شرایط تنظیم این قراردادها را بهصورت کامل تصریح نموده است. اشخاصی که قصد دارند قرارداد خود را در قالب قرارداد استخدامی کار منعقد نمایند، باید این قرارداد را با تبعیت از مقررات قانون کار تنظیم کنند و حق تراضی برخلاف این مقررات را نخواهند داشت. این موضوع سبب میگردد بسیاری از افراد که موضوع همکاری آنها قابلیت این را دارد که در قالبی مجزا از قانون کار منعقد گردد، تمایل به انعقاد قرارداد خود در قالبهایی غیر از قالب استخدامی داشته باشند.
دلیل این موضوع این است که همانطور که گفته شد، در تنظیم قرارداد کار باید از قوانین مدون تبعیت نمود و دست طرفین قرارداد برای توافقات دیگر بسته است. قرارداد کارگردانی در قالب قرارداد استخدامی به این صورت است که تهیهکننده بهعنوان کارفرما و کارگردان بهعنوان شخصی که انجام موضوع قرارداد را میپذیرد، قراردادی تحت عنوان قرارداد کار موقت منعقد مینمایند و پس از امضای قرارداد، به مفاد آن پایبند خواهند بود.
قرارداد کارگردانی در قالب یک قرارداد کار موقت!
از آنجایی که قرارداد کارگردان با تهیهکننده پس از اتمام پروژه هنری به اتمام میرسد، در نتیجه این قرارداد یک قرارداد کار موقت خواهد بود و مدت این قرارداد مشخص است و اگر طرفین قرارداد، قصد ادامه همکاری داشته باشند و یا موضوع قرارداد؛ یعنی ساخت یک فیلم یا سریال یا تئاتر پس از انقضای مدت قرارداد به اتمام نرسد، طرفین این قرارداد میتوانند مجدد قرارداد را تمدید نمایند.
موضوعی که در ارتباط با عقد قرارداد کارگردانی در قالب یک قرارداد کار باید به آن توجه داشت، این است که شخصی که قرار است بر اساس این قرارداد کاری را انجام دهد، حتماً باید یک شخص حقیقی باشد و اشخاص حقوقی نمیتوانند بهعنوان کارگر در قرارداد حضور داشته باشند. به همین دلیل، اگر کارگردان در قراردادهای کارگردانی یک مؤسسه هنری باشد، در این صورت این قرارداد باید در قالب قراردادهای پیمانکاری و پروژهای تنظیم و منعقد گردد.
قرارداد کارگردانی در قالب یک قرارداد پیمانکاری
قراردادهای پیمانکاری از جمله قراردادهای نامعین قانون مدنی هستند که بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم میشوند. عقود معین عقودی هستند که قانونگذار شرایط تنظیم و اجرای آنها را بیان کرده است و در عوض، عقود نامعین قراردادهایی هستند که قانون درباره شرایط تنظیم و اجرای این قراردادها ساکت است و در نتجیه، طرفین این قرارداد باید مفاد قرارداد را بر اساس توافقات میان خود تنظیم نمایند. قانونگذار در ماده ۱۰ قانون مدنی به اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی این اجازه را داده است که قراردادهای نامعین خود را تنظیم و منعقد نمایند و اعتبار این قراردادها را منوط به رعایت مقررات شرعی و قانونی کشور دانسته است.
از آنجایی که قانونگذار به بیان شرایط و آثار قرارداد پیمانکاری بهصورت مشخص اشاره نداشته است، در نتیجه این قرارداد یک قرارداد نامعین خواهد بود. تهیهکننده و کارگردانی که قصد دارند قرارداد خود را در قالب یک قرارداد پیمانکاری منعقد و تنظیم نمایند، باید مفاد این قرارداد را با توافق یکدیگر تعیین نمایند. در قرارداد پیمان کارگردانی، تهیهکننده کارفرمای قرارداد خواهد بود و کارگردان نیز پیمانکار و مکلف است پروژه ساخت اثر هنری را در یک مدت زمان مشخص و بر اساس توصیفات قراردادی و در ازای دریافت دستمزد، انجام دهد.
آثار حاکم بر قراردادهای کارگردانی
هر قراردادی پس از امضا دارای آثاری خواهد بود که بر آن قرارداد وضع میگردد. در ادامه به بیان و شرح برخی از این آثار خواهیم پرداخت:
۱. قرارداد کارگردانی یک قرارداد لازم است و به همین دلیل، این قرارداد غیرقابل فسخ از سوی طرفین خواهد بود. پس از اینکه تهیهکننده و کارگردان، این قرارداد را امضا کردند، قرارداد برای آنها لازمالاجرا خواهد بود و در نتیجه، طرفین این قرارداد باید به اجرای مفاد این قرارداد پایبند باشند. البته توجه داشته باشید که اگر قانون حق فسخ قرارداد را به طرفین داشته باشد، طرفین قرارداد میتوانند با داشتن حق فسخ از قرارداد خارج شوند.
۲. قراردادهای کارگردانی، قراردادهایی عهدی هستند. این موضوع به این معنا است که موضوع این قرارداد، انتقال مالکیت نبوده و موضوع قراردادهای کارگردانی، یک تعهد به انجام کار میباشد. کارگردان پس از امضای قرارداد، متعهد به ساخت یک پروژه هنری میشود و تهیهکننده نیز متعهد به پرداخت دستمزد کارگردان است.
آیا الزامی به مکتوب نمودن قرارداد کارگردانی وجود دارد؟
بر اساس قانون مدنی، قراردادها ممکن است بهصورت کتبی یا شفاهی منعقد گردند و البته، در مواردی استثنایی و برخی قراردادها، حتماً باید بهصورت کتبی منعقد گردند مانند عقد نکاح. قراردادهای کارگردانی اما از آن دست قراردادها هستند که ممکن است بهصورت کتبی یا شفاهی منعقد گردند و طرفین این قرارداد، الزامی به تنظیم یک نسخه کتبی نخواهند داشت. اما توصیه مشاوران حقوقی و کارشناسان این امر به افراد این است که قراردادهای خود را حتماً بهصورت مکتوب تنظیم و منعقد نمایند، زیرا یک قرارداد پس از آنکه بهصورت کتبی تنظیم میگردد، تبدیل به یک سند مکتوب و قانونی خواهد شد که حافظ حقوق و منافع طرفین قرارداد خواهد بود.
قراردادهای شفاهی از آنجایی که ثبت نمیشوند، نمیتوانند همکاری طرفین و انجام تعهدات را تضمین نمایند، در صورتیکه وقتی تعهدات طرفین قرارداد در یک قرارداد کتبی نوشته میشود، در این صورت اگر یکی از طرفین قرارداد از انجام وظایف و تعهدات خود امتناع نماید، طرف مقابل میتواند با استناد به قرارداد، الزام وی به انجام تعهدات را بخواهد. از این رو، توصیه میشود تهیهکننده و کارگردان قرارداد خود را مکتوب نمایند.
مندرجات نمونه قرارداد کارگردانی
در قسمتهای قبل، درباره قالب قرارداد کارگردانی، الزامات عقد این قرارداد و آثار حاکم بر آن صحبت کردیم و در این بخش از مطلب، قصد داریم تا درباره مندرجات و مفادی که باید در قراردادهای کارگردانی نوشته شود، مطالب لازم را ارائه نماییم.
معرفی طرفین قرارداد کارگردانی
یکی از مهمترین بندهای هر قراردادی، بند مربوط به معرفی طرفین قرارداد است. در ذیل این بند باید مشخصات کارگردان و تهیهکننده قرارداد بهصورت کامل نوشته شود. اگر کارفرمای این قرارداد یا کارگردان ( پیمانکار، مجری قرارداد) شخص حقوقی باشد، باید اطلاعاتی ازجمله نام شرکت یا مؤسسه، شماره ثبت، اقامتگاه این شخص و شماره تماس آن در متن قرارداد نوشته شود. علاوه بر این، باید اطلاعات و سمت نماینده این شخص حقوقی که در هنگام تنظیم و امضای قرارداد حاضر بوده است و قرارداد را بهنمایندگی امضا کرده نیز در قرارداد ذکر گردد.
اگر یکی از طرفین قرارداد کارگردانی شخص حقیقی باشد، باید مشخصات و اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، محل اقامتگاه، شماره تماس و سایر اطلاعات هویتی این فرد در ذیل بند مشخصات طرفین ذکر گردد. توجه داشته باشید که محل اقامتگاه باید بهصورت صحیح و دقیق در قرارداد نوشته شود، زیرا اگر هر یک از طرفین بخواهد از طرف مقابل خود شکایتی نماید، باید اقامتگاه دقیق طرف مقابل را در دادخواست خود ثبت کند.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
موضوع نمونه قرارداد کارگردانی تئاتر، سینما و تلوزیون
یکی از مهمترین مندرجات توافقی که میان کارگردان و تهیهکننده صورت میگیرد، بند مربوط به موضوع توافق است. موضوع هر قرارداد، آن فعالیت مهم و اصلی است که طرفین قرارداد برای انجام آن با یکدیگر توافق کردهاند. موضوع قرارداد کارگردانی، انجام و ساخت پروژه هنری است که کارگردان باید آن را هدایت نموده و بسازد. جزئیات دقیق موضوع قرارداد باید در متن توافقنامه ذکر گردد؛ برای مثال اگر موضوع قرارداد کارگردانی ساخت یک فیلم سینمایی باشد، باید در ذیل بند موضوع قرارداد، جزئیاتی از جمله موضوع فیلم، لیست بازیگران، طرح کلی فیلم و سایر اطلاعات فیلم درج گردد. ذکر دقیق موضوع قرارداد از این نظر حائز اهمیت است که تعهدات طرفین قرارداد و بهخصوص کارگردان، بر اساس موضوع قرارداد مشخص میشود و به همین دلیل، کارگردان باید بهصورت دقیق بداند چه تعهداتی بر عهده خواهد داشت.
مبلغ قرارداد کارگردانی و نحوه پرداخت آن
مبلغ توافقنامه کارگردانی در واقع همان دستمزدی است کارگردان برای ساخت پروژه هنری دریافت مینماید. میزان این مبلغ و نحوه پرداخت آن، به توافق طرفین بستگی دارد. البته اگر قرارداد کارگردانی در قالب یک قرارداد استخدامی قانون کار باشد، کارفرما یعنی تهیهکننده، مؤظف است مبلغی را در فواصل متناوب و منظم، به کارگردان پرداخت نماید. البته باید توجه داشت که بسیار کم پیش میآید قراردادهای کارگردانی تحت قالب قرارداد استخدامی منعقد شود. تهیهکننده و کارگردان ممکن است با هم توافق کنند که کارگردان تمام دستمزد ساخت را یکباره دریافت نماید و یا ممکن است توافق نمایند که مبلغی را در ابتدای کار و مبلغی را پس از هر بار پیشرفت پروژه دریافت نماید.
علاوه بر این، ممکن است کارگردان و تهیهکننده با یکدیگر توافق کنند تا کارگردان دستمزدی درصدی داشته باشد؛ به این معنا که برای مثال، طرفین قرارداد با یکدیگر توافق مینمایند که کارگردان، ۳۰ درصد از فروش فیلم را دریافت نماید. علاوه بر این، پرداخت دستمزد کارگردان ممکن است از طریق وجه نقد، چک یا سفته باشد.
تعهدات تهیهکننده و کارگردان توافقنامه ساخت اثر هنری
تعهدات طرفین قرارداد کارگردانی وظایفی است که تهیهکننده و کارگردان در قبال هم دارند. هر یک از طرفین قرارداد در طی مدت قرارداد، یک تعهد اصلی و چند تعهد فرعی دارند. تعهد اصلی کارگردان قرارداد، ساخت پروژه هنری و تعهد اصلی کارفرمای قرارداد (تهیهکننده) پرداخت دستمزد و حقوق کارگردان در مواعد معین قراردادی است. همانطور که گفته شد، هر یک از طرفین قرارداد چند تعهد فرعی نیز دارند که این تعهدات بر اساس توافق طرفین تعیین میگردد.
برای مثال، ممکن است تهیهکننده از کارگردان بخواهد تا ساخت پروژه را تا یک مدت زمان مشخص به پایان برساند و در صورتیکه کارگردان با این درخواست موافقت نماید، این موضوع یکی از تعهدات کارگردان خواهد شد. از جمله تعهدات فرعی تهیهکننده نیز میتوان به مواردی مانند در نظر داشتن سرویس ایاب و ذهاب برای کارگردان برای رفتوآمد به صحنه ساخت فیلم، فراهم کردن شرایط و امکانات لازم برای فعالیت کارگردان و غیره اشاره داشت.
مدت زمان نمونه قرارداد کارگردانی اثر هنری
هر قراردادی باید یک مدت زمان مشخص داشته باشد. مدت زمان هر توافق، تاریخ آغاز تا اتمام همکاری طرفین قرارداد میباشد که این مدت باید با توافق طرفین و به صورت دقیق تعیین شود. یکی از الزامات تعیین مدت زمان قرارداد این است که تهیهکننده و کارگردان در طی مدت قراردادی، مکلف به اجرای تعهدات خود میباشند و اگر این مدت زمان مشخص نباشد، ممکن است هر یک از طرفین قرارداد با توجیه اتمام مدت همکاری، از انجام وظایف خود امتناع نماید. پس از تعیین مدت قرارداد کارگردانی، کارگردان متعهد میگردد تا ساخت پروژه هنری را در مدت زمان مقرر به پایان برساند. اگر کارگردان نتواند ساخت فیلم یا سریال را در مدت زمان تعیینشده به پایان برساند و یا در اجرای تعهد خود تأخیر نماید، تهیهکننده میتواند در صورتیکه ضمانت اجرایی در قرارداد شرط شده باشد، از کارگردان خسارت دریافت نماید.
شرط محرمانگی در توافقنامه کارگردانی
علاوه بر مفاد و مندرجات کلی قرارداد، طرفین قرارداد کارگردانی؛ یعنی کارگردان و تهیهکننده، میتوانند شروط ضمن عقدی را نیز ضمیمه قرارداد نمایند. این شروط غالباً در شرایطی در قرارداد درج میگردد که طرفین قرارداد بر سر مسئلهای با یکدیگر توافق مینمایند که این موضوع، در چهارچوب مندرجات کلی قرارداد نمیگنجد. یکی از شروط ضمن عقدی که در بسیاری از قراردادهای کارگردانی درج میگردد، شرط محرمانگی است. شرط محرمانگی به این معنا است که طرفین قرارداد نباید اطلاعات همکاری با یکدیگر را نزد سایرین فاش نمایند و اسرار کاری را در اختیار دیگران بگذارند.
این شرط در قراردادهای هنری بسیار شرط رایجی است، زیرا هر اثر هنری بر اساس یک ایده ساخته میشود و این اثر تا زمانی که ساخت آن به پایان نرسیده است، به نمایش عموم گذاشته نمیشود و اگر هر یک از طرفین قرارداد اقدام به انتشار موضوع این فیلم یا سریال نمایند و یا اطلاعات دیگری را منتشر کنند، ممکن است برخی افراد از ایده اثر استفاده سوء نمایند و این موضوع سبب ایراد خسارت به تهیهکننده قرارداد خواهد شد.
این مطلب را نیز بخوانید: آنچه لازم است در مورد تنظیم قرارداد پیمانکاری بدانید!
شرط عدم رقابت در توافقنامه کارگردانی
یکی دیگر از شروطی طرفین قرارداد میتوانند در متن قرارداد بگنجانند، شرط عدم رقابت است. البته باید توجه داشت که این شرط نسبت به کارگردان است و نه تهیهکننده قرارداد. شرط عدم رقابت به این معنا است که شخصی که در قرارداد انجام موضوع قرارداد را میپذیرد و مجری قرارداد است، متعهد میگردد تا هنگامی که قرارداد مزبور به اتمام نرسیده، با شخص دیگری قراردادی با موضوع مشابه منعقد نکند.
شرط عدم رقابت در قراردادهای کارگردانی به این معنا است که کارگردان تعهد میدهد که در طول مدت قرارداد ساخت و کارگردانی یک فیلم یا سریال یا یک نمایش، با تهیهکننده دیگری قرارداد کارگردانی منعقد ننماید و تنها به انجام موضوع همین قرارداد مشغول باشد. این شرط در قراردادهای کارگردانی عموماً با این هدف درج میگرد که کارگردان، تمام انرژی و زمان خود را برای یک پروژه بگذارد تا پروژه مزبور که موضوع قرارداد است، به بهترین نحو ممکن انجام گردد.
حلوفصل اختلافات ناشی از قراردادهای کارگردانی
در طول مدت قرارداد کارگردانی، ممکن است اختلافاتی میان طرفین این قرارداد به وجود بیاید. این اختلافات اگر حل نشود و باقی بماند، ممکن است انجام موضوع قرارداد را با مشکل مواجه نماید. در نتیجه، طرفین قرارداد؛ یعنی تهیهکننده و کارگردان باید تلاش نمایند تا این اختلافات را در سریعترین زمان ممکن رفع نمایند. تهیهکننده و کارگردان باید ابتدا تلاش نمایند تا از طریق مذاکره و سازش اختلاف موجود را حل کنند، اما گاهی ممکن است اختلاف شدید باشد و نیاز به مداخله مراجع حل اختلاف باشد.
بهترین راه حلوفصل اختلافات میان طرفین یک قرارداد خصوصی، ارجاع اختلاف به داور میباشد. داوری شیوهای رایج در حل اختلافات است و طرفداران زیادی دارد. تهیهکننده و کارگردان میتوانند پس از آنکه اختلاف از طریق سازش برطرف نشد، موضوع اختلاف را نزد داور ببرند. حکم داور برای طرفین اختلاف لازمالاجرا است و بهتر است طرفین قرارداد کارگردانی در هنگام تنظیم و عقد قرارداد، داور مرضیالطرفین خود را مشخص نمایند.
سخن پایانی و پیشنهاد ما!
هر قراردادی حاوی مفاد و مندرجات مخصوص به خود میباشد و تنظیم این مفاد به صورتی که حافظ منافع طرفین قرارداد باشد نیاز به اطلاعات جامع حقوقی دارد. به همین دلیل وکلا و مشاوران حقوقی توصیه میکنند که اشخاص در تنظیم و عقد قراردادهای خود از کمک و مشورت متخصصان این امر استفاده کنند. اگر قرارداد بهصورت اشتباه تنظیم گردد و در نتیجه طرفین قرارداد به اهداف قراردادی خود نرسند، در این صورت بسیار دشوار است که آثار اشتباه حاکم بر قرارداد از بین رفته و به حالت سابق بازگردد. به همین دلیل توصیه میشود تا در تنظیم و عقد قراردادهای خود از مشاوره کارشناسان حقوقی استفاده کرده و تنظیم قرارداد خود را به این اشخاص بسپارید.
در همین راستا، شما میتوانید در صورتیکه قصد تنظیم و عقد قرارداد کارگردانی را دارید، با برقراری ارتباط با کارشناسان حقوقی لامینگو، تنظیم قراردادی مطابق با شرایط خود را از این اشخاص بخواهید. علاوه بر این، شما میتوانید با ورود به بانک اسناد قضایی و حقوقی لامینگو، قرارداد کارگردانی لامینگو را دریافت نموده و مورد استفاده قرار دهید. لامینگو یک استارتاپ حقوقی است که خدمات مختلف حقوقی را ارائه مینماید و شما میتوانید از قراردادهای آماده لامینگو استفاده نمایید. در این مطلب سعی شد تا مطالب کاملی در ارتباط با تنظیم قرارداد کارگردانی ارائه گردد و با این وجود، اگر همچنان نیاز به دریافت مشاوره حقوقی و کسب اطلاعات بیشتر دارید، با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در تماس باشید. برای تنظیم قرارداد کارگردانی لامینگو، بر روی لینک زیر کلیک نمایید:
بلاگ لامینگو را دنبال کنید!
مطلبی که تا اینجا مطالعه نمودید، یکی از هزاران محتوای بلاگ حقوقی لامینگو است که همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو آماده و در اختیار شما قرار دادهاند. پیشنهاد میشود اگر به مطالعه و بررسی سایر مطالب حقوقی با هدف افزایش دانش حقوقی خود علاقهمند هستید، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و این بلاگ را دنبال کنید. شما میتوانید چنانچه درباره این نوشتار ابهام یا پرسشی دارید، پرسش خود را در انتهای همین مقاله با ما به اشتراک بگذارید تا همکاران ما به آن پاسخ دهند. لامینگو را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنید و ما را در شبکههای اجتماعی دنبال نمایید.
دیدگاه شما