هر آنچه باید در ارتباط با نمونه قرارداد داوری بدانیم!

بسیار رخ می‌دهد اشخاص در روابط تجاری، بازرگانی و قراردادی خود با یکدیگر دچار اختلاف و مشکلاتی می‌گردند که این مسائل گاهی بسیار شدید بوده و نیازمند این است که طرفین قرارداد با مراجعه به نهادی، اختلافات موجود را حل نمایند. نهادهای رسیدگی به اختلافات اعم‌اند از نهادهای قضایی عمومی و خصوصی؛ نهادهای قضایی عمومی همان دادسراها و دادگاه‌ها می‌باشند که تحت نظر و اداره قوه قضاییه کشور عمل کرده و به اختلافات اشخاص رسیدگی می‌نمایند. نهاد خصوصی حل‌وفصل اختلافات نیز داوری می‌باشد که طرفین قرارداد می‌توانند با عقد نمونه قرارداد داوری، اختلاف را به این مراجع ارجاع نمایند.

فرایند رسیدگی به اختلافات و دعاوی از طریق دادگاه‌ها و دادسرا بسیار طولانی و زمان‌بر می‌باشد، خصوصاً که در سال‌های اخیر و با ازدیاد پرونده‌های حقوقی و کیفری و افزایش آمار ارتکاب جرم، ممکن است پیگیری اختلاف از طرق قضایی اصلاً به نتیجه نرسد و درنهایت، اشخاص می‌توانند به نهادهای خصوصی حل اختلاف مراجعه نمایند که داوری، یکی از اصلی‌ترین این نهادها می‌باشد. فرایند رسیدگی به دعاوی و حل اختلاف از طریق داوری مزایای بسیاری داشته و در سالیان اخیر به‌صورت تصاعدی مورد توجه اشخاص قرار گرفته و به نهادی جایگزین برای دادگاه‌ها تبدیل گشته است. در این مقاله سعی داریم تا ابعاد مختلف حل اختلاف از طریق داوری را مورد توجه قرار داده و همچنین به توضیح انواع روش‌های ارجاع اختلاف به داوری بپردازیم، پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

داوری الکترونیکی و چالش‌های آن

نمونه قرارداد داوری لامینگو

لامینگو یک مجموعه حقوقی با رویکرد ارائه خدمات نوین حقوقی به اشخاص حقیقی و حقوقی می‌باشد. بانک قرارداد لامینگو پلتفرمی هوشمند جهت دریافت و بررسی انواع قراردادهای خصوصی با موضوعات مختلف می‌باشد که شما می‌توانید قرارداد داوری مدنظر را نیز از لامینگو دریافت نمایید. لامینگو همچنین این فرصت را در اختیار شما قرار داده است تا تغییرات مدنظر را از طریق مشاوران حقوقی متخصص در قرارداد مزبور ایجاد نموده و قراردادی متناسب با نیاز خود تنظیم نمایید. برای دریافت قرارداد داوری لامینگو به صورت سفارشی، وارد لینک زیر شده و قرارداد مذکور را دریافت نمایید.

تنظیم قرارداد داوری

داوری حقوقی چیست؟

داوری حقوقی یکی از راه‌های حل اختلافات و طرح دعاوی میان اشخاص می‌باشد که افراد و همچنین شرکت‌ها و مؤسسات گوناگون می‌توانند در هنگام مواجهه‌ با اختلاف، به این نهاد مراجعه نمایند. داوری یک نهاد خصوصی حل اختلاف است و به همین دلیل، اراده اشخاص بر آن حاکم بوده و طرفین یک قرارداد می‌توانند بر مراجعه به داور و چگونگی اوصاف داور تراضی نمایند؛ اما باید توجه داشت با اینکه مراجعه به داوری یک امر اختیاری است اما، داوری یک قرارداد الزام‌آور بوده و موجب ایجاد تعهداتی برای اشخاص می‌گردد و درنتیجه، طرفین قرارداد باید به قرارداد داوری و رأی داور پایبند و ملزم باشند.

این موضوع به این معنا است که اشخاصی که بر مراجعه به داوری برای حل اختلافات خود توافق نموده‌اند، باید تمام اختلافات خود را از طریق داوری حل نموده و به مفاد حکم داور پایبند باشند. همچنین هیچ‌یک از طرفین قرارداد داوری حق خروج از این قرارداد بدون داشتن مستند قانونی را نداشته و تنها در صورتی خروج از قرارداد داوری ممکن است که طرفین دارای حق فسخ قانونی یا قراردادی باشند. ممکن است برخی گمان کنند که داوری نیز مانند میانجی‌گری یا سازش از طرق مسالمت‌آميز حل اختلاف است اما این افراد باید آگاه باشند که چنین نیست و داوری نیز نهادی قضایی جهت حل اختلاف بوده و مراجعه به داوری جهت طرح دعوا و حل اختلاف منجر به صدور رأی از سوی داور خواهد شد.

مزایای انتخاب داوری جهت حل اختلاف از طریق عقد نمونه قرارداد داوری

در ابتدای مقاله نیز بیان شد که داوری مزایای بسیاری نسبت به مراجعه به مراجع قضایی جهت حل اختلافات دارد که در ذیل این بخش از مطلب، به‌طور تفصیلی توضیحاتی در این زمینه بیان نموده و مزایای حل اختلاف از طریق داوری را به‌صورت موردی بررسی می‌نماییم.

۱. افزایش سرعت رسیدگی به دعاوی

امروزه شاهد این موضوع هستیم که مسائلی مانند تورم بالا و فقر در جامعه، موجب بروز جرایم بسیاری شده است و به‌تبع آن، حجم پرونده‌های حقوقی و کیفری در محاکم عمومی رسیدگی به شکایات افزایش یافته است. درنتیجه، پیگیری شکایت و طرح دعوا از طریق مراجع قضایی عمومی ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها به طول انجامد و حتی ممکن است شکایت مطروحه هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نرسد‌.

اما رسیدگی به اختلافات از طریق داوری، بسیار سریع بوده و اشخاص غالباً در مدت زمانی اندک به نتیجه شکایت و طرح اختلاف خود خواهند رسید. در قانون آیین دادرسی مدنی اینگونه آمده است که اگر طرفین قرارداد داوری بر مدت زمان داوری توافق ننمایند، مدت زمان داوری ۳ماه خواهد بود، به این معنا که داور مربوطه باید در عرض ۳ماه، حکم مقتضی در دعوا و اختلاف را صادر نموده و طرفین قرارداد داوری به اجرای حکم مبادرت ورزند.

۲.عدم وجود تشریفات رسیدگی در نهاد داوری

همان‌طور که احتمالاً خود شما نیز آگاه هستید، طرح شکایت در مراجع قضایی عمومی یعنی شعب کلانتری و بعد از آن رسیدگی به شکایت در دادسراها و دادگاه‌ها، نیازمند رعایت تشریفات و الزاماتی حقوقی می‌باشد که این تشریفات به‌تفصیل در متن مواد قانون آیین دادرسی مدنی آمده است؛ اما پیگیری اختلاف از طریق مراجعه به داوری نیازمند رعایت این تشریفات قانونی نبوده و از این نظر، بسیار ساده‌‌تر از مراجعه به مراجع عمومی می‌باشد. این موضوع یکی از اصلی‌ترین دلایل اشخاص برای انتخاب نهاد داوری و مراجعه به داور جهت حل اختلاف می‌باشد.

۳.امکان انتخاب داور در نمونه قرارداد داوری

یکی دیگر از مزایای مراجعه به داوری، ایجاد امکان انتخاب داور توسط طرفین قرارداد داوری می‌باشد. هنگامی که اشخاص شکایت خود را نزد مراجع قضایی حل اختلاف می‌برند، دعوا در مراحل مختلف رسیدگی توسط قضات و دادرس‌های مختلف رسیدگی می‌گردد و طرفین اختلاف، امکان انتخاب قاضی رسیدگی را نخواهند داشت‌؛ اما، در مراجعه به داوری جهت حل اختلاف، طرفین دعوا می‌توانند خود شخصی را که به نظر صالح جهت حل اختلاف می‌باشد را به‌عنوان داور انتخاب نمایند. طرفین اختلاف می‌توانند یک فرد یا مؤسسه را که دارای تخصص لازم در زمینه اختلاف می‌باشد را به‌عنوان داور و حکم انتخاب نموده و اختلاف خود را نزد وی ببرند.

۴. کمتر بودن هزینه رسیدگی به اختلاف از طریق داوری

ممکن است بسیاری از افراد گمان کنند رسیدگی به اختلافات از در مراجع قضایی عمومی رایگان بوده و نیازی به پرداخت پول نیست؛ اما باید گفت چنین نبوده و مراجعه به نهادهای قضایی عمومی بسیار هزینه‌بر بوده و این هزینه بسیار بیشتر از هزینه مراجعه به داوری می‌باشد‌. علاوه بر این، هزینه رسیدگی به دعاوی در دادگاه‌ها و دادسراها مشخص بوده و قابل تغییر نمی‌باشد اما، طرفین حل اختلاف می‌توانند با داور مربوطه بر سر هزینه رسیدگی توافق نمایند.

۵.کاهش حجم پرونده‌های قضایی و افزایش دقت در رسیدگی

اگر اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی اختلاف خود را جهت حل‌وفصل شدن نزد داور برده و نهاد داوری را جایگزین نهادهای حل اختلاف عمومی نمایند، از حجم پرونده‌های مطروحه در دادسراها و دادگاه‌ها کاسته شده و درنتیجه، رسیدگی به این پرونده‌ها با دقت و سرعت بیشتری صورت می‌گیرد. این موضوع خصوصاً زمانی که پرونده‌های مطروحه دارای موضوعاتی هستند که باید سریعاً مورد رسیدگی قرار بگیرند اهمیت بسیار بیشتری داشته و سبب می‌گردد تا این پرونده‌ها در اسرع وقت مورد رسیدگی قرار گیرند.

۶.امکان تعیین محل رسیدگی به اختلاف توسط طرفین نمونه قرارداد داوری

اشخاصی که از طریق عقد قرارداد داوری اختلاف خود را نزد داور می‌برند، این امکان را خواهند داشت تا خود محلی را که قصد دارند اختلاف در آنجا مورد رسیدگی قرار بگیرد را انتخاب نمایند. این امکان و فرصت اما در مراجع قضایی عمومی رسیدگی به دعاوی موجود نبوده و طرفین در ارتباط با محل رسیدگی به دعاوی از طرق قضایی عمومی باید مطیع قانون مربوطه باشند.

چه اشخاصی می‌توانند اختلاف خود را نزد داور ببرند؟

افراد زمانی می‌توانند اختلافات موجود میان خود را با عقد نمونه قرارداد داوری نزد داور مطرح نمایند که دارای اهلیت قانونی عقد قرارداد باشند؛ به این معنا که طرفین اختلاف باید در زمان عقد قرارداد داوری دارای همان اهلیتی باشند که در هنگام عقد قراردادی بوده‌اند که منجر به بروز اختلاف گشته است. برای مثال، اگر اشخاص اقدام به عقد یک عقد مشارکت مدنی در زمینه امور اقتصادی و تجاری نموده‌اند و سپس دچار اختلاف شده‌اند، در زمان مراجعه به داوری باید عاقل، بالغ و رشید باشند، یعنی دقیقاً همان اوصافی که جهت عقد قرارداد مشارکت در امور اقتصادی واجد آن بوده‌اند. در نتیجه، اشخاص محجور امکان مراجعه به داوری جهت طرح دعوا و اختلاف را نخواهند داشت اما، ولی یا قیم این افراد این امکان را دارند که به نمایندگی از محجور دعوا را نزد داور ببرند.

دومین مورد این است که تنها اشخاصی می‌توانند اختلاف را نزد داور طرح نمایند که از طرفین اختلاف باشند و اشخاص ثالث حق طرح اختلاف دیگران نزد داور را نخواهند داشت.

انواع شیوه‌های ارجاع اختلاف به داوری

طرفین اختلاف قراردادی می‌توانند از دو طریق اختلاف را برای حل‌وفصل شدن به داور ارجاع دهند که شرط داوری ضمن قرارداد اصلی و عقد نمونه قرارداد داوری از روش‌های ارجاع اختلاف به داوری می‌باشد.

شرط نمودن مراجعه به داوری در ضمن عقد اصلی

طریق اول شرط کردن مراجعه به داور ضمن قرارداد اصلی است. شرط داوری ضمن قرارداد بدین صورت است که طرفین قرارداد در هنگام تنظیم متن قرارداد، ذیل یکی از بندهای قرارداد توافق می‌نمایند که اگر در پروسه اجرای موضوع قرارداد و تعهدات قراردادی اختلافی به وجود آمد، این اختلاف را نزد داور برده و رفع نمایند. بدین صورت، طرفین قرارداد ارجاع اختلاف به داوری را در خود قرارداد شرط می‌نمایند.
شرط ضمن عقد ارجاع اختلاف به داوری اما یک شرط مستقل است و حتی اگر قرارداد منحل نیز گردد، باز هم این شرط به قوت خود باقی بوده و طرفین می‌توانند اختلافات قراردادی ناشی از انحلال قرارداد را نیز نزد داور ببرند. البته برخی از حقوقدانان معتقدند که چنین موضوعی اشتباه بوده و شرط داوری نیز با انحلال قرارداد زایل می‌گردد. با توجه به این مطالب، به نظر می‌رسد که این موضوع نیز به اراده طرفین قرارداد بستگی خواهد داشت.

عقد قراردادی مستقل جهت ارجاع اختلاف به داوری

علاوه بر شرط داوری، عقد نمونه قرارداد داوری نیز طریق دیگر ارجاع اختلاف به داوری است. طرفین قرارداد می‌توانند پیش یا پس از بروز اختلاف، قرارداد مستقل از قرارداد اصلی تنظیم نموده و ذیل این قرارداد ارجاع اختلاف به داوری را شرط نمایند. این قرارداد، مجزا از قرارداد اصلی که منشاء بروز اختلاف شده است می‌باشد و به آن موافقت‌نامه داوری نیز می‌گویند. نمونه قرارداد داوری یک قرارداد لازم است و طرفین قرارداد باید به اجرای مفاد آن پایبند باشند و بدون داشتن حق فسخ، هیچ یک از طرفین قرارداد حق خروج از قرارداد داوری را نخواهند داشت. قرارداد داوری قراردادی تشریفاتی نبوده و درنتیجه، طرفین قرارداد الزامی به مکتوب نمودن قرارداد ندارند اما، بهتر است جهت داشتن سندی برای استناد و مشخص بودن موارد قراردادی، نمونه قرارداد داوری به‌صورت مکتوب تنظیم گردد.

نوعی دیگر از قرارداد داوری نیز وجود دارد که به آن قرارداد عملی داوری می‌گویند. ممکن است طرفین یک قرارداد، هیچگونه موافقت‌نامه داوری میان خود نداشته باشند و پس از بروز اختلاف، یکی از طرفین قرارداد اختلاف را نزد داور ببرد، در چنین شرایطی ممکن است طرف مقابل با ارجاع اختلاف به نهاد داوری موافق یا مخالف باشد که اگر این شخص موافق بوده و رضایت به حل اختلاف از طریق ارجاع به داوری باشد، در چنین شرایطی یک قرارداد عملی میان طرفین با موضوع ارجاع اختلاف به داوری منعقد گشته است.

آثار نمونه قرارداد داوری نسبت به اشخاص مختلف

داوری که اختلاف به آن ارجاع داده شده است، موظف به قبول داوری نمی‌باشد و الزامی نیز در ارتباط با پذیرش این امر ندارد. اما اگر داور قبول کند که در مورد دعوای مطروحه داوری نماید، در چنین شرایطی باید این وظیفه قراردادی را انجام داده و حق ندارد بدون داشتن عذر قانونی و موجه از حل‌وفصل اختلافات خودداری نماید. چنانچه داور بدون داشتن عذر موجه در جلسات داوری غیبت نماید و همچنین از صدور رأی امتناع نماید، این شخص تا 5 سال از قبول داوری ممنوع بوده و باید خسارات طرفین نمونه قرارداد داوری را بپردازد.

طرفین قرارداد نیز پس از توافق بر ارجاع اختلاف به داوری و تنظیم قرارداد در این زمینه، دیگر حق ارجاع اختلاف به نهادهای قضایی عمومی را نداشته و تنها در صورتی می‌توانند اختلاف را از طریق مراجع قضایی عمومی پیگیری نمایند که قرارداد داوری را با رضایت تمام طرفین قرارداد منحل نموده و این توافق را از بین ببرند. علاوه بر این، دادگاه نیز باید از پذیرش و رسیدگی به اختلافی که طرفین آن توافق بر ارجاع آن به داوری نموده‌اند بپرهیزد. البته اگر اختلاف از سوی یکی از طرفین نمونه قرارداد داوری به دادگاه ارجاع گردد و طرف دیگر اختلاف به این موضوع اعتراضی نداشته باشد، دادگاه حق رسیدگی به اختلاف را خواهد داشت.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

در پایان باید بدانید!

نکته مهمی که قبل از ارجاع دعوا به داوری باید در نظر داشته باشید این است که هر دعوا و اختلافی قابل ارجاع به داوری نبوده و به همین دلیل باید ابتدا بررسی نمایید که آیا دعوای مطروحه قابلیت حل‌وفصل از طریق داوری را دارد یا خیر. قانونی آیین دادرسی مدنی اختلافاتی را که حل آن‌ها از طریق داوری ممنوع است را مورد اشاره قرار داده است که این دعاوی عبارت‌اند از: اصل نکاح، فسخ نکاح، طلاق، نسب، ورشکستگی، جرایم کیفری و امور حسبی. توجه داشته باشید این موارد حصری هستند و سایر دعاوی و اختلافات غیر از این موارد، قابلیت ارجاع به داوری را خواهند داشت.

برای مطالعه سایر محتواهای حقوقی، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و نظرات خود را در انتهای هر محتوا با ما به اشتراک بگذارید.