عذر موجه عدم حضور در دادگاه چیست و عدم حضور در دادگاه چه آثاری دارد؟

یکی از دلایلی که افراد حل‌وفصل اختلافات خود را به محاکم می‌سپارند این است که در محاکم به‌صورت دقیق و عادلانه به اختلافات رسیدگی می‌شود. ازسوی دیگر افراد ترجیح دارند که در جلسه رسیدگی حضور داشته باشند تا در تمام مراحل از روند و فرآیند دادرسی اطلاع داشته باشند. اما در برخی مواقع ممکن است افراد یا وکیل آن‌ها شرایط حضور در جلسات رسیدگی دادگاه را نداشته باشند. در این صورت برای اینکه خدشه‌ای به حقوق آن‌ها وارد نشود یا اینکه دادرسی به صورت عادلانه ادامه پیدا کند، باید عذر موجه عدم حضور در دادگاه را به قاضی ارائه دهند. در صورت تایید، جلسه دادرسی دوباره تعیین می‌شود. در این مقاله قصد داریم در خصوص عذر موجه عدم حضور در دادگاه صحبت کنیم و شرایطی که ممکن است به ضرر فرد غایب ایجاد شود را بررسی کنیم.

حضور در جلسه دادرسی

زمانی که دادخواست یا شکوائیه‌ای به دادگاه ارائه می‌شود، دادگاه بعد از بررسی مدارک و پرونده برای طرفین ابلاغیه‌ای ارسال می‌کند که زمان دادرسی در آن مشخص شده است. با این‌حال ممکن است دادگاه زمان و مکان دقیق رسیدگی را مشخص نماید. در این حالت اخطاریه یا احضاریه برای طرفین ارسال می‌شود که باید در زمان و مکان مشخص حاضر شوند تا دلایل و مستندات خود را ارائه نمایند.
البته زمانی که دادگاه طرفین را ملزم به حضور نکرده است، عدم حضور افراد مانع دادرسی نیست؛ بلکه در صورت کامل‌بودن دادخواست یا شکوائیه، دادگاه می‌تواند به موضوع رسیدگی کند و در نهایت رأی را به‌صورت غیابی صادر کند و فرد در صورت اعتراض به رأی، می‌تواند واخواهی انجام دهد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

وکالت برای حضور در جلسه دادرسی

در صورتی‌که دادگاه برای طرفین دعوا اخطاریه ارسال نماید، باید در جلسه دادرسی حضور پیدا کنند تا دلایل، اصل اسناد و مدارک را به دادگاه ارائه نمایند. البته در صورتی‌که فرد نتواند حضور پیدا کند، مطابق ماده 94 قانون آیین دادرسی مدنی می‌تواند به نیابت، وکیلی را تعیین کند که به‌جای فرد در جلسه حضور پیدا کند تا رسیدگی صورت بگیرد. در این حالت دیگر حضور در جلسه اجباری نیست؛ چون وکیل قائم‌مقام شخص است. اما در انجام برخی امور مانند به‌ جا آوردن سوگند، فرد باید در جلسه دادرسی حضور پیدا کند.

این مطلب را هم بخوانید: انواع سند وکالت و تمام نکات مربوط به آنها

آثار عدم حضور در جلسات دادرسی

تا به اینجا گفته شد که برای رسیدگی، طرفین دعوا باید در جلسه دادرسی حضور پیدا کنند تا دلایل و مستندات خود را ارائه کند و در شرایطی می‌توانند وکیلی را تعیین کنند تا به نیابت، وظایف آن‌ها را انجام دهد. برخی به‌اشتباه تصور می‌کنند که عدم حضور در جلسات دادرسی، باعث طولانی‌شدن دادرسی و در نهایت صدور رأی به نفع آن‌ها است که این تصور کاملا اشتباه است.

عدم ارائه عذر موجه عدم حضور در دادگاه برای خواهان

خواهان دعوا بعد از ارائه دادخواست یا شکواییه باید در جلسات حضور پیدا کند تا دلایل، اصل مدارک و مستندات خود را ارائه کند یا اینکه وکیلی را تعیین کند. در صورتی‌که از انجام این اقدامات خودداری کند و مدارک عادی او مورد تردید و انکار قرار بگیرد و دلیل دیگری هم نباشد تا رسیدگی ادامه پیدا کند، قرار ابطال دادخواست صادر می‌شود و رسیدگی دیگر ادامه پیدا نمی‌کند. در صورتی‌که دادگاه، در ادامه دادرسی به توضیحات خواهان نیاز داشته باشد ولی خواهان حضور نداشته باشد و دلایل موجه عدم حضور در جلسه دادرسی را ارائه نکند، دادخواست او باطل می‌شود.

عدم ارائه عذر موجه عدم حضور در دادگاه برای خوانده

خوانده دعوا همانند خواهان باید در جلسه حضور پیدا کند و در برابر ادعای خواهان، دفاعیات خود را با اصل مدارک یا رونوشت از آن‌ها ارائه کند. در صورتی‌که خوانده یا وکیلش در جلسه دادرسی حضور پیدا نکنند و عذر موجه عدم حضور در دادگاه را بیان نکنند، دیگر نمی‌توانند اقداماتی را به‌عنوان دفاعیات خود انجام دهند و دادگاه بدون توجه به دفاعیات آن‌ها رسیدگی را ادامه می‌دهد. از همه مهم‌تر این است که خوانده بهتر است در اولین جلسه دادرسی حضور پیدا کند تا بتواند از حقوق خود، از جمله دعوای تقابل یا استناد به ایرادات استفاده نماید، چون می‌دانیم عدم حضور طرفین مانع از دادرسی نیست.

چگونه دلایل موجه عدم حضور در جلسه دادرسی را ارائه کنیم؟

طبق نظر متخصصین حقوقی لامینگو، عدم حضور در جلسه دادرسی به نفع طرفین دعوا نیست؛ بلکه طرفین باید در جلسات حضور پیدا کنند تا بتوانند از حقوق خود برای دادخواهی و تظلم‌خواهی استفاده نمایند و با حضور خود یا تعیین وکیل، از آثار منفی عدم حضور خود جلوگیری کنند. حضور در جلسه دادرسی بسیار با اهمیت است و گاهی آثار غیر قابل جبرانی را به دنبال دارد. به همین دلیل بهتر است  قبل از انجام هر کاری با متخصصین حقوقی مشورت نمایید. گروه حقوقی لامینگو با مهارت بالا و اطلاعات کامل در این زمینه، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است تا از ابتدا به‌صورت کاملاً اصولی و حقوقی، دادرسی خود را آغاز نمایید.

دریافت مشاوره حقوقی

دلایل موجه برای عدم حضور در جلسه دادرسی

اصل بر حضور طرفین در جلسه دادرسی است. ممکن است وکیل فرد به نیابت از او در جلسه حاضر شود، اما در برخی مواقع ممکن است فرد یا وکیل او در جلسه حاضر نشود. عدم حضور آن‌ها باعث بروز آثار منفی در رأی قاضی  می‌شود. اما در برخی مواقع ممکن است این عدم حضور به دلیل شرایط عجیب و دشوار باشد. در این صورت با بیان عذر موجه عدم حضور در دادگاه ، قاضی پرونده بعد از بررسی دلایل ارائه شده، عدم حضور افراد را نادیده می‌گیرد و پرونده را با حضور مجدد طرفین بررسی می‌کند. این دلایل به شرح زیر است:

دلایل موجه برای عدم حضور در دادگاه حقوقی

ماده 41 قانون آیین دادرسی مدنی، حضور وکلای طرفین را برای رسیدگی لازم می‌داند، مگر در صورت بروز شرایطی مثل فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول از طبقه دوم، ابتلا به مرضی که مانع از حرکت بوده یا حرکت مضر تشخیص داده شود، حوادث قهری از قبیل سیل و زلزله که مانع از حضور در دادگاه باشد و سایر وقایع خارج از اختیار وکیل که مانع از حضور وی در دادگاه شود.

در صورت بروز هر یک از موارد بالا دلیل موجهی برای عدم حضور وکیل در دادگاه ایجاد شده است. وکیل باید عذر خود را به‌طور کتبی با دلایل به دادگاه ارسال کند. در صورت تأیید دادگاه، جلسه رسیدگی مجدد به وکیل اطلاع داده می‌شود که این جلسه غیرقابل‌ تجدید است. عدم حضور وکیل در دادگاه بدون دلایل موجه، به‌عنوان تخلف انتظامی وکیل باید رسیدگی شود. ازآنجایی‌که در قانون هیچ دلیل موجهی مستقلاً برای خواهان و خوانده دعوا بیان نشده است، می‌توان همین دلایل را ملاکی برای عذر موجه خواهان و خوانده دعوا دانست.

دلایل موجه برای عدم حضور در دادگاه کیفری

در دادگاه کیفری به دلیل بررسی جرم و جنایت، حضور متهم امری لازم و ضروری است. عدم حضور آن‌ها ممکن است ضمانت اجراهایی برای آن‌ها داشته باشد. با این‌حال در ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری، دلایل موجه عدم حضور در جلسه دادرسی پیش‌بینی‌شده است. از جمله این دلایل، نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به‌گونه‌ای که مانع از حضور شود، بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد او که مانع از حضور شود، همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود، ابتلا به حوادث مهم از قبیل بیماری‌های واگیردار، بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد، متهم در توقیف یا حبس باشد و سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.

البته در سایر موارد، متهم می‌تواند برای یک‌بار پیش از موعد تعیین شده، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع سازد و موافقت وی را اخذ نماید که در این مورد، بازپرس می‌تواند در صورت عدم تأخیر در تحقیقات، تا سه روز مهلت را تمدید کند.

ضمانت اجرای عدم حضور در دادگاه کیفری

مطابق ماده 179 قانون آیین دادرسی کیفری، «متهمی که بدون عذر موجه حضور نیابد یا عذر موجه خود را اعلام نکند، به دستور بازپرس جلب می‌شود». یعنی حتی عدم حضور متهم برای رسیدگی به جرمی که به او نسبت‌ داده‌ شده است، مانع رسیدگی نیست؛ بلکه بدون حضور او نیز قاضی پرونده به رسیدگی ادامه می‌دهد.
البته در صورتی‌که ابلاغیه به‌صورت قانونی به دست متهم رسیده باشد ولی بازپرس احتمال دهد که متهم از ابلاغیه باخبر نشده است، قبل از جلب او یک‌بار دیگر هم او را احضار می‌کند.

کانال تلگرام لامینگو

سخن نهایی در خصوص عذر موجه عدم حضور در دادگاه

همان‌طور که بیان شد برای رسیدگی در دادگاه، اصل بر این است که طرفین در جلسه دادرسی حضور پیدا کنند. تفاوتی میان دادگاه کیفری و حقوقی نیست. در صورت عدم حضور طرفین ممکن است دادخواست ابطال شود یا آثار منفی دیگری گریبان‌گیر طرفین دعوا شود. به همین دلیل لازم است در جلسه دادرسی حضور پیدا کنند یا وکیلی را به نیابت از خود انتخاب کنند. در صورت عدم حضور در دادگاه باید عذر موجه عدم حضور در دادگاه را با بیان دلایل به‌صورت کتبی به دادگاه ارائه کنند. قاضی در صورت تأیید عذر موجه، جلسه رسیدگی را مجدداً تعیین می‌کنند. در غیر این صورت بدون توجه به عدم حضور طرفین، رسیدگی را ادامه می‌دهد.

با توجه‌ به مطالبی که گفته شد برای صرفه‌جویی در وقت و زمان بهتر است از همان ابتدا فرآیند رسیدگی را به‌صورت دقیق، اصولی و بی‌نقص آغاز کنید. توصیه ما به شما عزیزان مشورت با متخصصین حقوقی مجرب در این زمینه است. گروه حقوقی لامینگو آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است.

برای کسب اطلاعات و مشاوره در این خصوص، به صفحه لامینگو و قسمت دریافت مشاوره مراجعه نمایید. همچنین اگر علاقه‌‌مند به کسب اطلاعات و افزایش دانش حقوقی خود هستید، به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه کرده و از سایر مطالب حقوقی دیدن نمایید. در صورت وجود هرگونه ابهام و سوال در خصوص متن فوق، سوالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها با کارشناسان و متخصصان مجموعه در میان بگذارید. کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان پاسخگوی شما عزیزان هستند.