درخواست تأمین خواسته (کیفری) چیست و تقدیم آن چه شرایطی دارد؟

تأمین به معنای توقیف اموال است و این اموال ممکن است منقول یا غیرمنقول باشد. در دعاوی کیفری، متهم ممکن است محکوم به پرداخت مجازات نقدی شود تا از این طریق، خسارت بزه‌دیده جبران گردد و در دعاوی حقوقی نیز محکوم‌علیه ملزم به پرداخت محکوم‌به جهت جبران خسارت محکوم‌له می‌باشد. در هر دو دعوا، شخصی که محکوم به پرداخت شده است باید در مدت زمان مقرر، اقدام به پرداخت مبلغ نماید. اما گاهی ممکن است محکوم یا متهم برای فرار از جبران خسارت، اموال خود را مخفی نموده و یا آن‌ها را به‌صورت صوری به دیگران منتقل نماید و دیگر مالی برای جبران خسارت باقی نماند. حال برای جلوگیری از این اتفاق، قانون به طرف مقابل اجازه داده است تا با ارائه درخواست تأمین خواسته کیفری یا حقوقی، اموال محکوم یا متهم را به سود خود حفظ نماید.

برای مثال در امور کیفری، شاکی می‌تواند با تنظیم و ارائه درخواست تأمین خواسته (کیفری) از انتقال و فروش اموال متهم جلوگیری نماید. پس از ثبت درخواست تأمین خواسته توسط شاکی و صدور قرار تأمین خواسته، نقل و انتقال اموال برای متهم ممنوع می‌گردد و مالی که قرار تأمین برای آن صادر شده است به‌ نفع شاکی، توقیف می‌شود.

درخواست تأمین خواسته (کیفری)

قرار تأمین خواسته کیفری چگونه قراری است؟

در امور و دعاوی کیفری، ممکن است موضوع شکایت شاکی، سرقت اتومبیل باشد. پس از اینکه شاکی، شکواییه سرقت را به دادسرا تقدیم و ثبت می‌کند، دادسرا اقدام به آغاز تحقیقات در ارتباط با وقوع جرم مورد ادعای شاکی می‌نماید. به این معنا که شخصی که ادعا دارد اتومبیل وی توسط دیگری دزدیده شده به کلانتری مراجعه و ادعا می‌کند خودرویی که در اختیار فلان شخص است، متعلق به وی می‌باشد. در این هنگام کلانتری، شکایت شاکی را برای بررسی بیشتر به دادسرا ارسال می‌نماید و تحقیقات مزبور در دادسرا آغاز می‌گردد.

اما ممکن است در مدت زمانی که دادسرا در حال انجام تخقیقات در ارتباط با اتهام سرقت می‌باشد، سارق، اتومبیل مزبور را به فروش برساند و به همین دلیل، جرم وی هیچ گاه اثبات نگردد. در همین راستا، شاکی می‌تواند درخواست تأمین خواسته (کیفری) را تقدیم مراجع قضایی نماید تا بازپرس پس از بررسی شرایط، قرار تأمین خواسته را صادر کند. پس از صدور این قرار، اتومبیل مزبور تا زمانی که وقوع یا عدم وقوع جرم احراز گردد، توقیف می‌شود.

قرار تأمین خواسته و ارتباط آن با جنبه حقوقی جرم!

شاکی پرونده می‌تواند برای حفظ حقوق خود و مطالبه ضرر و زیان، درخواست توقیف اموال متهم را از مرجع قضایی داشته باشد. بر اساس ماده 107 قانون آیین دادرسی کیفری «شاکی می‌تواند تأمین ضرر و زیان خود را از بازپرس بخواهد. هرگاه این تقاضا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد، بازپرس قرار تأمین خواسته صادر می‌کند». در این زمینه باید دو نکته را مد نظر داشت؛ اولاً اینکه بزه‌دیده تنها می‌تواند مطالبه ضرر و زیان مستقیم و مسلم را داشته باشد و ثانیاً شاکی پرونده باید درخواست تأمین خواسته (کیفری) را مطابق با تشریفات رسیدگی در آیین دادرسی مدنی نزد دادگاه کیفری تقدیم نماید. اما اگر شاکی درخواست صدور قرار تأمین خواسته را از دادسرا داشته باشد، در این شرایط نیازی به رعایت مقررات آیین دادرسی مدنی نخواهد بود.

با توجه به تعریفی که از قرار تأمین خواسته بیان شد، متوجه می‌شویم قرار تأمین خواسته برای جنبه حقوقی جرم؛ یعنی خسارت ناشی از جرم صادر می‌گردد و نه جنبه کیفری آن. برای مثال، اگر شخصی مرتکب جرم تخریب اتومبیل دیگری شود و شاکی علاوه بر شکایت کیفری از جرم، تقاضای جبران خسارت را نیز به دادگاه کیفری داده باشد، در این شرایط شاکی می‌تواند برای جبران خسارت، درخواست تأمین خواسته (کیفری) داشته باشد. توجه داشته باشید، در دعاوی کیفری درخواست تأمین خواسته تنها زمانی قبول می‌شود که تقاضا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد و صرف اینکه دعوا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد، شرایط صدور قرار تأمین خواسته فراهم می‌باشد و در این شرایط، بازپرس موظف به صدور قرار تأمین خواسته است.

درخواست تأمین خواسته (کیفری) و ابلاغ و اجرای قرار تأمین خواسته

در صورتی‌که ادله کیفری کافی برای صدور قرار تأمین خواسته وجود داشته باشد و این قرار صادر گردد، قرار تأمین خواسته پس از صدور به متهم ابلاغ و بلافاصله اجرا می‌گردد. در مواردی که ابلاغ فوری قرار تأمین خواسته ممکن نباشد و تأخیر در اجرای قرار، سبب تضییع خواسته گردد، قرار مزبور ابتدا اجرا و سپس ابلاغ می‌گردد.

دلیل این امر این است که بزه‌دیده، درخواست تأمین خواسته (کیفری) را به این دلیل به مرجع قضایی می‌دهد که اموال متهم توقیف گردد و خسارت بزه‌دیده از محل این اموال جبران گردد و اگر میان ابلاغ قرار تا اجرای آن، زمان زیادی فاصله افتد، متهم اقدام به فروش، انتقال و یا مخفی نمودن اموال نموده و در نتیجه، هدف صدور و اجرای قرار تأمین خواسته که حفظ حقوق بزه‌دیده است، محقق نمی‌گردد. در مواردی که قرار تأمین خواسته ابتدا اجرا و سپس ابلاغ می‌گردد، دادستان باید از این موضوع مطلع باشد. قرار تأمین خواسته مطابق مقررات اجرای احکام مدنی در دایره اجرای احکام کیفری دادسرای مربوط اجرا می‌شود. بر اساس ماده 110 قانون آیین دادرسی کیفری، رفع ابهام و اجمال از قرار تأمین خواسته، بر عهده مرجع صادرکننده قرار؛ یعنی دادسرا می‌باشد و اشکالات ناسی از اجرای این قرار، به‌وسیله قاضی اجرای احکام رفع خواهد شد.

رفع اثر از قرار تأمین خواسته کیفری چگونه است؟

چنانچه مطالبه خواسته نیاز به تقدیم دادخواست داشته باشد و شاکی تا قبل از ختم دادرسی، دادخواست ضرر و زیان خود را به دادگاه کیفری تقدیم ننماید، به درخواست متهم از قرار تأمین خواسته رفع اثر شده و اموال متهم از توقیف خارج خواهد شد. این موضوع به این معنا است که برای مثال اگر شاکی مدعی است که متهم مرتکب جرم خیانت در امانت شده و به همین دلیل درخواست تأمین خواسته (کیفری) را تقدیم دادسرا نموده تا اموال متهم توقیف گردد، شخص شاکی باید تا پیش از آن‌که دادرسی به اتمام برسد، دادخواست مطالبه خسارات را تقدیم دادگاه نماید، زیرا درخواست تأمین خواسته تنها باعث توقیف اموال می‌شود و شاکی برای مطالبه خسارت، باید دادخواستی جدا تقدیم دادگاه نماید.

در صورتی‌که شاکی از تقدیم دادخواست مطالبه خسارت امتناع کند، متهم می‌تواند درخواست رفع اثر از قرار تأمین خواسته را داشته باشد. توجه داشته باشید دادگاه تنها زمانی می‌تواند از قرار تأمین خواسته رفع اثر نماید که متهم درخواست رفع اثر را از دادگاه داشته باشد و دادگاه رأساً نمی‌تواند اقدام به این کار کند.

رفع اثر از قرار تأمین خواسته کیفری به‌دلیل صدور قرار موقوفی تعقیب!

علاوه بر این، در صورتی‌که تعقیب شخص متهم متوقف شود و یا دادسرا احراز نماید که متهم مجرم نبوده است و قرار موقوفی تعقیب صادر گردد و یا پرونده به هر دلیل دیگری مختومه گردد، پس از قطعی شدن رأی دادگاه مبنی بر مختومه شدن پرونده و اجرای رأی، از قرار تأمین خواسته رفع اثر می‌گردد و در این مورد، دیگر رفع اثر نمودن از قرار تأمین خواسته نیازی به درخواست متهم ندارد. پس از اینکه پرونده به جهتی از جهات قانونی مختومه شد، شاکی پرونده حق تقدیم دوباره درخواست تأمین خواسته (کیفری) را نخواهد داشت.

نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که حتی اگر متهم، محکوم به پرداخت خسارت نیز شده باشد، در این شرایط نیز پس از قطعیت و اجرای حکم، از قرار تأمین خواسته رفع اثر می‌شود. در نتیجه، در دو مورد از قرار تأمین خواسته رفع اثر می‌گردد؛ ابتدا زمانی که مطالبه خواسته، نیازمند تقدیم دادخواست باشد و شاکی تا اعلام ختم دادرسی، دادخواست مزبور را تقدیم نکرده باشد و مورد بعد، پس از قطعیت رأی و اجرای حکم.

قرار تأمین خواسته کیفری قابل اعتراض است یا خیر؟

قرار تأمین خواسته‌ بر اساس قانون در دادسرا قابل اعتراض می‌باشد؛ به این معنا که اگر شاکی پرونده کیفری، درخواست تأمین خواسته (کیفری) را داشته باشد و مقام قضایی پس از بررسی ادله موجود، قرار تأمین خواسته را صادر نماید، در این صورت متهمی که قرار تأمین خواسته بر علیه وی صادر شده است، می‌تواند به این قرار اعتراض نماید. اگر دادیار دادسرا قرار تأمین را صادر نموده باشد، این قرار حتماً باید به نظر دادستان برسد و اگر بازپرس قرار تأمین را صادر کند، این قرار باز هم قطعی نبوده و قابل اعتراض خواهد بود. بنابراین، برخلاف قرار تأمین خواسته صادره از دادگاه، قرار تأمینی که توسط دادسرا صادر می‌گردد تا 10 روز قابل اعتراض خواهد بود.

 امکان تبدیل مال مورد تأمین در قرار تأمین خواسته وجود دارد یا خیر؟

متهمی که اموال وی با صدور قرار تأمین خواسته توقیف شده است، می‌تواند تبدیل تأمین را از دادگاهی که قرار تأمین صادر نموده درخواست کند و مقام قضایی درخواست تبدیل را در صورت وجود شرایطی قبول خواهد کرد. یکی از شرایط تبدیل تأمین این است که متهم به میزان ارزش مال مورد تأمین، وجه نقد یا اوراق بهادر در صندوق دادگستری ایداع نماید. علاوه بر این، اگر متهم درخواست تبدیل مال مورد تأمین به مال دیگری را داشته باشد، در این صورت این درخواست، تنها زمانی پذیرفته می‌شود که مال معرفی‌شده برای تبدیل تأمین، از نظر ارزش مساوی یا باارزش‌تر از مال قبلی باشد. مال معرفی‌شده برای تبدیل همچنین باید از نظر سهولت در فروش، مساوی یا راحت‌تر از مال قبلی باشد.

نکته‌ای که در این مورد باید به آن توجه نمود این است که اگر عین خواسته توقیف شده باشد، تبدیل تأمین در ارتباط با این مال، منوط به رضایت شخص ذی‌نفع خواهد بود. بدیهی است در این‌گونه موارد، قرار تأمین خواسته منصرف از اشیاء و ابزارآلاتی است که متهم برای ارتکاب جرم استعمال کرده است.

این مطلب را نیز بخوانید: مراحل شکایت از سرقت و دریافت رایگان شکواییه سرقت از منزل

تفاوت‌های موجود میان قرار تأمین خواسته در دعاوی حقوقی و کیفری

قرار تأمین خواسته در ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی نیز پیش‌بینی شده است و به تأمین خواسته در دعاوی حقوقی اشاره دارد. تأمین خواسته در دعاوی حقوقی به این معنا است که با توجه به اینکه رسیدگی به دعاوی و صدور حکم قطعی مدتی به طول می‌انجامد و ممکن است شخص بدهکار (خوانده) مال را تا قبل از صدور حکم قطعی و با هدف ایجاد مشکل در اجرای حکم دادگاه جابه‌جا، مخفی یا تلف نماید، طلبکار (خواهان) می‌تواند درخواست تأمین خواسته بدهد تا مال بدهکار پیش از صدور حکم قطعی توقیف گردد و از انتقال این مال جلوگیری شود و طلبکار بتواند پس از صدور حکم قطعی دادگاه، طلب خود را وصول نماید.

میان تأمین خواسته کیفری و تأمین خواسته حقوقی از جهاتی تفاوت‌هایی وجود دارد. یکی از شرایط صدور قرار تأمین خواسته در امور حقوقی، پرداخت خسارت احتمالی از سوی خواهان می‌باشد، اما در امور کیفری برخلاف امور حقوقی، صدور قرار تأمین خواسته منوط به پرداخت خسارت احتمالی نیست.

تفاوت دیگری که در ارتباط با تأمین خواسته در امور کیفری و حقوقی وجود دارد این است که در امور حقوقی قرار تأمین خواسته به خوانده ابلاغ می‌گردد و خوانده فرصت دارد تا طی 10 روز به قرار مزبور اعتراض نماید در صورتی‌که در امور کیفری، چنانچه قرار مزبور از دادسرا صادر شده باشد، این قرار قابل اعتراض خواهد بود اما اگر قرار تأمین خواسته از دادگاه کیفری صادر شده باشد، قابل اعتراض نخواهد بود. علاوه بر موارد بالا، قرار تأمین خواسته در امور کیفری ممکن است به درخواست شاکی و با تقدیم درخواست تأمین خواسته (کیفری) و یا رأساً توسط مقام قضایی صادر گردد در صورتی‌که، قرار تأمین خواسته در امور حقوقی تنها به‌ درخواست خواهان صادر خواهد شد.

نکته پایانی درخواست تأمین خواسته (کیفری)

توجه داشته باشید چنانچه خواسته متهم عین معین باشد، در این صورت عین مزبور در ید هر شخصی که باشد قابل توقیف است و در صورتی‌که خواسته، عین معین نباشد و یا عین معین باشد و عین مزبور قابل توقیف نباشد، معادل مبلغ ضرر وزیان شاکی از اموال و دارایی‌های متهم توقیف می‌گردد. توجه داشته باشید دریافت مشاوره حقوقی در ارتباط با چگونگی تقدیم درخواست تأمین خواسته (کیفری) به اشخاص کمک می‌کند تا درخواست مزبور را در زمان مناسب و در چهارچوب قانونی به دادسرا ارائه نمایند. در نتیجه، اگر در ارتباط با این موضوع نیاز به راهنمایی مشاورین حقوقی دارید، با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط باشید!

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

درخواست تأمین خواسته (کیفری) را از لامینگو بخواهید!

تنظیم درخواست تأمین خواسته کیفری ممکن است برای اشخاصی که اطلاعات حقوقی لازم در این زمینه را ندارند، کمی دشوار باشد. به همین دلیل توصیه می‌گردد اگر قصد تقدیم درخواست تأمین خواسته را دارید، درخواست هوشمند تأمین خواسته کیفری را از طریق انجام یک پرسش و پاسخ ساده از بانک اسناد قضایی لامینگو دریافت نمایید.

اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با سایر موضوعات حقوقی را دارید، پیشنهاد می‌گردد وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر مطالب این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.