قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی چه انواعی دارد و کاربرد آن چیست؟
قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل، قراردادی برای انتقال و جابه‌جایی کالا از کشوری به کشور دیگر و فراسوی مرزهای یک کشور منعقد می‌شود و در عقد این قرارداد باید قوانین و مقررات حاکم بر حمل‌ونقل بین‌المللی رعایت شود. این قوانین و مقررات غالباً با توجه به وسیله‌ای که قرار است کالا با آن جابه‌جا شود و همچنین نظام حقوقی کشور مبدأ و مقصد و قوانین بین‌المللی در زمینه صادرات و واردات کالا تعیین می‌شود. در این قرارداد، چگونگی حمل‌ونقل کالا و مسئولیت‌های هر یک از فروشنده و حمل‌کننده و خریدار مشخص می‌شود. قراردادهای حمل‌ونقل کالا با توجه به اینکه کالای مورد نظر چیست و با چه وسیله‌ای حمل می‌شود متفاوت است. در این مقاله سعی داریم درباره انواع قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی کالا صحبت کنیم و کاربردهای هر یک از این قراردادها را بیان کنیم. در نتیجه تا پایان این نوشتار با ما همراه باشید و اطلاعات لازم را کسب کنید.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
انواع قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی کالا
قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از نظر روش حمل‌ونقل کالا و وسیله متفاوت است. در ادامه به ذکر و توضیح هر یک از این روش‌ها و قراردادها خواهیم پرداخت.
1. قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی دریایی
همانطور که از نام این قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل مشخص است، منظور از قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا، قراردادی است که به‌موجب آن، کالا و محموله‌های صادراتی و وارداتی از طریق دریا و به‌وسیله کشتی، حمل و از کشور مبدأ به کشور مقصد منتقل می‌شوند. از آنجایی که سایر وسیله‌های حمل‌ونقل ظرفیت کشتی‌های بزرگ باری را ندارند، در نتیجه از این قرارداد و از این روش حمل کالا غالباً برای مبادلات تجاری بزرگ استفاده می‌شود. علاوه بر این، در شرایطی که کشور مبدأ و مقصد حمل‌ونقل، دارای جاده‌های زمینی به یکدیگر نیستند و این کشورها تمایلی به استفاده از خاک سایر کشورها ندارند، می‌توانند مبادله تجاری کالا را از طریق دریا انجام دهند. طرفین این قرارداد در تنظیم آن باید دقت بسیاری داشته و ابعاد مختلف این حمل‌ونقل دریایی و همچنین خطرات احتمالی را بررسی کنند.
از جمله خطراتی که حمل کالا با کشتی از طریق دریا ممکن است با آن مواجه شود، فساد اجناس به‌دلیل ایجاد تأخیر در رسیدن به مقصد به‌دنبال تغییرات آب‌وهوایی و طوفان‌های دریایی و شکستن کالاها و یا از بین رفتن آن‌ها در نتیجه تلاطم کشتی در برخورد با موج‌های شدید و بزرگ است. علاوه بر این، خطرات دیگری در انتقال کالا از طریق دریا وجود دارد؛ خطراتی مانند سرقت محموله تجاری و یا از کار افتادن قطب‌نما و گم کردن مسیر دریایی و در نتیجه ایجاد اشتباه در تحویل کالا که همواره مرسوله‌های انتقالی از راه دریا با این خطرات مواجه هستند. به همین دلیل، لازم است تا قراردادی مطابق با مقررات بین‌المللی حمل کالا منعقد شود تا در صورت ایجاد هر یک از این موانع و مشکلات در جابه‌جایی و تحویل کالا، مطابق با مفاد قرارداد عمل شود.
2. قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی
قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی ناظر بر ارسال و انتقال کالا و مرسوله از طریق راه‌های هوایی است و مربوط به مقررات و قوانین حمل‌ونقل کالا با هواپیما، عبور و مرو هواپیما در کشورها، هدایت هواپیما و استفاده از فرودگاه‌های مبدأ، مقصد و کشورهای مسیر هوایی است. حمل‌ونقل هوایی یکی از مهم‌ترین روش‌های انتقال کالا است و به همین دلیل قوانین مدون کاملی در این زمینه تنظیم شده است و این موضوع برای تمام کشورها منافعی به دنبال دارد. ارسال کالا از طریق مسیرهای هوایی دارای مزایای زیادی است؛ یکی از مهم‌ترین این مزایا، رسیدن کالا در سریع‌ترین زمان ممکن است، زیرا هواپیماها در میان سایر وسایل نقلیه، بیشترین سرعت را داشته و زمانی که اشخاص قصد ارسال و انتقال کالاها و اجناسی را دارند که احتمال فساد و خرابی در آن زیاد است، قراردادی تحت عنوان قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی منعقد می‌کنند.
3. قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از طریق مسیرهای ریلی
قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل ریلی قراردادی است که ناظر بر انتقال کالا با قطار و از طریق مسیرهای ریلی است و این قرارداد میان فرستنده کالا و ناوگان حمل‌ونقل ریلی تنظیم و منعقد می‌گردد. در ارسال کالا و مبادلات تجاری از طریق مسیرهای ریلی، ممکن است مشکلاتی مانند گم شدن مرسوله، سرقت مرسوله در مسیر، تأخیر در وصول کالا، ایجاد حوادث غیرمنتظره در مسیر و ایراد آسیب به وجود بیاید. به همین دلیل، لازم است تا قراردادی در این زمینه منعقد شود و مسئولیت هر یک از طرفین قرارداد در آن مشخص شود و همچنین درباره خطرات و مشکلات احتمالی که ممکن است در طول مسیر، مبدأ یا مقصد به وجود آید، تعیین تکلیف شود. این قرارداد باید مطابق با مقررات حمل‌ونقل بین‌المللی و همچنین مقررات ناظر بر حمل کالا از طریق مسیرهای ریلی تنظیم شود.
از مزایای حمل کالا از طریق قطار می‌توان به این موضوع اشاره کرد که مسیرهای ریلی بسیاری در کشورهای مختلف وجود دارد و همچنین قطارهای باری عظیمی به حمل کالا اختصاص داده شده و از این طریق، امکان انتقال مرسوله‌های بزرگ فراهم شده است. علاوه بر این، قطار باربری این امکان را دارد تا در مسیر و در مقصدهای مختلف توقف داشته باشد و مرسوله‌هایی که مقصد آن‌ها در یکی از ایستگاه‌های میانی است نیز تحویل گیرنده شود. این مورد یکی از مزایای اصلی حمل کالا با قطار است و در سایر روش‌های حمل‌ونقل وجود ندارد، زیرا امکان توقف در میان راه برای کشتی و هواپیما دشوارتر است. علاوه بر این، از آنجایی کع قطار در مسیرهای زمینی حرکت می‌کند، در صورتی‌که مرسوله آسیب ببیند، این امکان وجود دارد که در همان زمان خسارت وارده توسط کارشناس بررسی شود و در بارنامه ثبت گردد.
4. قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای
قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای قراردادی است که برای انتقال مرسوله و کالا از مسیرهای جاده‌ای منعقد می‌شود. این قرارداد یکی از رایج‌ترین و کاربردی‌ترین قراردادهایی است که در زمینه حمل‌ونقل بین‌المللی کالا منعقد می‌شود و در انتقال کالا از کشور مبدأ به کشورهای هم‌مرز، بسیار مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در ارتباط با حمل کالا از طریق مسیرهای جاده‌ای کنوانسیونی با نام کنوانسیون حمل‌ونقل جاده‌ای کالا منعقد شده است که طرفین این قرارداد باید قرارداد مزبور را با تبعیت از مفاد این کنسوانسیون تنظیم نمایند. در این کنوانسیون، مقررات و قوانین حمل‌ونقل جاده‌ای کالا ذکر شده است و این کنوانسیون دستورالعمل‌هایی را در ارتباط با حمل صحیح و بدون ایراد آسیب به کالا و چگونگی جبران خسارت، پیش‌بینی نموده است.
5. قرارداد بین‌المللی حمل‌ونقل از طریق لوله
این قرارداد، قراردادی نوین در زمینه قراردادهای حمل بین‌المللی کالا است. تنظیم قرارداد بین‌المللی حمل و نقل کالا خصوصاً در ارتباط با انتقال موادی مانند نفت و گاز تنظیم می‌گردد. این روش از انتقال کالا، مزایای بسیاری دارد؛ انتقال کالا از طریق خط لوله فضای کمی را اشغال می‌کند و هزینه کمتری دارد. عقد این قرارداد خصوصاً توسط کشورهایی که منابع طبیعی نفت و گاز دارند و کشورهایی که از منابع این کشورها استفاده می‌کنند، بسیار رواج دارد. با توجه به اینکه گفته شد این روش، روشی نوین در انتقال نفت و گاز و سایر مواد اینچنینی است، انتظار می‌رود در سالیان آتی، پیش‌ساخت‌های بیشتری برای انتقال این مواد از این طریق ساخته شود.
6. قرارداد بین‌المللی حمل کالا به‌روش ترکیبی
قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی ترکیبی قراردادهایی هستند که در ارسال مرسوله به مقصد، از چندین روش و چندین وسیله استفاده می‌شود. روش‌ها و وسایل نقلیه‌ای که در این قرارداد مورد استفاده قرار می‌گیرد به نوع کالا، نیاز مشتری و سلامت مرسوله بستگی دارد؛ به این معنا که فرستنده و شرکت حمل‌ونقل قراردادی را با هم منعقد می‌کنند و در ذیل این قرارداد ذکر می‌شود که مرسوله از چه مسیرهایی و به چه وسیله‌ای به مقصد ارسال خواهد شد. برای مثال در ارسال مرسوله دارو از طریق قرارداد حمل و نقل بین‌المللی ترکیبی، فرستنده جزئیات و اطلاعات مرسوله مانند فسادپذیری، وزن و غیره را در اختیار شرکت حمل‌ونقل قرار می‌دهد و این شرکت تصمیم می‌گیرد که این مرسوله باید ابتدا از طریق کشتی و سپس از طریق هواپیما به مقصد ارسال شود.
شرکت حمل‌ونقل کالا که با عقد این قرارداد اقدام به انتقال مرسوله می‌نماید، باید روشی را انتخاب کند که سلامت مرسوله را تأمین کرده، هزینه کمتری داشته باشد و کالا با کیفیت بهتری به مقصد برسد. اگر شرکت حمل‌ونقل، ترکیب صحیحی از روش‌های حمل‌ونقل کالا استفاده نکند و درنتیحه کالا آسیب ببیند، این شرکت باید خسارت کالا را بپردازد.
شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی کالا چه وظایفی دارند؟
شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی کالا شخصیت‌هایی حقوقی هستند که اقدام به انجام حمل بین‌المللی کالا از کشور مبدأ به کشور مقصد می‌نمایند. این شرکت‌ها دارای رویه‌ای منظم و منسجم هستند و حمل‌ونقل کالا را با پیروی از مقررات و قوانین بین‌المللی حمل کالا انجام می‌دهند. این شرکت‌ها حمل‌ونقل را از طریق فعالیت‌های کریری و فورواردی انجام می‌دهند که در ادامه به توضیح این فعالیت‌ها خواهیم پرداخت.
این مطلب را نیز بخوانید: نمونه قرارداد کارگزاری صادرات را به‌عنوان یک قرارداد تجاری مهم بیشتر بشناسیم!
فعالیت‌های کریری
کریر به شرکت‌هایی گفته می‌شود که خود دارای وسیله نقلیه حمل کالا هستند و وظیفه حمل‌ونقل فیزیکی کالا را بر عهده دارند. به‌عبارت دیگر، عملیات حمل کالا توسط وسایلی که شرکت‌های کریر در اختیار دارند، انجام می‌شود. صادر کردن بارنامه، انعقاد قرارداد با مشتری، تحویل و بارگیری کالا در مبدأ، نظارت کردن بر مراحل بارگیری تا رسیدن کالا به مقصد، آماده سازی اسناد مورد نیاز برای حمل کالا مثل بیمه‌نامه و غیره، ارائه ضمانت‌های مورد نیاز برای اسناد، ارائه تمامی مدارک به گمرک‌های مبدأ و مقصد، رساندن کالا در زمان تعیین‌شده و به‌صورت سالم به مقصد، رعایت مسیر مشخص‌شده در قرارداد حین حمل کالا، پرداخت کردن هزینه‌های مربوط به راننده وسیله نقلیه و حقوق وی، قبول تمامی مسئولیت‌های مربوط به دیر رسیدن کالا، مفقودی و آسیب دیدن کالا و پرداخت غرامت و خسارت از جمله وظایف شرکت‌های کریر است.
فعالیت‌های فورواردی
فورواردر به شخص یا شرکتی گفته می‌شود که رابط میان شرکت حمل‌ونقل و مشتری در قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا است و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهد. شخص فورواردر با دریافت دستمزد، ترتیب حمل‌ونقل بین‌المللی کالا را می‌دهد و این شخص از یک سو با مشتری در ارتباط است و از سوی دیگر، با شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی کالا. به‌عبارت دیگر، وظیفه اصلی فورواردر، آماده‌سازی تشریفات لازم برای حمل کالا و برنامه‌ریزی حمل و نقل است.
از جمله وظایف فورواردر عبارت است از کسب اطلاعات از مشتری برای صادر کردن پروفورما و بارنامه برای حمل کالا، منعقد کردن قرارداد حمل و نقل کالا با صاحب آن، صادر کردن بارنامه، تهیه اسناد مورد نیاز، انجام تمامی امور تشریفات گمرکی، تحویل کالا به گمرک مقصد، انجام امور بیمه برای باربری، جمع‌آوری کالا، بیمه باربری، انجام امور انبارداری کالا در مبدأ، منعقد کردن قرارداد با شرکت‌های حمل و نقل کریر، دریافت بارنامه از شرکت‌های کریر، اعلام ورود کالا به مشتری، صادر کردن ترخیصیه‌های مورد نیاز و ارائه اطلاعات جامع از نحوه حمل کالا به مشتری.
نظام حقوقی حاکم بر قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی کالا
هر یک از روش‌های حمل‌ونقل و هر قراردادی که در این زمینه منعقد می‌شود، باید از مقررات و نظام حقوقی حاکم بر آن قرارداد و آن روش حمل‌ونقل تبعیت نماید. این مقررات، دستورالعمل‌های لازم برای چگونگی بارگیری کالا، استانداردهای حمل‌ونقل، مسئولیت فرستنده، گیرنده و شرکت حمل‌ونقل، دستورالعمل‌های لازم در ارتباط با سلامت کالا و چگونگی پرداخت خسارت را پیش‌بینی کرده‌اند. چنانچه طرفین این قرارداد بدون در نظر داشتن مقررات قانونی اقدام به تنظیم قرارداد نمایند، قرارداد مزبور معتبر نخواهد بود. هر یک از این روش‌های حمل کالا نظام حقوقی مخصوصی دارند؛ برای مثال در ارتباط با حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از روش هوایی، کنوانسیون‌های شیکاگو و ورشو تصویب شده است.
در مورد حمل‌ونقل کالا و مرسوله از مسیرهای جاده‌ای نیز کنوانسیون سی‌ام‌آر و کنوانسیون گمرکی مربوط به حمل‌ونقل بین‌المللی کالا در جاده‌ها تحت عنوان کارنه تیر به تصویب رسده است. همچنین کنوانسیون‌های بروکسل، پروتکل لاهه (اصلاح کنوانسیون بروکسل)، کنوانسیون هامبورگ و مقررات رتردام نیز در ارتباط با حمل‌ونقل دریایی کالا به تصویب رسیده‌اند و مقررات مربوط به استفاده از این روش حمل‌ونقل در ذیل این کنسوانسیون‌ها بیان شده است. موضوعی که باید به آن توجه داشت این است که علاوه بر مقررات بین‌المللی در ارتباط با حمل‌ونقل بین‌المللی کالا، در تنظیم قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی باید از حقوق داخلی کشورهای درگیر در قرارداد و مقررات اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی نیز تبعیت نمود.
جمع‌بندی
قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی یکی از رایج‌ترین قراردادها در زمینه مبادلات تجاری و واردات و صادرات است. این قرارداد انواع مختلفی دارد و در ارتباط با هر روش ارسال کالا، قرارداد مزبور متفاوت خواهد بود. هر یک از روش‌های حمل بین‌المللی کالا مانند روش دریایی، هوایی، زمینی و غیره، مزایا و کاربردهای مشخصی دارند که این روش ارسال، با توجه به درخواست مشتری، نوع کالا، هزینه پرداختی و تصمیم شرکت‌های حمل‌ونقل تعیین می‌شود. شرکت‌های بین‌المللی حمل‌ونقل کالا نیز فعالیت‌های مختلفی از جمله فعالیت‌های فورواردی و کریری دارند که فعالیت‌های فورواردی عبارت است از ایجاد هماهنگی میان شرکت حمل‌ونقل و مشتری و شرکت‌های کریری نیز شرکت‌هایی هستند که امر حمل کالا را بر عهده دارند. توجه داشته باشید که در ارتباط با انجام هر یک از این موارد و تنظیم هر یک از انواع قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا باید از نظام حقوقی حاکم بر آن قرارداد تبعیت شود.
مشاوره حقوقی حمل‌ونقل بین‌المللی
حقوق حمل‌ونقل بین‌المللی و قراردادهایی که در راستای حمل‌ونقل منعقد می‌شوند، با توجه به روش حمل‌ونقل، مقررات و قوانین مختلف و مخصوصی را دارند. به همین دلیل، تنظیم این قراردادها نیاز به آگاهی و اطلاعات از شرایط و مقررات و حقوق حاکم بر هر یک از روش‌های مزبور دارد و در نتیجه، لازم است تا اشخاصی که قصد تنظیم این قراردادها را دارند، از وکلا و مشاوران حقوقی، مشاوره‌های لازم را دریافت کنند. در این نوشتار سعی شد تا اطلاعات لازم ارائه شود، اما همچنان پیشنهاد می‌شود مشاوره حقوقی مربوط به قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی که قصد تنظیم آن را دارید را از مشاران حقوقی دریافت کنید. در همین زمینه شما می‌توانید با مشاوران حقوقی لامینگو در ارتباط باشید و نکات و توصیه‌های حقوقی لازم را از این افراد دریافت کنید. همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو از ابتدا تا انتهای عقد این قرارداد در کنار شما خواهند بود.
علاوه بر این، یکی دیگر از خدمات لامینگو این است که شما می‌توانید با ورود به سامانه تنظیم قرارداد سفارشی قرارداد مورد نظر را دریافت کنید. توجه داشته باشید که اگر قرارداد مورد نظر را به‌اشتباه تنظیم کنید، ممکن است مشکلات متعددی برای شما به وجود بیاید. در نتیجه، پیشنهاد می‌شود وارد سامانه تنظیم قرارداد لامینگو شوید، جزئیات درخواست و قرارداد خود را در این سامانه وارد کنید و پس از پرداخت هزینه لازم، قرارداد خود را از همکاران ما دریافت کنید. شما همچنین می‌توانید چنانچه پیش‌تر قرارداد حمل‌ونقل را منعقد کرده‌اید، این قرارداد را در سامانه مذکور وارد کنید و درخواست بررسی و بازبینی آن را داشته باشید. همکاران ما سپس قرارداد شما را بررسی کرده و ایرادات آن را برطرف خواهند نمود.
بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!
مطلبی که مطالعه کردید، یکی از محتواهای بلاگ حقوقی لامینگو است. بلاگ لامینگو پلتفرم آنلاین تولید و انتشار محتوای حقوقی است و همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه محتواهایی با موضوعات حقوقی، کیفری و قراردادها در این بستر منتشر می‌کنند. اگر از مطالعه این نوشتار رضایت داشته‌اید می‌توانید وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر مطالب این بلاک را نیز مطالعه کنید. شما همچنین می‌توانید در صورتی‌که پرسشی درباره مطالب دارید، سؤال خود را در انتهای هر مطلب با ما به اشتراک گذاشته و پاسخ آن را دریافت کنید. در پایان، ضمن تشکر از توجه و زمان شما مخاطب عزیز، نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید و به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و آشنایان خود نیز معرفی نمایید.
.svg)
دیدگاه شما