درخواست جلب چه مراحلی دارد و حکم یا دستور جلب چیست؟

برای هر فردی پیش آمده که در زندگی خود با سایر افراد دچار درگیری‌هایی شده است. این مشکلات گاهی از طرق مسالمت‌آمیز برطرف می‌گردد و گاهی نیز افراد برای حل مشکلات خود به مراجع قضایی مراجعه می‌نمایند. به همین دلیل به احتمال خیلی زیاد، اغلب افراد با عبارت حکم جلب آشنایی دارند و به گوش آن‌ها آشنا است. حکم جلب ممکن است مستقیماً به‌ وسیله مرجع قضایی صادر گردد و یا شاکی، درخواست جلب مشتکی‌عنه را از مراجع قضایی داشته باشد. البته درخواست و صدور حکم جلب، جزو آخرین اقدامات قضایی برای جلب متهم است، زیرا حکم جلب زمانی صادر می‌گردد که متهم خود حاضر به همکاری و حضور در دادسرا و دادگاه نشده باشد و یا زمانی که جرم متهم اثبات شده است و دادگاه حکم جلب وی را برای اجرای حکم صادر می‌نماید.

در این مقاله قصد داریم توضیحات کامل و جامعی را در ارتباط با اینکه حکم جلب چیست و دادگاه چه زمان این حکم را صادر می‌نماید و اینکه شرایط صدور حکم جلب چیست بیان نماییم. علاوه بر این، در این مقاله اطلاعات لازم را در ارتباط با اینکه آیا شاکی نیز می‌تواند درخواست صدور حکم جلب متهم را داشته باشد یا خیر عنوان نموده و به بیان مراحل ثبت درخواست حکم جلب خواهیم پرداخت. پس در این نوشتار با ماه همراه باشید!

دریافت مشاوره حقوقی

حکم جلب چیست؟

حکم جلب دستور دستگیری شخصی است که در پرونده کیفری یا حقوقی محکوم شده است و باید حکم دادگاه درباره این شخص اجرا گردد. علاوه بر این، ممکن است پرونده همچنان در دادسرا و در جریان تحقیقات مقدماتی باشد و جرم مرتکب، هنوز اثبات نشده باشد و دادسرا برای انجام تحقیقات بیشتر، متهم را به دادسرا احضار نماید. در این شرایط، اگر متهم در دادسرا و نزد بازپرس یا دادیار حاضر نشود و توضیحات متهم نیز برای ادامه رسیدگی به پرونده ضروری باشد، بازپرس می‌تواند حکم جلب متهم را صادر نماید. مورد دیگری نیز وجود دارد که می‌توان درخواست جلب فرد را داشت و آن زمانی است که حضور شاهد در دادگاه برای ادامه دادرسی الزامی باشد و شاهد در دادگاه حاضر نشده باشد. در این شرایط، قاضی دادگاه می‌تواند حکم جلب شاهد را صادر نماید و ضابطان قضایی باید شاهد را در دادگاه حاضر نمایند.

البته باید آگاه باشید که حکم جلب، در واقع قرار جلب است که اصطلاحاً به آن حکم جلب می‌گویند، زیرا در قانون آیین دادرسی مدنی، قانونگذار تفاوت میان حکم و قرار را مشخص نموده است و بر اساس قانون، در صورتی‌که تصمیم دادگاه قطعی باشد، موجب فیصله یافتن اختلاف شود، در ارتباط با پرونده مطروحه تعیین تکلیف نماید و مجازات متهم را مشخص نماید، در این شرایط تصمیم دادگاه حکم خواهد بود و در سایر موارد، تصمیم دادگاه قرار می‌باشد و به همین دلیل از آنجایی که تصمیم‌گیری مرجع قضایی در ارتباط با جلب اشخاص، سرنوشت پرونده را مشخص نمی‌نماید و پس از جلب متهم نیز همچنان دادرسی ادامه دارد و مجازاتی برای شخصی که جلب می‌شود تعیین نمی‌گردد، در این شرایط این تصمیم قرار جلب خواهد بود.

حکم یا دستور جلب چه انواعی دارد؟

دستور جلب که ممکن است مستقیماً به وسیله مرجع قضایی یا در نتیجه درخواست شاکی صادر شود، انواعی دارد که این موارد با یکدیگر متفاوت بوده و شامل جلب عادی، جلب سیار، جلب حقوقی و جلب کیفری می‌شود که باید توجه داشت مبنای تقسیم‌بندی حکم جلب به جلب عادی و سیار با مبنا و معیار تقسیم‌بندی حکم جلب به جلب حقوقی و کیفری با یکدیگر متفاوت می‌باشد. البته باید توجه داشت در شرایطی خاص، برای جلب اشخاص نیازی به حکم و دستور قاضی وجود ندارد؛ یکی از این موارد زمانی است که شخصی در حال ارتکاب جرم مشهود می‌باشد و در این شرایط، ضابطان دادگستری می‌توانند فرد مزبور را برای رسیدگی به جرم مزبور به مدت 24 ساعت جلب نمایند.

دستور جلب حقوقی

در دعاوی حقوقی، در صورتی‌که مراحل دادرسی به‌صورت کامل طی شده باشد و قاضی دادگاه، حکم قطی را صادر کرده باشد و محکوم‌علیه حاضر به اجرای حکم و پرداخت محکوم‌به نشده باشد، در این شرایط محکوم‌له پرونده می‌تواند درخواست جلب محکوم‌علیه را از دادگاه داشته باشد و دادگاه، پس از بررسی این درخواست، در صورتی‌که محکوم‌علیه همچنان محکوم‌به را پرداخت نکرده باشد، دستور جلب وی را صادر می‌کند. البته باید توجه داشت اگر در زمان اجرای حکم، مالی از محکوم‌علیه وجود داشته باشد و میزان این مال به اندازه‌ای باشد که بتوان محکوم‌به را از محل آن پرداخت نمود، در این شرایط دستور جلب صادر نمی‌گردد و محکوم‌به از محل این مال به محکوم‌له پرداخت خواهد شد.

علاوه بر این، در صورتی‌که طی انجام تحقیقات پرونده شکایت حقوقی، نیاز به حضور متهم باشد، قاضی وی را احضار می‌نماید و در صورتی‌که متهم در دادگاه حاضر نشود و اظهارات وی برای ادامه دادرسی الزامی باشد، در این شرایط نیز قاضی دادگاه دستور جلب متهم را صادر می‌نماید ولو اینکه جرم متهم هنوز ثابت نشده باشد.

دستور جلب کیفری

دستور جلب کیفری در دو صورت صادر می‌گردد؛ مورد اول زمانی است که قاضی دادگاه، حکم قطعی را صادر نموده است و مجرم باید برای اجرای حکم دستگیر شود تا مجازات مزبور اجرا گردد. در چنین شرایطی، مجرم پرونده برای اجرای مجازات، جلب می‌گردد. دستور جلب کیفری به‌صورت کلی در هر مرحله از دادرسی می‌تواند از سوی قاضی دادگاه و بدون درخواست جلب از سوی شاکی، صادر می‌گردد. اما حکم جلبی که برای اجرای مجازات صادر می‌گردد، تنها زمانی قابل اجرا است که قاضی دادگاه، حکم قطعی مجرمیت متهم را صادر نموده باشد و در صورتی‌که اتهام فرد هنوز به‌صورت کامل اثبات و احراز نشده باشد، در این شرایط امکان اجرای حکم جلب کیفری با هدف اجرای مجازات وجود نخواهد داشت.

مورد بعدی در دستور جلب کیفری، زمانی است که اتهام متهم هنوز ثابت نشده است و در واقع شخص متهم هنوز مجرم نیست اما قاضی پرونده تشخیص می‌دهد حضور متهم برای ارائه توضیحات لازم جهت ادامه دادرسی الزامی می‌باشد و در چنین شرایطی، اگر متهم پرونده با احضاریه رسمی در دادگاه حضور نیابد، قاضی دادگاه می‌تواند حکم جلب این شخص را صادر نماید. توجه داشته باشید در حالت دوم، قاضی تنها زمانی می‌تواند دستور به جلب متهم بدهد که ابتدا وی را به دادگاه دعوت نموده باشد و متهم از حضور در دادگاه امتناع نموده باشد. در نتیجه، قاضی دادگاه برای تکمیل تحقیقات در ارتباط با شخصی که جرم وی هنوز ثابت نشده است، نمی‌تواند مستقیماً درخواست جلب وی را داشته باشد.

درخواست جلب عادی

در دستور جلب عادی، شاکی پرونده نشانی اقامتگاه متهم را دارد و این آدرس را در اختیار ضابطان قضایی می‌گذارد تا حکم جلب متهم به کلانتری آن محل ارسال گردد و متهم دستگیر شود. در واقع در این نوع جلب، محلی که شخص باید در آنجا دستگیر شود مشخص است و در مکان مزبور، امکان دستگیری فرد مورد نظر وجود دارد.

‌

درخواست جلب سیار

در جلب سیار، محل دقیق اقامتگاه شخص مشخص نیست و به همین دلیل، ضابطان قضایی فرد مزبور را در هر حوزه قضایی می‌توانند جلب نمایند. در این نوع از جلب، یافتن و دستگیری متهم در اولویت قرار دارد و به همین دلیل، این فرد را در هر نقطه‌ای از حوزه‌های قضایی می‌توان جلب نمود. البته باید توجه داشت جلب متهم باید در روز صورت بگیرد مگر اینکه دستور جلب متهم در شب مستقیماً از سوی بازپرس صادر شده باشد و جلب متهم ضروری باشد.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و شرایط شاهد در دادگاه

نحوه دریافت و درخواست جلب متهم

پیش‌تر نیز گفته شد که درخواست جلب متهم از سوی شاکی پرونده در پرونده‌های حقوقی، تنها پس از اتمام دادرسی و صدور حکم قطعی از سوی قاضی امکان‌پذیر است. در واقع، در پرونده‌های حقوقی درخواست جلب محکوم‌علیه تنها زمانی امکان‌پذیر است که تحقیقات پرونده و جلسات دادرسی به اتمام رسیده باشد و محکوم علیه از پرداخت محکوم‌به امتناع نموده باشد. براساس قانون، درخواست جلب محکوم‌علیه تنها از طریق ثبت و ارائه درخواست ممکن است و در قانون عبارتی تحت عنوان دادخواست جلب نداریم.

محکوم‌له پرونده حقوقی برای اینکه درخواست جلب محکوم‌علیه را داشته باشد، باید ابتدا صبر نماید تا حکم ابلاغ شده و اگر محکوم‌علیه برای پرداخت و اجرای حکم دادگاه حاضر نشد و علاوه بر این، مالی از محکوم‌علیه وجود نداشت تا محکوم‌به از محل این مال پرداخت شود، در این شرایط محکوم‌له می‌تواند درخواست جلب محکوم‌علیه را داشته باشد. درخواست جلب در تمام پرونده‌های حقوقی برای امور مالی به یک صورت انجام می‌گیرد و تنها نوع خواسته، متفاوت است.

در پرونده‌های کیفری نیز، ابتدا متهم احضار می‌گردد تا اظهارات وی استماع گردد و در صورتی‌که متهم از حضور نزد مراجع قضایی خودداری نمود، در این شرایط قاضی دادگاه می‌تواند دستور جلب متهم را صادر کند. به‌عبارت دیگر، در پرونده‌های کیفری، شاکی پرونده ابتدا باید شکایت خود را ثبت نماید و پس از استماع اظهارات شاکی، نوبت به استماع اظهارات متهم می‌رسد و در صورتی‌که متهم پس از ابلاغ اظهاریه از حضور و بیان اظهارات خود امتناع نمود، شاکی می‌تواند درخواست جلب وی را داشته باشد. درنتیجه، درمی‌یابیم که در پرونده‌های کیفری، امکان ارائه درخواست جلب متهم در مراحل پیش از اجرای حکم نیز وجود دارد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

اعسار محکوم‌علیه چه تأثیری در صدور حکم جلب وی دارد؟

در پرونده‌های حقوقی، محکوم‌علیه باید پس از صدور حکم و اجراییه، محکوم‌به را پرداخت نموده و یا اموالی را جهت پرداخت محکوم‌به، به دادگاه معرفی نماید. در صورتی‌که محکوم‌علیه از پرداخت محکوم‌به امتناع نموده و یا مالی را معرفی نکند، امکان جلب وی وجود دارد. اما نکته‌ای که باید در این مورد در نظر داشت این است که اگر محکوم‌علیه دادخواست اعسار ارائه نماید و اعسار وی ثابت گردد، در این شرایط امکان جلب وی وجود نداشته و جلب منتفی می‌گردد.

پیگیری و استعلام درخواست جلب چگونه است؟

اشخاصی که درخواست جلب متهم یا محکومی را داشته‌اند، می‌توانند از طریق سامانه ثنا درخواست خود را پیگیری نمایند. برای این کار اشخاص باید ابتدا به سامانه ثنا که سایت رسمی قوه قضاییه می‌باشد وارد شده و با ورود اطلاعات لازم از جمله کد ملی، در این سایت ثبت نام نمایند. پس از این، اشخاص باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و ثبت نام خود را تکمیل نموده و رمز عبور خود را دریافت نمایند. پس از تکمیل ثبت نام، می‌توانند درخواست جلب را پیگیری نمایند؛ بدین صورت که باید ابتدا وارد سایت adliran.ir شده و سپس وارد صفحه اطلاع‌رسانی برای اشخاص حقیقی شوند و سپس رمز عبور موقتی که به شماره آن‌ها پیامک می‌شود را وارد نموده و پس از این، پرونده‌های قضایی قابل مشاهده می‌باشد و می‌توانند دستور جلب را پیگیری نمایند.

دستور جلب به دادرسی با دستور جلب اشخاص چه تفاوتی دارد؟

گاهی پیش می‌آید که بازپرس پرونده برای متهم قرار منع تعقیب صادر می‌نماید. این قرار بدین معنا است که بازپرس معتقد است متهم پرونده مرتکب جرمی نشده است و یا اطلاعات پرونده برای اثبات جرم کافی نبوده و یا عملی که به متهم نسبت داده شده است اصلاً جرم نمی‌باشد و در نتیجه، قرار منع تعقیب متهم از سوی بازپرس صادر می‌گردد. در این شرایط، شاکی پرونده و دادستان، حق اعتراض به این قرار و تجدیدنظرخواهی از قرار را دارند زیرا ممکن است شاکی یا دادستان با بازپرس پرونده درمورد مجرم نبودن متهم هم‌نظر نباشند.

پس از ثبت اعتراض دادستان یا شاکی، پرونده مزبور برای رسیدگی به اعتراض شاکی یا دادستان به دادگاه ارسال می‌گردد تا قاضی پرونده این اعتراض را بررسی نماید و در صورتی‌که قاضی احراز نماید که متهم قابل تعقیب است و قرار منع تعقیب در ارتباط با این پرونده و متهم به‌ اشتباه صادر شده است، قاضی قرار مزبور را نقض می‌کند و قرار جلب به دادرسی صادر می‌نماید تا پرونده مزبور جهت رسیدگی و برگزاری جلسات دادرسی به دادگاه ارسال گردد. این قرار، یعنی قرار جلب به رسیدگی با قرار جلب اشخاص متفاوت می‌باشد و صدور قرار جلب به رسیدگی به‌ معنای دستگیری و جلب متهم نیست.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

حکم یا دستور جلب به معنای دستگیری فردی می‌باشد که متهم به ارتکاب جرمی بوده و از اجرای حکم دادگاه امتناع می‌نماید و یا در روند رسیدگی به یک شکایت، همکاری لازم را با مراجع قضایی ندارد. دستور جلب ممکن است مستقیماً به‌وسیله مقام قضایی و یا به درخواست شاکی پرونده کیفری و یا محکوم‌له پرونده حقوقی صادر گردد و پس از صدور حکم جلب، ضابطان قضایی باید در آدرسی که از فرد مورد نظر دارند او را دستگیر نموده و در صورت مشخص نبودن آدرس اقامتگاه او، ضابطان قضایی باید فرد مورد نظر را در هر حوزه قضایی که مشاهده شد، دستگیر کنند.

جلب متهم باید در روز اتفاق بیفتد مگر اینکه جلب وی در شب ضرورت داشته و یا شخص، در حال ارتکاب یک جرم مشهود باشد. پس از جلب متهم، دادرسی ادامه می‌یابد و اگر حکم قطعی صادر شده باشد، فرد مزبور ملزم به اجرای حکم می‌گردد. علاوه بر این، شخصی که درخواست جلب متهم را داشته است می‌تواند درخواست خود را از طریق مراجعه به سامانه ثنا پیگیری نماید.

مطالعه محتواهای حقوقی به شما کمک می‌نماید تا اطلاعات حقوقی خود را افزایش داده و بتوانید اعمال حقوقی خود را انجام دهید. به همین دلیل، توصیه ما به شما این است که وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و با بررسی مطالب این بلاگ، آن دسته از موضوعاتی را که احساس می‌کنید برای شما مفید است مطالعه نمایید. علاوه بر این، شما می‌توانید سؤالات حقوقی خود را در پایان هر مطلب در بخش دیدگاه‌ها یادداشت کنید تا همکاران ما به این پرسش‌ها پاسخ دهند. در پایان، پیشنهاد می‌گردد لامینگو را به دوستان و آشنایان خود نیز معرفی نمایید و در شبکه‌های اجتماعی نیز لامینگو را دنبال نمایید.