مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و شرایط شاهد در دادگاه

شهادت یا گواهی یکی از اصلی‌ترین ادله اثبات دعوا در دادگاه‌های کیفری است که شرایط شاهد و شهادت در ذیل مبحث مشاوره حقوقی دادگاه کیفری بررسی خواهد گشت. قانونگذار در موادی از قوانین مدنی، آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی، این شرایط را بیان نموده است و شهادت در دادگاه‌های کیفری تنها زمانی صحیح بوده و بار اثباتی دارد که مطابق با این شرایط باشد. شهادت دادن در دادگاه بر وقوع امری بدین معنا است که شخص شاهد یا گواه، موضوع مورد بررسی را عیناً رؤیت نموده است و حاضر بر شهادت دادن به آن می‌باشد.

ذکر این نکته ضروری است که مدعی علیه که شهادت بر علیه وی می‌باشد نیز می‌تواند با زیر سؤال بردن شهادت شاهد و یا به‌اصطلاح جرح شاهد، از حق خود دفاع نماید. در این مقاله با ما همراه باشید تا شرایط قانونی شاهد و شهادت و انواع شهادت را با یکدیگر بررسی نموده و مطالب لازم در این زمینه را بیان نماییم.

ضروری است پیش از انجام هر اقدامی در دادگاه کیفری، اطلاعات جامع حقوقی از روند دادگاه و ادله اثبات دعوا و چگونگی اظهار این دلایل داشته و از مقررات قانونی آگاه باشید. در همین راستا، شما می‌توانید جهت دریافت مشاوره حقوقی دادگاه کیفری ، به همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو مراجعه نموده و اطلاعات حقوقی لازم در این زمینه را از مشاوران و کارشناسان حقوقی لامینگو دریافت نمایید.

مشاوره حقوقی دادگاه کیفری

شهادت چه انواعی داشته و بر چند قسم است؟

اولین نوع شهادت، شهادت مستقیم است. شهادت مستقیم به این معنا است که فردی خود به‌طور مستقیم شاهد رخ دادن اتفاقی بوده است و حال در دادگاه به‌وقوع آن امر شهادت می‌دهد. این شاهد بودن ممکن است از طریق دیدن و نظاره کردن امر و یا شنیدن صدایی باشد. برای مثال، اگر کسی وقوع قتلی را ببیند و یا صدای قاتل را بشنود، در واقع این فرد شاهد وقوع جرم قتل بوده و می‌تواند در دادگاه به آن شهادت دهد. این نوع از شهادت، شهادت مستقیم است که مهم‌ترین نوع شهادت یا گواهی در دادگاه کیفری می‌باشد.

نوع دیگری از شهادت نیز وجود دارد که شهادت بر شهادت است. در این نوع از گواهی، شخصی که به‌عنوان شاهد در دادگاه حضور می‌یابد، خود مستقیماً شاهد وقوع امر نبوده است اما، به شاهد بودن شخص دیگری شهادت می‌دهد. برای مثال، فردی شاهد جاری شدن خطبه نکاح دائم بوده است اما خود نتوانسته است در دادگاه بر این امر شهادت بدهد و شخص دیگری که شاهد دیدن یا شنیدن امر مورد اختلاف توسط شاهد مستقیم بوده است، در دادگاه حاضر می‌گردد و بر شهادت شاهد مستقیم، شهادت می‌دهد. این نوع از شهادت در دادگاه قابل استماع است به این شرط که شاهد مستقیم فرد قابل اعتمادی بوده و به‌دلایلی مانند حبس، سفر، بیماری و یا هد عذر موجه دیگری قادر به حضور در دادگاه نباشد.

شرایط شاهد در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری

شرایط شاهد در دادگاه کیفری همان مواردی است که شاهد باید دارا باشد تا شهادتش در دادگاه مورد پذیرش قرار گیرد. این موارد در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری به‌تفصیل بیان می‌گردد و برخی از این شرایط عبارت‌اند از :

۱. براساس مشاوره حقوقی دادگاه کیفری شاهد باید بالغ باشد

شخصی که قرار است که به‌عنوان شاهد در دادگاه بر امر مورد اختلاف طرفین شهادت دهد، باید بالغ باشد. سن بلوغ در قوانین ایران برای پذیرش شهادت ۱۵سال است و تفاوتی ندارد شاهد مرد یا زن باشد. البته باید ذکر گردد که اگر احراز گردد فردی که ۱۵سال داشته و شهادت داده به بلوغ کامل نرسیده است، شهادت این شخص پذیرفته نیست. در برخی از موارد، ممکن است قاضی دادگاه کیفری تصمیم بگیرد شهادت اطفال زیر ۱۵سال را نیز جهت افزایش اطلاعات مرتبط با پرونده استماع نماید اما این شهادت صرفاً برای افزایش اطلاعات مرتبط با پرونده بوده و اعتبار شهادت قانونی را نخواهد داشت.

۲. شاهد باید عاقل باشد

یکی دیگر از شرایطی که شاهد باید هنگام بیان شهادت از آن برخوردار باشد، عقل است. در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری به‌صورت جامع بررسی می‌گردد که عاقل بودن شاهد در هنگام ادای شهادت یکی از شرایط اصلی بوده و درصورتیکه شاهد پرونده مجنون باشد، شهادت وی مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت و فاقد اعتبار خواهد بود. البته باید توجه داشت که اگر شاهد مجنون ادواری باشد‌، شهادت این شخص در زمانی که در حال افاقه است، پذیرفته خواهد شد.

در نهایت، شهادت هر شخصی که به‌طریقی قوای عاقله‌ی خود را از دست داده است، پذیرفته نمی‌باشد؛ برای مثال، شخصی که بر اثر آلزایمر یا کهولت سن دچار زوال عقل شده است‌، شرایط قانونی ادای شهادت در دادگاه را نخواهد داشت. ذکر شرط عقل و بلوغ جهت ادای شهادت بدین منظور است که شخص شاهد به درجه‌ای از رشد عقلی و سنی رسیده باشد که قادر به درک موضوع مورد اختلاف و شهادت دادن در این زمینه باشد.

۳. شاهد باید عادل باشد

علاوه بر موارد مذکور، شاهد پرونده‌ باید عدالت داشته باشد؛ بدین معنا که شخص شاهد نباید مرتکب گناهان صغیره و کبیره گردد و نباید سابقه‌ی اشتغال به فسق و فساد داشته و در این زمینه مشهور باشد. درصورتیکه شخص مرتکب هر یک از موارد بالا گردد، وصف عدالت از وی سلی می‌گردد و مطابق قانون، این شخص دیگر شرایط قانونی شهادت را نخواهد داشت. این موضوع در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری با جزئیات بیشتری بررسی خواهد شد که شما می‌توانید برای دریافت این مشاوره، به کارشناسان و مشاوران حقوقی مراجعه نمایید.

۴. شاهد باید مسلمان باشد

براساس قوانین، شخصی که مسلمان نبوده و به سایر مذاهب اعتقاد دارد، تنها می‌تواند علیه سایر هم‌کیشان خود گواهی داده و شهادت این شخص بر علیه یک مسلمان، پذیرفته نمی‌باشد و تنها شخص مسلمان می‌تواند علیه مسلمان دیگر شهادت دهد.

۵. شاهد نباید در دعوا نفع شخصی داشته باشد

شخصی که قرار است به‌عنوان شاهد در دادگاه شهادت بدهد، نباید دارای نفع شخصی در دعوا باشد. به عبارتی دیگر، شخص گواه نباید در موضوع مورد اختلاف دارای حقی باشد و به‌گونه‌ای از موضوع مورد شهادت نفع عینی ببرد. اگر شاهد دارای عقل و بلوغ و ایمان و عدالت باشد اما طبق شواهد و قراین احراز گردد شهادت وی جنبه جانبداری از طرفی را دارد که شاهد به سود وی شهادت می‌دهد، این شهادت پذیرفته نخواهد شد. البته اگر شاهد بر علیه شخصی شهادت دهد که پیروزی وی در دادگاه به‌نفع شاهد است، این شهادت پذیرفته خواهد بود زیرا احراز می‌گردد که شاهد در این موضوع نفعی نداشته و در شهادت خود صادق بوده است‌.

۶. شاهد نباید با طرف شهادت دشمنی داشته باشد

یکی دیگر از شرایط پذیرفتن شهادت به‌عنوان ادله دعوا، عدم وجود دشمنی میان گواه و شخصی است که شاهد بر علیه وی در دادگاه شهادت می‌دهد. این دشمنی به‌معنای اختلاف و مشکل میان این اشخاص نیست و منظور از دشمنی، وجود دعوای حقوقی یا کیفری میان گواه و طرف شهادت است. به این معنا که اگر شاهد و طرف شهادت در پرونده‌ای حقوقی یا کیفری با یکدیگر دعوایی داشته باشند یا در گذشته دعوایی مطرح بوده است که از زمان صدور حکم دو سال نگذشته است، این دعوا دشمنی محسوب شده و درنهایت، این افراد قادر به ادای شهادت بر علیه یکدیگر نمی‌باشند. البته، باید در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری بیان گردد که خلاف این امر صحیح است؛ به این معنا که اگر طرفینی که با یکدیگر دشمنی دارند به سود شخص مقابل شهادت دهند، این شهادت از این افراد پذیرفته می‌گردد.

۷‌. طهارت مولد شخص شاهد باید احراز گردد

تنها اشخاصی می‌توانند در دادگاه به‌عنوان شاهد حضور یافته و ادای شهادت نمایند که حلال‌زاده بوده و از رابطه نکاح رسمی متولد شده باشند. شهادت اشخاصی که از روابط نامشروع و حرام متولد شده‌اند، در دادگاه مورد استماع قرار نگرفته و فاقد اعتبار قانونی می‌باشد.

۸. شاهد نباید به تکدی‌گری و ولگردی اشتغال داشته باشد

ازجمله شرایط دیگر شاهد در دادگاه که در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری به آن اشاره می‌گردد، عدم اشتغال به تکدی‌گری و ولگردی شاهد است. منظور از تکدی‌گری، گدایی است و از آنجایی که این اشخاص از تمکن مالی برخوردار نمی‌باشند، ممکن است با دریافت مبلغی حاضر به ادای شهادت در دادگاه شوند و به همین دلیل قانون مدنی شهادت این اشخاص را صحیح نمی‌داند.

۹. شاهد نباید با هیچ یک از طرفین دعوا رابطه خویشاوندی و یا خادم و مخدومی داشته باشد

قاضی پرونده باید پیش از استماع شهادت شاهد، اطمینان حاصل نماید که شاهد با طرفین دعوا ارتباط خویشاوندی و یا خادم و مخدومی نداشته باشد. درصورتیکه چنین ارتباطی میان شاهد و طرفین دعوا باشد، این شخص شرایط ادای شهادت را نخواهد داشت و گواهی وی استماع نخواهد شد. دلیل این امر نیز آن است که درصورتیکه شاهد چنین ارتباطی با طرفین دادگاه داشته باشد، ممکن است به‌جانبداری از یک طرف، علیه طرف دیگر دعوا شهادت کذب دهد.

۱۰. شاهد باید شهادت خود را با اراده کامل ادا نماید

تنها شهادتی در دادگاه مورد پذیرش قرار می‌گیرد که شاهد بدون اکراه و اجبار آن را ادا نموده باشد و درصورتیکه شاهد بر ادای شهادت مجبور گشته باشد، این شهادت پذیرفته نبوده و از اعداد دلایل خارج می‌گردد.

مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و شرایط قانونی شهادت در دادگاه

علاوه بر اینکه شاهد باید دارای شرایطی باشد تا گواهی وی در دادگاه مورد استماع و پذیرش قرار بگیرد، استماع و پذیرش شهادت نیز شرایطی دارد که در قوانین به آن اشاره شده است. برخی از این شرایط عبارت‌اند از:

۱. براساس مشاوره حقوقی دادگاه کیفری شهادت باید قطعی باشد

اولین شرط صحت شهادت که در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری عنوان می‌گردد، قطعی بودن شهادت است. شخص شاهد تنها باید در ارتباط با امری شهادت دهد که از وقوع آن اطمینان داشته و به آن یقین دارد. اگر شاهد در ارتباط با موضوع مورد اختلاف دارای شک و تردید باشد، شهادت وی شرایط صحت گواهی را نداشته و صحیح نمی‌باشد.

۲. شهادت باید مطابق با موضوع دعوا باشد

شهادتی به‌عنوان ادله اثبات دعوا مورد پذیرش قرار می‌گیرد که مطابق با موضوع دعوا و مرتبط با آن باشد. شهادت چه در لفظ چه در معنا باید ارتباط مستقیم با موضوع مورد اختلاف داشته باشد زیرا در غیر این صورت، این شهادت به روند دادرسی کمکی نخواهد نمود.

۳. شهادت نباید در مقابل سند عادی یا رسمی باشد

با وجود اینکه شهادت یکی از مهم‌ترین ادله اثبات محسوب می‌گردد، اما شهادت تنها زمانی دارای اثر می‌باشد که مخالف با دلیلی مانند سند عادی و رسمی نباشد و درصورت وجود دلایلی مانند سند و گواهی، اعتبار سند بر گواهی ارجحیت دارد.

۴. در صورت تعدد گواهی، باید میان گواهی‌های موجود اتحاد باشد

درصورتیکه در ارتباط با یک موضوع شاهدین مختلفی اقدام به ادای شهادت نمایند، دادگاه تنها زمانی شهادت را به‌عنوان دلیل در نظر می‌گیرد که این شاهدین متتفق‌القول به امری واحد شهادت دهند و اگر میان گواهی‌های مختلف، اتحاد و همسویی وجود نداشته باشد، قاضی هیچ یک از این شهادت‌ها را به‌عنوان دلیل در نظر نمی‌گیرد. البته این اتحاد باید در معنای کلام باشد و درصورتیکه در خصوصیات شهادت اختلافی باشد، این اختلاف بلااشکال است.

رجوع از شهادت در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری

درصورتیکه شخص شاهد پس از ادای شهادت از شهادت خود رجوع نماید و یا مشخص گردد که شهادت وی کذب و دروغ بوده است، قاضی به این شهادت ترتیب اثر نخواهد داد و شهادت از اعداد دلایل خارج می‌گردد. البته باید ذکر گردد تنها پیش از صدور حکم قطعی امکان حذف شهادت از دلایل وجود دارد و اگر پس از صدور حکم، شاهد از شهادت خود رجوع نموده و یا دروغ بودن گواهی مشخص گردد، شخصب که از این شهادت ضرر دیده است، می‌تواند علیه شاهد طرح دعوا نماید از شاهد خسارت دریافت نماید.

علاوه بر این، شهادت دروغ در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است و درصورتیکه مشخص شود شاهد در دادگاه شهادت دروغ داده است، این شخص قابل مجازات خواهد بود. در همین راستا، اگر شهادت دروغ مبنای صدور احکام حق‌الله که از احکام سنگین است قرار گرفته باشد، این حکم چه قبل از صدور و چه پس از صدور قابل نقض خواهد بود و قاضی صادرکننده حکم باید این حکم را نقض نماید‌.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی بحث مشاوره حقوقی دادگاه کیفری

شهادت یا گواهی یکی از مهم‌ترین ادله اثبات در دادگاه می‌باشد و در بسیاری از پرونده‌ها، قاضی توانسته است با استماع شهادت شهود، حکم مقتضی را صادر نماید. این موضوع اما مستلزم این است که در امر استماع شهادت، شرایط قانونی شاهد و شهادت مورد نظر قرار گرفته و الزامات قانونی رعایت گردد. در غیر این صورت، این شهادت پذیرفته نخواهد بود و از اعداد دلایل حذف خواهد شد و اگر شهادتی غیرقانونی مبنای صدور حکم باشد، حکم بر آن مبنا صادر نخواهد شد و در برخی از جرایم مانند جرایم حق‌الله، حکم در صورت صدور نیز نقض می‌گردد. این موارد تماماً در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری بیان می‌گردد.

برای مطالعه سایر محتواهای حقوقی، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و سؤالات خود در این زمینه را با همکاران ما در تیم بلاگ لامینگو در میان بگذارید.