اضافه‌کاری و جزئیات مربوط به آن که باید بدانید

اضافه ‌کاری در عین اینکه یکی از مزیت‌های شرایط کار برای کارکنان و کارمندان برای دستیابی به حقوق بیشتر و بالاتر است، چالش‌هایی را نیز با خود به همراه دارد. از نحوه محاسبه دستمزد و حقوق مربوط به اضافه ‌کاری گرفته، تا نحوه محاسبه ساعات مربوط به آن، ازجمله چالش‌هایی هستند که کارکنان و کارفرمایان با آن روبرو بوده و به دنبال رسیدن به پاسخ‌های منطقی و درست برای این موارد هستند. البته چالش‌های مربوط به اضافه ‌کاری به همین مسائل محدود نشده و موارد دیگری مانند نحوه محاسبه اضافه ‌کاری در روزهای تعطیل، محاسبه اضافه ‌کاری در شیفت‌های مختلف و مواردی ازاین‌دست را نیز می‌توان ازجمله دغدغه‌های اصلی کارفرما و کارگران در این رابطه دانست. استفاده از خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار بهترین راه‌حلی است که می‌تواند تمام پاسخ‌های موردنیاز برای چنین سؤالاتی را به گوش کاربران برساند.

در این مقاله قصد داریم با استفاده از قوانین به‌روز مربوط به اضافه ‌کاری در سال جدید، تمام مسائل و موارد مربوط به این موضوع را تشریح و تفسیر کنیم.

تعریف اضافه ‌کاری در قانون

اضافه ‌کاری در اذهان عمومی تعریف مشخصی دارد. انجام وظایف اداره‌جات و کارگاه‌های مختلف در ساعات غیر از ساعات کاری، با عنوان اضافه ‌کاری شناخته می‌شود. البته تعریف قانون اضافه ‌کاری کمی با این تعریف تفاوت دارد. در قانون کار می‌توانید در ماده ۵۱ تعریف اضافه ‌کاری را جویا شوید. طبق این ماده قانونی ساعات کاری کارکنان و کارگران در طول یک ماه کاملاً مشخص و معین است که در ابتدای هرسال تعیین شده و به تمام سازمان‌ها و ادارات و کارگاه‌ها ابلاغ می‌گردد. ساعت کاری قانونی در هرماه بسته به تعداد روزهای آنها و همچنین تعداد تعطیلات رسمی موجود در آن ماه تعیین می‌شود. ماده ۵۱ قانون کار هر میزان ساعتی را که کارگران و کارمندان بیش از ساعت کاری مشخص شده در قانون، به کار اختصاص دهند را به‌عنوان اضافه ‌کاری قلمداد می‌نماید. البته اضافه ‌کاری انواع مختلفی نیز دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

این مطلب را بخوانید: همه‌چیز درباره مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار و مسائل مربوط به آن

مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار برای اضافه ‌کاری

چالش‌ها و مسائل بسیار مختلف زیادی درباره اضافه ‌کاری در ذهن کارفرمایان و کارکنان وجود دارد. از نحوه محاسبه دستمزد اضافه ‌کاری گرفته تا شرایط محاسبه خود اضافه ‌کاری ازجمله این چالش‌ها هستند. به دلیل عدم آگاهی کامل این دسته از عزیزان از موارد قانونی مربوط به اضافه ‌کاری، این چالش‌ها معمولاً منجر به اختلافاتی میان آنها می‌شود. استفاده از خدمات مشاوره قانون کار زیر نظر وکیل پایه یک دادگستری با تجربه و متخصص می‌تواند در این مواقع بهترین شرایط را برای هر دو طرف  به وجود آورده و مانع از بروز اختلافاتی عمیق در روابط آنها شود.

در لامینگو  شما با دسترسی به یک تیم حقوقی متبحر و با تجربه در زمینه تمام مسائل مربوط به قانون کار می‌توانید به‌راحتی از تمام مواد قانونی و تفسیر آنها در رابطه با اضافه ‌کاری مطلع شده، و در صورت بروز اختلاف در سریع‌ترین زمان ممکن این اختلافات را کنار بگذارید. برای دسترسی به این خدمات تنها کافی است با ما تماس بگیرید.

دریافت مشاوره تامین اجتماعی و قانون کار

انواع اضافه ‌کاری و خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار برای آن

طبق موارد تعریف شده برای اضافه ‌کاری، انواع مختلفی از آن در قانون معرفی شده که کارفرمایان و کارگران بایستی نسبت به انواع آن آشنا باشند. با توجه به اینکه نحوه محاسبه دستمزد هر یک از انواع اضافه ‌کاری با سایرین متفاوت خواهد بود، ازاین‌رو لازم است کارفرمایان با تمام موارد حقوقی مربوط به این شرایط آشنا باشند. همچنین برای اطلاع از نحوه محاسبه دستمزد در هرکدام از انواع اضافه ‌کاری می‌توانید از خدمات مشاوره قانون کار استفاده کنید. انواع اضافه ‌کاری به شرح زیر هستند:

• به میزان ساعتی که در طول روز کارمندان یا کارگران بیشتر از ساعت مقرر برای آن روز به ادامه کار می‌پردازند، اضافه ‌کاری معمول گفته می‌شود.
• به کار در روز‌های تعطیل رسمی و جمعه‌ها اصطلاحاً تعطیل کاری گفته می‌شود.
• به اضافه ‌کاری فرد در ساعت 22 شب تا 6 صبح فردا اصطلاحاً اضافه ‌کاری شبانه اطلاق می‌شود.
• کار کردن در خارج از محل کار به‌عنوان مأموریت نیز می‌تواند مصداق اضافه ‌کاری باشد.
• کارکنانی که علاوه بر کارهای معمول خود موظف به انجام اقداماتی مانند آموزش سایر کارکنان، تدریس، ترجمه و مواردی ازاین‌دست می‌شوند نیز اضافه ‌کاری پرداخت می‌شود.

ساعات کاری مشخص کارمندان در قانون کار

یکی از موضوعات اصلی برای محاسبه ساعت اضافه ‌کاری برای کارمندان و کارگران، تعیین ساعت کاری مشخص آنها در شرایط معمول است. با مشخص شدن این ساعت، بقیه ساعت‌هایی که کارمندان و کارکنان مشغول به کار بودند به‌عنوان اضافه ‌کاری حساب خواهد شد. نوع اضافه ‌کاری هم بسته به شرایط که در بند قبل به آن اشاره کردیم تعیین می‌شود.  تعیین ساعات کاری مشخص در هرماه بسته به تعداد روزهای تعطیلات رسمی و جمعه آن ماه تعیین می‌شود. برای سال 99 ساعات کاری مشخص شده برای هرماه به شرح زیر بوده است:

• فروردین 99 با 20 روز کاری 147 ساعت
• اردیبهشت 99 با 26 روز کاری 191 ساعت
• خرداد 99 با 21 روز کاری 154 ساعت
• تیر 99 با 27 روز کاری 198 ساعت
• مرداد 99 با 25 روز کاری 183 ساعت
• شهریور 99 با 25 روز کاری 183 ساعت
• مهر 99 با 24 روز کاری 176 ساعت
• آبان 99 با 23 روز کاری 169 ساعت
• آذر 99 با 25 روز کاری 183 ساعت
• بهمن 99 با 25 روز کاری 183 ساعت
• اسفند 99 با 22 روز کاری 161 ساعت

درمجموع سال 99، 289 روز کاری و 2119 ساعت کاری تعریف شده است. مشخص‌کننده ساعات کاری کارگران و کارمندان در طول روز و هفته  ماده ۵۱ قانون کار است. طبق این ماده حداکثر ساعت کاری کارگران و کارمندان در طول روز 7: 33 و در طول یک هفته ۴۴ ساعت است.  البته برای شغل‌های پرخطر این ساعت کاری به 6 ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تقلیل می‌یابد.

نحوه محاسبه دستمزد اضافه ‌کاری با استفاده از خدمات مشاوره قانون کار

نحوه محاسبه دستمزد اضافه ‌کاری در قانون کار کاملاً مشخص و معین است. طبق قانون ابتدا بایستی حقوق کارکنان برای هر یک ساعت کاری تعیین شود. برای این امر می‌توان حقوق یک ماه کار کارمند را تقسیم بر تعداد ساعات کاری وی در طول ماه نمود. به‌این‌ترتیب میزان حقوق دریافتی کارکنان در هر یک ساعت کاری در شرایط عادی به دست خواهد آمد. دستمزد ساعات اضافه ‌کاری ۴۰ درصد بیشتر از ساعات عادی است. به این معنا که به ازای هر یک ساعت اضافه ‌کاری، کارکنان ۴۰ درصد مبلغ حقوق یک ساعت را به‌عنوان فوق‌العاده اضافه ‌کاری دریافت می‌نمایند.  برای مثال اگر میزان دریافتی حقوق یک کارمند در هر ساعت کاری ۱۰۰ هزار تومان باشد،  این شخص برای هر یک ساعت اضافه ‌کاری 140 هزار تومان دریافت خواهد کرد.  برای محاسبه این دستمزد تنها کافی است ضریب 1.4  را در  میزان حقوق یک ساعت کاری ضرب کرد.

کارفرمایان و کارکنانی که در محاسبه میزان ساعت کاری یک ماه و همچنین میزان حقوق در نظر گرفته شده با آن با یکدیگر اختلاف داشته و به توافق نرسیده‌اند، می‌توانند با استفاده از خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار نزد وکیل پایه یک دادگستری به صورت دقیق این موارد را محاسبه کرده و به اختلاف خود پایان دهند.

فرمول محاسبه اضافه ‌کاری در قانون

یکی از چالش‌ها و  اختلافات بسیار بزرگی که در محاسبه دستمزد اضافه ‌کاری پیش روی کارکنان و کارفرمایان قرار دارد، محاسبه دستمزد یک ساعت کاری است. هرچند در دید اول محاسبه این ساعت بسیار ساده است اما هر شرکتی بنا به اصول و قواعدی که از آن پیروی می‌کند در محاسبه این عدد فرمول مخصوص به خود را در نظر می‌گیرد. با توجه به اینکه در تعیین دستمزد یک ساعت کاری کارگر علاوه بر پایه حقوق، حق مسکن و حق بن هم تأثیرگذار است،  ازاین‌رو برای محاسبه این دستمزد فرمول‌های مختلفی استفاده می‌شود. در این فیلم‌ها اول با جمع حقوق پایه با حق مسکن و حق بن و تقسیم این سه عدد بر ۲۲۰ ساعت کاری در ماه و ضرب عدد به دست آمده در ضریب 1.4 دستمزد هر ساعت اضافه ‌کاری تعیین خواهد شد.

پاسخ پرسش‌های رایج درباره اضافه ‌کاری در جلسه مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار

در این بخش از مقاله سعی داریم تا نکات بسیار مهم و پرسش‌های رایج که درباره اضافه ‌کاری در  میان کارفرمایان و کارکنان وجود دارد را بررسی نماییم. اطلاع از این نکات می‌تواند بهترین شرایط را برای محاسبه اضافه ‌کاری برای هرکدام از طرفین به وجود آورد.

آیا امکان کم و زیاد کردن ساعت کاری در روزهای مختلف هفته وجود دارد؟

طبق قانون کارکنان و کارفرما می‌توانند با توافق ساعت کاری در طول روزهای هفته را کم و زیاد کنند اما در کل هفته مجموع این ساعات باید ثابت باشد.

آیا  دستمزد اضافه ‌کاری در روزهای تعطیل با روزهای عادی تفاوت دارد؟

کار کردن در روزهای تعطیل به‌عنوان تعطیل کاری شناخته می‌شود و میزان دستمزد آن با دستمزد اضافه ‌کاری در روزهای عادی متفاوت است. دستمزد هر ساعت تعطیل کاری برای کارگران و کارکنان  ۴۰ درصد بیشتر از از اضافه ‌کاری در روزهای معمول است. به این معنا که کارکنان برای  هر یک ساعت اضافه ‌کاری در روزهای عادی ۱۴۰ درصد حقوق یک ساعت معمولی خود را به‌عنوان دستمزد دریافت می‌کنند؛ اما در تعطیل کاری و جمعه کاری این دستمزد ۱۸۰ درصد حقوق یک ساعت معمولی خواهد بود.

آیا اضافه ‌کاری برای کارگران و کارکنان اجباری است؟

طبق قانون یکی از ملزومات اضافه ‌کاری برای کارگران و کارکنان رضایت آنها است. ازاین‌رو  هیچ اجباری برای اضافه ‌کاری برای کارگران و کارکنان وجود نداشته و آنها تنها با رضایت خود می‌توانند اقدام به این کار نمایند. علاوه بر این برای نوجوانان و افراد کمتر از ۱۸ سال اضافه ‌کاری غیرقانونی بوده و طبق ماده ۸۳ قانون کار با متخلفین دراین‌باره برخورد خواهد شد. همچنین در ماده ۶۱ قانون کار نیز اضافه ‌کاری برای کارگرانی که ساعت کاری آنها بین ۲۲ شب  تا ۶ صبح است به دلیل خطرناک بودن غیرمجاز است. این ساعت کاری در قانون کار به‌عنوان شیفت شب شناخته می‌شود.

آیا شیفت شب جز اضافه ‌کاری محسوب می‌شود؟

شیفت شب در قانون به صورت معمول به‌عنوان اضافه‌کار شناخته شده و کارکنانی که در این ساعت کار می‌کنند ۴۰ درصد بیشتر از از دستمزد یک ساعت معمولی را دریافت می‌نمایند. البته این قانون برای شغل‌های تعریف می‌شود که حالت کارکرد نوبتی ندارند.برای کارکنان و کارگرانی که به صورت عادی بایستی شیفت شب را بگذراند، محاسبه حقوق به صورت عادی خواهد بود. این موارد را بایستی در قوانین مربوط به شیفت شب و نوبت‌کاری بررسی کرد. در صورت نیاز به بررسی دقیق این مورد می‌توانید از خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار کمک بگیرید.

این مطلب را بخوانید: قوانین مربوط به لباس کار و لوازم ایمنی در قانون کار

در انتها باید بدانید

در انتها باید بدانید اضافه ‌کاری با توجه به شرایط روز جامعه امروز امری اجتناب‌ناپذیر در مؤسسات و ادارات مختلف است. ادارات و سازمان‌ها برای رسیدگی به تمام امور و کارهای مربوط به اداره مجبور به استفاده از کارکنان در ساعات غیر اداری و به‌عنوان اضافه ‌کاری می‌شوند. این روند حتی در ادارات و سازمان‌های خیلی بزرگ نیز در برخی از ماه‌های سال به دلیل فشار کاری وجود دارد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

استفاده از خدمات مشاوره تأمین اجتماعی و قانون کار می‌تواند در تعریف اضافه ‌کاری و همچنین شرایط مربوط به آن به کاربران کمک نماید. درصورتی‌که نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید، می‌توانید سایر مقالات ما را در بخش  بلاگ حقوقی لامینگو دنبال نموده بعد از این طریق اطلاعات خود را افزایش دهید. همچنین در انتهای این مقاله و در بخش نظرات می‌توانید سؤالات و ابهامات خود را با مشاورین ما در میان بگذارید.