مسئولیت شرکا در شرکت نسبی به زبان ساده در پرتو قانون تجارت

اقتصاد یکی از اساسی‌ترین بخش‌های جامعه جهانی است که از چندین بخش تشکیل شده است. صنعت، معدن، کشاورزی و تجارت از عمده‌ترین بخش‌ها به شمار می‌آید. تجارت توسط تجار انجام می‌شود که خود به دو دسته تاجر حقیقی یعنی اشخاص و تاجر حقوقی یعنی مؤسسه‌‌ها و شرکت‌های تجاری مانند شرکت نسبی تقسیم می‌شوند. از آن جهت که تجار نقش عمده‌ای در اقتصاد ایفا می‌کنند؛ قوانین دقیقی در مورد شناسایی تاجران، نحوه‌ی تجارت، مالیات، مسئولیت در برابر طلبکاران و دیگر مسئولیت‌های ایشان وجود دارد. در این نوشتار ما به بررسی مسئولیت شرکا در شرکت نسبی می‌پردازیم.

از آنجا که قانون تجارت حاکم بر شرکت نسبی است، مهمترین موارد مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در این قانون ذکر شده است که آگاهی از آن برای شرکای شرکت نسبی و طلبکاران و سایر افراد در ارتباط با شرکت همانند اشخاص ثالث اهمیت دارد. بنابراین به‌زبانی ساده، به مهم‌ترین مسئولیت‌های شرکا در این شرکت اشاره می‌کنیم تا طلبکاران با نحوه وصول مطالبات خود و حدود مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در ابتدای امر آشنایی نسبی داشته باشند.

دریافت مشاوره حقوقی

تعریف شرکت نسبی و ارکان آن

شرکت نسبی یکی از هفت شرکت مطرح‌شده در قانون تجارت است. این شرکت طبق ماده 183 قانون تجارت چنین تعریف شده است: «برای امور تجارتی (اعمال تجاری نام برده‌شده در ماده ی دوم قانون تجارت) در تحت اسم مخصوص دو یا چند نفر تشکیل می‌شود و مسئولیت هریک از شرکا به‌نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته.» شرکت نسبی از شرکت‌های اشخاص است. در این شرکت، شرکا نمی‌توانند برخلاف حقوق شخص ثالث توافق کنند و به‌میزان سرمایه‌ی خود مسئول هستند. مواد 183 تا 189 قانون تجارت به شرکت نسبی اختصاص دارد. مهم‌ترین ارکان شرکت نسبی، شرکا و مدیر هستند.

تشابه شرکت نسبی و شرکت تضامنی

در نحوه تشکیل شرکت، تقسیم منافع، تعیین مدیر و حدود مسئولیت وی، تقویم سرمایه غیرنقدی و انتقال سهم به دیگری مشابه شرکت تضامنی است. همچنین در رابطه با طلبکاران شخصی شرکای شرکت نسبی، مانند شرکت تضامنی تعیین تکلیف شده است که هیچ‌یک از طلبکاران شخصی شرکا حقی در دارایی شرکت ندارند؛ اما اگر دارایی مدیون کافی نباشد، طلبکار می‌تواند انحلال شرکت را با شرایط خاص مقرر در قانون تقاضا نماید. به‌طور کلی، مواد 119 تا 123 و مواد 126 تا 136 در مورد شرکت تضامنی بر شرکت نسبی هم جاری است.

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی به‌طور عمومی

همه شرکت‌های تجاری مراحل مشابهی را طی می‌کنند که عبارتند از تأسیس، ثبت، اداره شرکت، پرداخت دیون و انحلال. شرکای شرکت در این مراحل باید وظایف گوناگونی را انجام دهند. انجام کلیه این مراحل باید با توجه به قانون و بر اساس شرکت‌نامه صورت پذیرد.

همچنین بخوانید: واگذاری سهام تشویقی به کارمندان و تبیین ابعاد حقوقی آن

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در تأسیس شرکت

براساس قانون تجارت، در شرکت نسبی تا زمانی که سرمایه نقدی پرداخت نشده و سرمایه غیرنقدی ارزیابی و تسلیم نشود، شرکت تشکیل نخواهد شد. پس اولین گام در تشکیل شرکت؛ تأدیه سرمایه است که نخستین مسئولیت شرکا محسوب می‌شود. نکته‌ قابل توجه این است که سرمایه نقدی از آن جهت که وجه رایج کشور است، مقدار مشخصی دارد و آنچه مورد اختلاف است، آورده غیر‌نقدی است که به‌طور مثال زمین، آپارتمان، خودرو و غیره است. بنابر‌این برای جلو‌گیری از اختلاف، در قانون پیش‌بینی شده است که مقدار سهم‌الشرکه غیر‌نقدی با توافق همه شرکا ارزیابی شود.

نام‌گذاری شرکت

شرکت نسبی از حداقل دو شریک تشکیل می‌شود و می‌تواند از افراد بیشتری تشکیل شود. همچنین دارای یک مدیر است؛ اما نام یکی از شرکا باید در در اسم شرکت قید شود و اگر اسم همه شرکا در اسم شرکت قید نشده باشد، باید عباراتی از قبیل و شرکا آورده شود.

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در ثبت شرکت

شرکت تجاری در صورتی به رسمیت شناخته می‌شود که ثبت شده باشد. از دیگر مسئولیت‌های شرکا، می‌توان به همکاری در ثبت شرکت اشاره کرد. شرکا وظیفه دارند مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت را تهیه کنند و اطلاعات هویتی خود را به‌طور صحیح ارائه دهند. اولین مرحله ثبت شرکت، آماده کردن مدارک شامل اساسنامه، تقاضانامه، شرکت‌نامه، نام مورد تقاضا، مجوز‌های مورد نیاز از مراجع مد نظر و در نهایت، صورت‌جلسه مجمع عمومی است. ثبت شرکت می‌تواند توسط خود شرکا یا نماینده قانونی ایشان انجام شود. مرجع ثبت شرکت‌ها، اداره‌ی ثبت شرکت‌ها است.

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در برابر طلبکاران شرکت

یکی از مهم‌ترین مسائل هر شرکت تجاری و هر شخص حقیقی و حقوقی که در زمینه تجارت و سرمایه‌‌گذاری فعال است، پرداخت دیون طلبکاران شرکت است. شرکت نسبی خود تاجر است و همانند سایر اشخاص حقوقی دارای حقوق و تکالیفی است. از این جهت، پرداخت دیون شرکت به عهده خود شرکت می‌باشد و کلیه مطالبات باید از محل دارایی‌های شرکت تأدیه گردد؛ اما نکته شایان توجه این است که شرکت نسبی از شرکت‌های اشخاص به شمار می آید و اصلی‌ترین تفاوت شرکت‌های سرمایه و شرکت‌های اشخاص در این است که قانون‌گذار سختگیری بیشتری را نسبت به شرکت‌های اشخاص اعمال کرده است.

طلبکاران در وهله‌ی اول باید طلب خود را از شرکت وصول نمایند. درصورتی‌که دارایی شرکت برای پرداخت بدهی شرکت کافی نبود، شرکا به‌نسبت سرمایه خود مسئول پرداخت بدهی هستند. به‌عنوان مثال، اگر شخص الف شصت درصد سرمایه را تأدیه کرده و شخص ب و ج هرکدام بیست درصد از سرمایه را آورده باشند و بدهی شرکت یک میلیارد تومان باشد، شخص الف به‌نسبت ششصد میلیون تومان و شخص ب و ج هر کدام به‌نسبت دویست میلیون تومان مسئول می‌باشند.

در چه صورتی طلبکاران می‌توانند برای دریافت طلب خود به شرکا مراجعه نمایند؟

طلبکاران تنها در صورتی حق رجوع به شرکا را دارند که دارایی شرکت برای پرداخت دیون کفایت نکند. بنابراین براساس ماده 187 قانون تجارت، ابتدا باید شرکت منحل شود و دارایی آن به‌طور نقدی به طلبکاران پرداخت شود. پس از آن، طلبکاران می‌توانند اگر مبلغی از طلبشان باقی مانده بود، به تک‌تک افراد شرکا به‌نسبت سرمایه ایشان رجوع نمایند.

این مطلب را بخوانید: همه چیز درباره‌ی شرکت سهامی خاص

طلبکاران شخصی شرکای شرکت نسبی چه حقوقی دارند؟

در پرداخت بدهی طلبکاران شرکت هنگام پرداخت از دارایی خود شرکت، اولویت با طلبکاران شرکت است؛ بدین معنا که در ابتدای امر، آورده‌های شرکا که جزء سرمایه‌ی اصلی شرکت است به طلبکاران شرکت پرداخت می‌گردد نه به طلبکاران شخصی و آن‌ها حقی در دارایی شرکت ندارند. در مرحله دوم که طلبکاران باقی‌مانده بدهی شرکت را از خود شخص شرکا دریافت می‌نمایند، تفاوتی میان طلبکاران شرکت و طلبکاران اصلی وجود ندارد.

طلبکاران شخصی چه کنند؟

درست است که طلبکاران شخصی نمی‌توانند از دارایی شرکت طلب خود را وصول کنند؛ اما این حق را دارند که نسبت به سهمی که در صورت انحلال شرکت ممکن است به مدیون تعلق گیرد، اقدام نمایند. در ابتدا باید دارایی شخصی مدیون و سهم وی از منافع شرکت بررسی شود و اگر کافی نبود، در این صورت طلبکاران می‌توانند انحلال شرکت را به‌وسیله اظهارنامه از شش ماه قبل بخواهند. از آنجا که شرکت متعلق به کلیه شرکا است، در قانون این امکان در نظر گرفته شده که با پرداخت طلب طلبکاران شخصی یا جلب رضایت ایشان از انحلال جلوگیری کنند.

حتماً بخوانید: شرکای شرکت تضامنی چه مسئولیت هایی دارند؟

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در انتقال سهم

شرکت نسبی از جهت انتقال سهم مشابه شرکت تضامنی است. هریک از شرکای شرکت نسبی که قصد انتقال سهم را داشته باشند، باید با رضایت همه‌ شرکا منتقل کنند. یکی دیگر از مسئولیت‌های شرکا در شرکت نسبی، بررسی انتقال سهم و اعلام رضایت یا عدم رضایت ایشان است.

مسئولیت شرکا در شرکت نسبی در انحلال شرکت

آخرین مرحله هر شرکت تجاری، انحلال است که به دلایل گوناگونی صورت می‌پذیرد. شرکت نسبی همانند شرکت تضامنی به شش روش منحل می‌شود که دو مورد از موارد آن با تصمیم شرکا است. مورد اول درصورتی‌که کلیه شرکا با انحلال موافق باشند، شرکت منحل می‌گردد. مورد دوم به این شکل است که اگر یکی از شرکا انحلال شرکت را از دادگاه بخواهد و دلایل قانع‌کننده خود را به دادگاه ارائه دهد و دادگاه این دلایل را موجه بداند، شرکت منحل می‌گردد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

در نهایت باید بدانید!

شرکت‌های تجاری قالب‌های گوناگونی دارند. هریک از آن‌ها از نظر نحوه‌ تشکیل، ثبت، اساسنامه و شرکت‌نامه، تأدیه سرمایه‌ اصلی شرکت و نقدی و غیر‌نقدی بودن آن، ترکیب اصلی و اعضای شرکت، طریقه نظارت بر عملکرد سالانه شرکت و بازرسان، اداره‌ شرکت و مسئولیت شرکا در برابر طلبکاران و اشخاص ثالث تفاوت‌های زیادی دارند.

پس بهتر است با توجه به اهداف و نیاز‌های خود، شرکتی را که تطابق بیشتری با فعالیت تجاری مد نظر شما دارد، انتخاب نمایید. در نظر داشته باشید که به‌طور عمومی شرکت‌های اشخاص همانند شرکت نسبی و تضامنی از نظر تضمین حقوق طلبکاران و اشخاص ثالث تضمین بیشتری نسبت به شرکت‌های سرمایه دارد.

برای اطمینان خاطر و آگاهی دقیق‌تر از مسئولیت اعضای شرکت و حقوق و منافع خود، از مشاوره حقوقی در زمینه شرکت‌های تجاری و به‌ویژه شرکت نسبی بهره‌‌مند شوید.

این مطلب یکی از هزاران مطلب منتشر‌شده در بلاگ حقوقی لامینگو است و از شما دعوت می‌گردد تا در صورت رضایت از مطالعه این مطلب، از دیگر مطالب وبلاگ دیدن فرمایید و ما را از نظرات و پیشنهادات خود مطلع فرمایید.