مشاوره حقوقی ابطال رأی داور و بررسی شرایط ابطال آن

یکی از سؤالات اساسی برای اشخاصی که قصد عقد قرارداد داوری را دارند، این است که آیا رأی داور قابل ابطال است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش باید بدانید که مطابق با مشاوره حقوقی ابطال رأی داور ، رأی داوری در صورت احراز شرایطی، قابل ابطال است. امکان ابطال رأی داوری در صورتی‌که داور صلاحیت صدور رأی را نداشته باشد و یا به امری خارج از موضوع رأی دهد وجود دارد. شرایط ابطال رأی داور نیز به این صورت است که هر یک از طرفین دعوا می‌تواند طی مدت زمان 20 روز از ابلاغ رأی داور، خواستار بطلان رأی شود تا دادگاه به این موضوع رسیدگی نماید. پس از اینکه رأی داور در دادگاه مورد بررسی قرار گرفت، دادگاه باید شرایط ابطال را بررسی نماید و در صورتی‌که یکی از موارد ابطال احراز گردید، دادگاه حکم به ابطال رأی داور خواهد داد.
‌

داوری چیست؟

بسیار رخ می‌دهد اشخاص در روابط تجاری، بازرگانی و قراردادی خود با یکدیگر دچار اختلاف و مشکلاتی می‌گردند که این مسائل گاهی بسیار شدید بوده و نیازمند این است که طرفین قرارداد با مراجعه به نهادی، اختلافات موجود را حل نمایند. نهادهای رسیدگی به اختلافات اعم‌اند از نهادهای قضایی عمومی و خصوصی؛ نهادهای قضایی عمومی همان دادسراها و دادگاه‌ها می‌باشند که تحت نظر و اداره قوه قضاییه کشور عمل کرده و به اختلافات اشخاص رسیدگی می‌نمایند. نهاد خصوصی حل‌وفصل اختلافات نیز داوری می‌باشد که طرفین قرارداد می‌توانند با عقد نمونه قرارداد داوری، اختلاف را به این مراجع ارجاع نمایند.

فرایند رسیدگی به اختلافات و دعاوی از طریق دادگاه‌ها و دادسراها بسیار طولانی و زمان‌بر می‌باشد، خصوصاً که در سال‌های اخیر و با ازدیاد پرونده‌های حقوقی و کیفری و افزایش آمار ارتکاب جرم، ممکن است پیگیری اختلاف از طرق قضایی اصلاً به نتیجه نرسد و در نهایت، اشخاص می‌توانند به نهادهای خصوصی حل اختلاف مراجعه نمایند که داوری، یکی از اصلی‌ترین این نهادها می‌باشد. فرآیند رسیدگی به دعاوی و حل اختلاف از طریق داوری مزایای بسیاری داشته و در سالیان اخیر به‌صورت تصاعدی مورد توجه اشخاص قرار گرفته و به نهادی جایگزین برای دادگاه‌ها تبدیل گشته است. پس از ارجاع اختلاف به داوری، داور باید موضوع دعوا را بررسی کرده و اقدام به صدور رأی نماید. در همین راستا مطابق با مشاوره حقوقی ابطال رأی داور، این رأی قابل ابطال نیز خواهد بود.

‌

این مطلب را نیز بخوانید: هر آنچه باید در ارتباط با نمونه قرارداد داوری بدانیم!

چه اختلافاتی قابل ارجاع به داوری است؟

نکته مهمی که قبل از ارجاع دعوا به داوری باید در نظر داشته باشید این است که هر دعوا و اختلافی قابل ارجاع به داوری نبوده و به همین دلیل باید ابتدا بررسی نمایید که آیا دعوای مطروحه قابلیت حل‌وفصل از طریق داوری را دارد یا خیر. قانونی آیین دادرسی مدنی اختلافاتی را که حل آن‌ها از طریق داوری ممنوع است را مورد اشاره قرار داده که این دعاوی عبارت‌اند از اصل نکاح، فسخ نکاح، طلاق، نسب، ورشکستگی، جرایم کیفری و امور حسبی. توجه داشته باشید این موارد حصری هستند و سایر دعاوی و اختلافات غیر از این موارد، قابلیت ارجاع به داوری را خواهند داشت.

‌

تنظیم قرارداد داوری

داوری حقوقی چیست؟

داوری حقوقی یکی از راه‌های حل اختلافات و طرح دعاوی میان اشخاص می‌باشد که افراد و همچنین شرکت‌ها و مؤسسات گوناگون می‌توانند در هنگام مواجهه‌ با اختلاف، به این نهاد مراجعه نمایند. داوری یک نهاد خصوصی حل اختلاف است و به همین دلیل، اراده اشخاص بر آن حاکم بوده و طرفین یک قرارداد می‌توانند بر مراجعه به داور و چگونگی اوصاف داور تراضی نمایند. اما باید توجه داشت با اینکه مراجعه به داوری یک امر اختیاری است، اما داوری یک قرارداد الزام‌آور بوده و موجب ایجاد تعهداتی برای اشخاص می‌گردد و در نتیجه طرفین باید به قرارداد داوری و رأی داور پایبند و ملزم باشند.

این موضوع به این معنا است که اشخاصی که بر مراجعه به داوری برای حل اختلافات خود توافق نموده‌اند، باید تمام اختلافات خود را از طریق داوری حل نموده و به مفاد حکم داور پایبند باشند. همچنین هیچ‌یک از طرفین قرارداد داوری حق خروج از این قرارداد بدون داشتن مستند قانونی را نداشته و تنها در صورتی خروج از قرارداد داوری ممکن است که طرفین دارای حق فسخ قانونی یا قراردادی باشند. ممکن است برخی گمان کنند که داوری نیز مانند میانجی‌گری یا سازش از طرق مسالمت‌آميز حل اختلاف است اما این افراد باید آگاه باشند که چنین نیست و داوری نیز نهادی قضایی جهت حل اختلاف بوده و مراجعه به داوری جهت طرح دعوا و حل اختلاف منجر به صدور رأی از سوی داور خواهد شد.

‌

چه اشخاصی می‌توانند اختلاف خود را نزد داور ببرند؟

افراد زمانی می‌توانند اختلافات موجود میان خود را با عقد نمونه قرارداد داوری نزد داور مطرح نمایند که دارای اهلیت قانونی عقد قرارداد باشند؛ به این معنا که طرفین اختلاف باید در زمان عقد قرارداد داوری دارای همان اهلیتی باشند که در هنگام عقد قراردادی بوده‌اند که منجر به بروز اختلاف گشته است. برای مثال اگر اشخاص اقدام به عقد یک قرارداد مشارکت مدنی در زمینه امور اقتصادی و تجاری نموده‌اند و سپس دچار اختلاف شده‌اند، در زمان مراجعه به داوری باید عاقل، بالغ و رشید باشند؛ یعنی دقیقاً همان اوصافی که جهت عقد قرارداد مشارکت در امور اقتصادی واجد آن بوده‌اند. در نتیجه، اشخاص محجور امکان مراجعه به داوری جهت طرح دعوا و اختلاف را نخواهند داشت، اما ولی یا قیم این افراد این امکان را دارند که به نمایندگی از محجور دعوا را نزد داور ببرند.

دومین مورد این است که تنها اشخاصی می‌توانند اختلاف را نزد داور طرح نمایند که از طرفین اختلاف باشند و اشخاص ثالث حق طرح اختلاف دیگران نزد داور را نخواهند داشت. با توجه به این توضیحات، می‌توان متوجه این موضوع شد تنها اشخاصی که از طرفین اختلاف هستند حق اعتراض به رأی داور را دارند و می‌توانند دادخواست ابطال رأی داوری تنظیم نمایند.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: محجورین در حقوق مدنی چه کسانی هستند؟

ابطال رأی داور به چه معناست؟

یکی از موضوعاتی که در مشاوره حقوقی ابطال رأی داور مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، موارد ابطال رأی داور است. همانطور که در مقدمه این مطلب نیز ذکر شد، در صورتی‌که یکی از شرایط ابطال رأی داوری احراز گردد، این رأی قابل ابطال می‌باشد و هر یک از طرفین دعوا می‌تواند با اعتراض خود نسبت به این امر اقدام نماید. ممکن است در اینجا از خود بپرسید که ابطال رأی داور به چه معناست که در پاسخ به این سؤال باید گفت که ابطال رأی داور به این معنا است که طرفین دعوا و یا یکی از طرفین، خواهان ملغی شدن رأی و جایگزینی رأی جدیدی هستند. به عبارت دیگر، منظور از ابطال رأی داور، بی‌اعتبار کردن و خدشه وارد کردن به رأی داور است.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

موارد ابطال رأی داور چیست؟

همانطور که گفته شد، طرفین دعوا اگر خواستار ابطال رأی داور باشند باید به این رأی اعتراض کنند و این موضوع منوط است به این که موارد اعتراض قانونی وجود داشته باشد. با توجه به مشاوره حقوقی ابطال رأی داور و مواد قانونی، موارد اعتراض به رأی داور و ابطال رأی داور عبارت است از اینکه:

1. رأی صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.

2. داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده، رأی صادر کند که در چنین شرایطی رأی قابل اجرا نخواهد بود.

3. داور خارج از حدود اختیار خود، رأی صادر کند؛ در این صورت فقط آن قسمت از رأی که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌شود.

4. داور یا داوران، پس از انقضای مدت داوری، رأی خود را صادر و تسلیم کنند.

5. داور، اقدام به صدور رأیی نماید که با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است، مخالف باشد.

6. داوری اقدام به صدور رأی نماید که مجاز به صدور رأی نبوده و یا صلاحیت صدور رأی را نداشته باشد و یا قرارداد داوری، بی‌اعتبار بوده باشد. فردی که شایسته داوری نیست، فردی است که به موجب حکم دادگاه از داوری کردن ممنوع شده یا فاقد اهلیت قانونی باشد.
‌

مشاوره حقوقی ابطال رأی داور و شرایط ابطال

برای اینکه بتوان خواستار ابطال رأی داور شد، باید شرایطی وجود داشته باشد و در صورتی که این شرایط وجود نداشته باشد امکان درخواست ابطال رأی داور نیز وجود نخواهد داشت. در همین راستا در این بخش از مطلب قصد داریم به بررسی ابطال رأی داور بپردازیم. اولین شرط از شرایط ابطال رأی داوری، وجود یکی از موارد ابطال رأی داور است. این موارد، مشخص هستند و تنها اگر یکی از آن‌ها وجود داشته باشد طرفین دعوا می‌توانند ابطال رأی را درخواست نمایند. یکی دیگر از شرایط ابطال رأی داور، داشتن اهلیت قانونی برای اعتراض به رأی داور از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک است. چنانچه یکی از طرفین دعوا و یا قرارداد داوری از این اهلیت برخوردار نباشد، در نتیجه امکان اعتراض به رأی داور نیز وجود نخواهد داشت.

علاوه بر این موارد، داشتن مدارک لازم برای ثبت درخواست اعتراض به رأی داور و ابطال آن نیز مورد نیاز است. برای مثال، اگر ارجاع اختلاف به داوری از طریق قرارداد داوری بوده باشد، این قرارداد یکی از مدارک لازم برای اعتراض به رأی داور خواهد بود. با توجه به این توضیحات، می‌توان اینچنین نتیجه گرفت که تنها در صورتی می‌توان درخواست ابطال رأی داور را داشت که تمام این موارد در کنار هم موجود باشند.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

مشاوره حقوقی ابطال رأی داور و نحوه ابطال رأی

پس از اینکه با موارد ابطال و شرایط ابطال رأی داوری آشنا شدید، در این بخش از مطلب قصد داریم به توضیح چگونگی ابطال رأی داور بپردازیم. در ابتدا باید این موضوع را بدانید که مهلت زمان اعتراض به رأی داوری برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج 2 ماه می‌باشد. به عبارت دیگر، اگر شخصی قصد اعتراض به رأی داور را داشته باشد باید در این مواعد و مهلت قانونی اقدام نماید و پس از انقضای مدت زمان قانونی، درخواست ابطال رأی ممکن نخواهد بود. اگر برایتان این سؤال ایجاد شده است که این زمان از کی آغاز خواهد شد، باید بدانید که این مهلت قانونی برای اعتراض به رأی داور از روز ابلاغ رأی داور محاسبه می‌شود.

علاوه بر این، باید بدانید که رسیدگی به ابطال رأی داور از طریق دادگاه خواهد بود. در نتیجه اشخاصی که قصد اعتراض به رأی داور را دارند باید اقدام به ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نمایند. برای ثبت دادخواست، لازم است که خواهان اقدام به ثبت نام در سامانه ثنا نماید و پس از آن از طریق مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و یا مراجعه به نشانی اینترنتی sana.adliran.ir اقدام به ثبت دادخواست خود مبنی بر اعتراض به رأی داوری و درخواست ابطال آن نماید. پس از تشکیل حساب کاربری، ثبت دادخواست از طریق سامانه ثنا و ارسال آن به دادگاه از طریق دفاتر خدمات قضایی، دادگاه اقدام به بررسی این دادخواست می‌نماید و اگر یکی از موارد ابطال رأی داوری توسط دادگاه احراز گردد، دادگاه حکم به ابطال رأی داور خواهد داد.
‌

آیا می‌توان به ابطال رأی داوری اعتراض نمود؟

یکی دیگر از موضوعاتی که در مشاوره حقوقی ابطال رأی داوری مورد بررسی قرار خواهد گرفت، اعتراض به ابطال رأی داوری است. همانطور که پیش از این بیان شد اعتراض به رأی داوری ممکن است از سوی طرفین دعوا و یا از سوی تنها یکی از طرفین باشد. به عبارت دیگر، ممکن است یکی از طرفین دعوا به رأی داوری اعتراض داشته و درخواست ابطال آن را داشته باشد، در صورتی‌که طرف دیگر دعوا و یا اختلاف قراردادی، چنین نظری نداشته باشد. در این شرایط، همان طرف دعوا که قصد اعتراض دارد می‌تواند اقدام به ثبت دادخواست و اعتراض به رأی دادگاه از این طریق نماید.

در چنین شرایطی، فرد معترض می تواند از یکی از طرق اعتراض به آرای صادره از دادگاه؛ بسته به مرحله رسیدگی، نظیر واخواهی (که فقط مختص خوانده بوده، در مواردی که رأی غیابی و بدون حضور خوانده صادر شده)، تجدیدنظرخواهی و اعاده دادرسی، نسبت به رأی صادره از دادگاه در خصوص ابطال رأی داوری، اعتراض کند. برای اعتراض به ابطال رأی داوری، فرد معترض باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نماید و اقدام به ثبت لایحه اعتراض خود نماید.
‌

مشاوره حقوقی ابطال رأی داوری و آثار ابطال رأی داور

اگر دادگاه حکم به ابطال رأی داور به دلیل وجود یکی از موارد ابطال رأی داور مانند عدم صلاحیت داور و یا صادر کردن رأی خارج از موضوع اختلاف دهد، در این صورت این ابطال رأی داور دارای آثاری نسبت به طرفین اختلاف و دعوا خواهد بود. اولین تأثیر ابطال رأی داور این است که در صورت ابطال، این رأی بی‌اثر و بی‌اعتبار خواهد شد. البته توجه داشته باشید که برای بی‌اثر شدن رأی داور، لازم است تا حکم دادگاه مبنی بر ابطال رأی دارو، قطعی شود.

علاوه بر این، در صورتی که دادگاه حکم به ابطال رأی داور دهد، در این صورت رأی داور اگر در حال اجرا باشد اجرای آن به دستور دادگاه متوقف خواهد شد. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آثار ابطال رأی داور نسبت به هر دو طرف اختلاف جاری می‌شود و نه تنها نسبت به شخصی که دادخواست اعتراض و ابطال رأی داور را از طریق ثبت دادخواست درخواست کرده است. آثار ابطال رأی داور پس از ابلاغ این حکم، به صورت فوری اجرا می‌شود.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

عدم اهلیت داور در صدور رأی یا ممنوعیت او از داوری به موجب حکم دادگاه یا رأی به خارج از موضوع خواسته، از جمله موارد ابطال رای داوری هستند. نحوه ابطال رأی داوری با تنظیم و ثبت دادخواست این امر از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارسال آن به دادگاه می‌باشد تا دادگاه با بررسی جهات و موارد ابطال بر این امر حکم دهد. در صورتی که دادگاه رأی به ابطال رأی داور دهد، متضرر از این ابطال می‌تواند از طریق یکی از طرق اعتراض به آرای دادگاه نظیر واخواهی یا تجدیدنظرخواهی نسبت به این امر اقدام کند. ابطال رأی داوری دارای آثاری نسبت به طرفین اختلاف است که از جمله این آثار می‌توان به توقف اجرای رأی داور و بی‌اثر و بی‌اعتبار شدن رأی داوری اشاره نمود.

از آنجایی که بسیاری از اشخاص اقدام به ارجاع اختلافات خود به داوری برای حل و فصل می‌کنند، در نتیجه لازم است تا با طریقه ابطال رأی داور و موارد ابطال آن آشنا باشند. در همین راستا شما می‌توانید چنانچه مطلب فوق را مطالعه نمودید و همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط بوده و اقدام به کسب اطلاعات بیشتر از این اشخاص نمایید. تیم حقوقی لامینگو متشکل از حقوقدانانی متخصص و مجرب است که خدمات حقوقی مختلفی را به شما ارائه می‌نماید. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی ابطال رأی داوری به همکاران ما مرجعه نموده و مشاوره حقوقی تلفنی یا حضوری دریافت نمایید.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو