معرفی دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت و موارد صلاحیت آن

دادگاه ویژه روحانیت از جمله دادگاه‌های اختصاصی است که به اتهامات و تخلفات روحانیون رسیدگی می‌کند. پیشگیری از نفوذ افراد منحرف و تبهکار در حوزه‌های علمیه، حفظ حیثیت روحانیت و به کیفر رساندن روحانیون متخلف از جمله هدف‌های تأسیس این دادگاه و دادسرا است. در این گفتار قصد داریم موارد صلاحیت و وظایف این دادگاه و دادسرای اختصاصی آن را به طور کامل شرح دهیم. شما می‌توانید پس از خواندن این مطلب سؤالات خود را در انتها برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تاریخچه و چیستی دادگاه ویژه روحانیت

دادگاه ویژه روحانیت در سال ۱۳۵۸ برای حفاظت از جایگاه اجتماعی روحانیون به دستور امام خمینی تأسیس شد. روحانی کسی است که ملبس به لباس روحانیت باشد یا در حوزه، مشغول به تحصیل باشد یا اگر به کار دیگری مشغول است عرفاً روحانی محسوب شود. چنین شخصی دارای شأن و جایگاه خاصی است که لازمه آن انجام برخی تکالیف و خودداری از انجام اعمالی است که به این جایگاه صدمه‌ای وارد کند. به همین دلیل دادگاه و دادسرای ویژه‌ای برای رسیدگی اختصاصی به جرائم و تخلفات روحانیون تأسیس شد. شرایط و موارد رسیدگی این دادگاه در آیین‌نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت بیان شده است. طبق این آیین‌نامه، دادگاه از مجموعه قوه قضاییه خارج است و تحت نظارت مقام معظم رهبری قرار دارد.

‌

این مطب را نیز بخوانید: دادگاه اختصاصی چیست و چه تفاوتی با دادگاه تخصصی دارد؟

موارد صلاحیت دادگاه ویژه روحانیت و دادسرای آن

موارد صلاحیت این دادگاه در ماده ۱۳ آیین‌نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت بیان شده است. طبق این ماده کلیه جرائم عمومی روحانیون و کلیه اعمال خلاف شأن روحانیون در صلاحیت این دادگاه است. همچنین این دادگاه می‌تواند به کلیه اختلافات محلی مخل به امنیت عمومی در صورتی که طرف اختلاف روحانی باشد، رسیدگی کند. همچنین این دادگاه دارای صلاحیت رسیدگی به کلیه اموری است که از سوی مقام معظم رهبری برای رسیدگی به دادگاه ویژه روحانیت مأموریت داده می‌شود. لازم به ذکر است دعاوی حقوقی و مدنی علیه روحانیون مطابق قوانین در دادگاه‌های مدنی و حقوقی رسیدگی خواهد شد، مگر موارد خاصی که بر حسب ضرورت رسیدگی آن به نظر دادستان منصوب در دادگاه ویژه صالح‌تر باشد. همچنین کلیه اتهامات نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و ائمه جمعه در دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت تهران رسیدگی خواهد شد.

وظایف دادگاه ویژه روحانیت و دادسرای آن

 در ماده ۲ آیین‌نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت، سه وظیفه کلی برای این دادگاه و دادسرا بیان شده است. اولین وظیفه این نهاد، انجام اقدامات لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات و جرائم در محدوده مسائل قضائی است. همچنین این دادگاه می‌تواند در امور خلاف شأن، روحانیون را ارشاد کند. وظیفه دیگر این دادگاه و دادسرای آن که وظیفه اصلی آن محسوب می‌شود، رسیدگی به جرائم روحانیون و پرونده‌هایی است که به نحو مؤثری با اهداف این دادگاه مرتبط است. نکته مهم در خصوص صدور حکم در این دادگاه این است که  احکام دادگاه‌ها باید مستدل و مستند به قوانین موضوعه و موازین شرع باشد. حال در مواردی اگر در شرع و قانون، مجازات مشخصی تعیین نگردیده حاکم می‌تواند مستدلاً بر اساس نظر خود اقدام به صدور حکم نماید.

دریافت مشاوره حقوقی

تشکیلات دادگاه مذکور

این دادگاه دارای هیئت منصفه است که مرکب از ۱۴ نفر می‌باشد و اعضای آن به مدت ۲ سال توسط هیئتی مخصوص انتخاب می‌شوند. همچنین احکام دادگاه‌های ویژه روحانیت از سوی محکوم‌علیه یا شاکی یا قائم مقام قانونی آنان قابل اعتراض است و دادگاه تجدیدنظر ویژه روحانیت در این خصوص وجود دارد. امکان اعتراض از سوی دادستان کل ویژه روحانیت نیز وجود دارد و در این مورد تفاوتی میان حکم قطعی و غیر قطعی وجود ندارد. همچنین اگر در پی اعتراض، قاضی متوجه اشتباه خود در حکم صادره شود (اشتباه جزئی که به اساس رأی لطمه وارد نکند، مثلا نام متهم اشتباه و به غلط تایپ شود)، وی رأی اصلاحی صادر می‌نماید.

نحوه رسیدگی در دادگاه ویژه روحانیت

نحوه رسیدگی در دادگاه و دادسرای ویژه روحانیت به این صورت است که شکایات ابتدا در دادسرای استان مربوطه در نزد دادستان همان استان طرح می‌گردد. سپس دادستان دستور می‌دهد که شکایت به یکی از شعبات دادیاری ارجاع گردد و مجدداً برای صدور کیفرخواست به نزد دادستان ارجاع می‌شود. پس از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه بدوی ارجاع می‌شود که در همان دادسرا قرار دارد. پس از صدور رأی بدوی، در صورت اعتراض یکی از طرفین، به دادگاه تجدیدنظر ویژه روحانیت ارجاع می‌شود که فقط در تهران وجود دارد. رأی دادگاه تجدید نظر قطعی است و فقط مشتکی‌عنه روحانی می‌تواند درخواست اعاده دادرسی نماید. تمام مراحل، محرمانه انجام می‌گیرد و تمام ابلاغ‌ها و آرای صادره به صورت حضوری ابلاغ می‌شود.

دادسرای ویژه روحانیت

دادسرای ویژه روحانیت در شهرهای تهران، قم، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، ساری، اهواز، کرمان و همدان تشکیل شده است. دادستان ویژه روحانیت از طرف مقام معظم رهبری منصوب می‌شود. وی مسئولیت، ریاست و نظارت همه دادسراها را بر عهده دارد و دارای معاون قضایی، سیاسی، اداری مالی و… می‌باشد. عزل و نصب دادستان‌ها و دادیاران دادسراهای ویژه شهرستان، به عهده دادستان منصوب است. تشکیلات هر دادسرا شامل دادستان، معاون ارشاد، معاون تحقیقات و امور اجرائی، مدیر اداری و مالی و به تعداد کافی دادیار و کادر اداری است.

‌

این را نیز بخوانید: وظایف دادستان و اختیارات او چیست؟ | مدعی‌العموم کیست؟

مجازات‌های دادگاه و دادسرای ویژه روحانیت

مهم‌ترین مجازات این دادگاه خلع لباس روحانیت است. این دادگاه مجرمینی را که با ارتکاب جرم، موجب هتک حیثیت و شئون روحانیت شده و یا افرادی را که فاقد صلاحیت پوشیدن لباس روحانیت هستند، به خلع لباس روحانیت به صورت موقت یا دائم محکوم می نماید. حال اگر فردی از حکم دادگاه در مورد نپوشیدن لباس تخلف کند به حکم دادگاه ویژه به مجازات تعزیری محکوم خواهد شد. مجازات‌های دیگری نیز نظیر حدود، قصاص، دیات و تعزیرات در این دادگاه قابل اعمال است.

انتخاب وکیل توسط طرفین دعوا در این دادگاه

طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوی مصوب سال ۱۳۷۰، اصحاب دعوی (شاکی و روحانی) دادگاه ویژه روحانیت نیز حق انتخاب وکیل دارند و دادگاه تعدادی از روحانیون صالح را به عنوان وکیل مشخص می‌کند تا متهم یا خوانده از میان آن‌ها وکیل خود را انتخاب کند. بنابراین شاکی دعوا می‌تواند بدون محدودیت وکیل مورد نظر خود را انتخاب کند، اما خوانده دعوا باید صرفاً وکیل روحانی مورد تأیید دادگاه ویژه را انتخاب نماید.

کانال تلگرام لامینگو

در پایان

دادگاه ویژه روحانیت از جمله دادگاه‌های اختصاصی است که توسط مقام معظم رهبری برای رسیدگی به تخلفات و شکایات مربوط به روحانیون ایجاد شده است. هدف اصلی این دادگاه جلوگیری از هتک حرمت روحانیت و حفظ جایگاه آن است و می‌تواند مجازاتی مانند خلع لباس روحانیت را اعمال کند. همچنین این دادگاه و دادسرای ویژه آن طبق آیین‌نامه مخصوص خود عمل می‌کند. در این گفتار تلاش کردیم ویژگی‌های دادگاه‌ و دادسرای ویژه روحانیت را بیان کنیم. در صورتی‌که نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه داشتید، می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را دریافت نمایید.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.