سهم الارث جنین چگونه محاسبه می‌شود و در چه شرایطی مشمول ارث خواهد شد؟

یکی از متداول‌ترین و رایج‌ترین سؤالات در بحث انحصار ورثه و تقسیم ترکه این است که آیا اگر جنینی وجود داشته باشد، او نیز ارث برده و در شمار وراث قرار می‌گیرد یا خیر؟ در جواب این پرسش بایستی گفت که در نظام حقوقی کشور ما جنین دارای شخصیت و اهلیت تمتع می‌باشد و می‌تواند از حقوق مختلفی، من جمله ارث بهره‌مند شود. بنابراین در این گفتار سعی داریم تا شرایط تحقق ارث جنین و نحوه محاسبه سهم الارث جنین را بررسی نماییم.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

جنین در شرایطی مشمول ارث خواهد شد؟

ماده 875 قانون مدنی، شرط تحقق ارث را زنده بودن وارث در حین فوت مورث دانسته است. این ماده در ادامه مقرر نموده است که جنین نیز می‌تواند ارث ببرد، اما به شرطی که نطفه جنین در زمان حیات مورث منعقد شده باشد. همچنین این جنین بایستی زنده متولد شود، ولو اینکه اندکی پس از تولد بمیرد. در واقع شروط تحقق ارث برای جنین به ترتیب زیر می‌باشد و این شروط نیز بایستی مجتمعاً محقق گردند:

1. انعقاد نطفه جنین پیش از فوت مورث

2. زنده متولد شدن جنین، هر چند برای زمان اندکی

مطابق این شرایط، چنان نطفه جنین در زمان فوت مورث منعقد نشده باشد و یا اینکه جنین پیش یا در زمان تولد بمیرد، ارث نخواهد برد.

اثبات شرایط تحقق ارث جنین

امروزه جهت اثبات این که نطفه جنین در زمان فوت مورث منعقد بوده است یا خیر، به راحتی می‌توان از آزمایشات پزشکی کمک گرفت و زمان انعقاد نطفه را معلوم نموده و با زمان فوت مورث تطبیق دهیم. همچنین، اگر بین تولد نوزاد و فوت مورث بیش از ده ماه فاصله باشد، این امر خود اماره‌ای بر عدم انعقاد نطفه در زمان فوت است.

جهت اثبات شرط دوم، یعنی زنده متولد شدن جنین نیز باید گفت که فقها هرگونه جیغ، گریه و یا دست و پا زدن نوزاد را نشانه زنده متولد شدن دانسته و ارث را محقق می‌دانند، حتی اگر لحظه‌ای پس از این موارد نوزاد فوت نموده باشد. با این حال، ماده 876 قانون مدنی بیان نموده است که در صورت شک در حیات طفل، ارث محقق نمی‌گردد. به نظر می‌رسد که با رشد دانش پزشکی، امروزه تعیین زنده یا مرده متولد شدن طفل نیز به راحتی انجام شود و بتوان از این طریق حکم بر تحقق یا عدم تحقق ارث جنین داد.

جهت اطلاع از شرایط سقط قانونی جنین به لینک زیر مراجعه نمایید: سقط قانونی جنین چگونه امکان‌پذیر است؟ | شرایط سقط قانونی جنین

سهم الارث جنین چگونه محاسبه می‌شود؟

جهت محاسبه سهم الارث جنین بایستی بین دو حالت که آیا جنین مانع ارث سایر وراث است یا خیر تفاوت قائل شویم:

1. حالتی که جنین مانع ارث سایر وراث است

در برخی از شرایط، وجود جنین مانع ارث‌ بری سایرین می‌گردد. برای مثال ممکن است همسر متوفی باردار بوده و تولد این جنین که فرزند متوفی محسوب می‌شود باعث شود تا خواهران و برادران متوفی ارث نبرند. در چنین حالتی تا تولد جنین تقسیم ارث به عمل نخواهد آمد. چرا که اگر جنین زنده متولد شود، تمام ترکه را به ارث خواهد برد و اگر زنده متولد نشود، ترکه مابین خواهران و برادران متوفی تقسیم خواهد شد.

جهت آشنایی با قواعد و طبقات ارث به لینک زیر مراجعه نمایید: مشاوره حقوقی ارث و میزان سهم‌الارث زن و مرد از یکدیگر!

2. حالتی که جنین مانع از ارث هیچ‌یک از وراث نمی‌باشد

به عنوان مثال، اگر متوفی صاحب یک یا چند فرزند بوده و همسرش نیز فرزند دیگری را باردار باشد، به این دلیل که جنین و سایر فرزندان همگی در طبقه اول وراث قرار دارند، جنین مانع از ارث هیچ‌یک از وراث نمی‌گردد. چنانچه بنا باشد در این شرایط تقسیم ترکه انجام شود، بایستی برای جنین حصه‌ای مساوی حصه دو پسر از همان طبقه به عنوان سهم الارث جنین کنار گذاشته شود تا وضعیت حیات یا فوت جنین معلوم گردد.

از آنجا که سهم‌الارث فرزند پسر دو برابر سهم‌الارث فرزند دختر است، برای جنین معادل سهم‌الارث دو پسر که بیشترین میزان می‌باشد کنار گذاشته می‌شود تا پس از تولد وضعیت جنین و جنسیت او مشخص شود. چنانچه در نتیجه وضع حمل دو نوزاد پسر متولد شود، این دو نوزاد مالک تمام سهم‌الارث کنار گذاشته شده می‌شوند. اما اگر در نتیجه وضع حمل، یک پسر یا یک یا دو دختر متولد شوند، میزان اضافی سهم‌الارث کنار گذاشته شده، مجدداً به همان نسبت میان وراث تقسیم می‌گردد.

همچنین، اگر جنین زنده متولد نشود، دیگر مالکیتی نسبت به سهم‌الارث کنار گذاشته شده ندارد و این میزان مجدداً میان مابقی وراث تقسیم می‌گردد.

اداره سهم الارث جنین

اداره سهم‌الارث جنینی که از متوفی ارث می‌برد با ولی قهری (پدر یا جد پدری) یا وصی منصوب از جانب آنان است. اما اگر جنین فاقد ولی قهری باشد، اداره سهم‌الارث وی مطابق ماده 103 قانون امور حسبی با امینی خواهد بود که دادگاه تعیین می‌نماید.

در تعیین امین جهت اداره سهم الارث جنین، مادر جنین در صورت داشتن صلاحیت بر دیگران مقدم خواهد بود. چنانچه مادر جنین صلاحیت نداشته یا این سمت را قبول ننماید، اقربای نسبی و سببی جنین بر سایرین مقدم می‌شوند.

سمت امینی که جهت اداره سهم الارث جنین منصوب می‌شود، پس از زنده متولد شدن جنین زایل می‌گردد. در اینجا نوزاد متولد شده، مالک سهم‌الارث شده و اداره آن با ولی قهری طفل (پدر یا جد پدری) یا وصی منصوب از جانب آنان می‌باشد. در صورت نبود ولی یا وصی بایستی برای طفل و اداره سهم‌الارث وی قیم تعیین شود.

دریافت مشاوره حقوقی

سهم‌الارث جنین متولد از زنا

نسب نامشروع از جمله موانع تحقق ارث می‌باشد و ولدالزنا از پدر و مادر خود ارث نخواهد برد. بنابراین، اگر جنینی وجود داشته باشد که متولد از زنا باشد، به هیچ وجه از متوفی ارث نخواهد برد و احکام بیان شده در خصوص آن جاری نخواهد بود.

در برخی از شرایط، حرمت رابطه زناشویی که طفل حاصل آن می‌باشد نسبت به یکی از والدین ثابت است و نسبت به دیگری به دلیل اکراه یا شبهه ثابت نیست. در این شرایط نسب طفل نسبت به والدی که در معرض اکراه یا شبهه بوده است، مشروع بوده و این طفل از آن والد و اقوام او ارث خواهد برد.

کانال تلگرام لامینگو

سخن پایانی

با مطالعه مطالب فوق دریافتیم که به شرطی که جنین نطفه‌اش حین‌الموت منعقد بوده و زنده نیز متولد شود، از متوفی ارث خواهد برد. محاسبه و نگهداری سهم الارث جنین در حالتی که مانع از ارث بری سایر وراث گردد و حالتی که مانع نگردد، متفاوت خواهد بود که این موارد به تفصیل توضیح داده شد.

در این گفتار شرایط تحقق ارث جنین و چگونگی محاسبه آن بیان گردیده است. شما می‌توانید در صورت وجود هرگنه سؤال یا ابهام در رابطه با این موضوع، سؤالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها بیان نمایید تا توسط کارشناسان ما به آن‌ها پاسخ داده شود. جهت دریافت مشاوره تخصصی در رابطه با سهم‌الارث جنین، محاسبه و نگهداری آن نیز می‌توانید به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و از خدمات مشاورین متخصص این حوزه بهره‌مند شوید. همچنین پیشنهاد می‌شود که با مراجعه به بلاگ لامینگو، مطالب حقوقی مختلف در حوزه‌های گوناگون را نیز مطالعه نمایید.