مشاوره حقوقی ارث و میزان سهم‌الارث زن و مرد از یکدیگر!
در این نوشتار که یکی از زیرشاخه‌های مشاوره حقوقی ارث است، قرار است به بررسی ارث‌بری هر یک از زوجین به یکدیگر بپردازیم. زن و مرد با جاری شدن عقد نکاح به زوجیت یکدیگر درمی‌آیند و این زوجیت آثاری را نیز با خود به همراه دارد؛ یکی از این آثار، توارث است و به موجب آن، زن و مرد از یکدیگر ارث می‌برند. همانطور که می‌دانیم، اشخاص پس از فوت کنترل دارایی‌های خود را از دست خواهند داد و دارایی آن‌ها میان ورثه‌شان تقسیم می‌گردد. در این میان، زوجین نیز از یکدیگر ارث می‌برند. پس از اینکه زوج یا زوجه فوت می‌کند، همسر وی از او ارث خواهد برد، منوط به شرایطی که قصد داریم در این مقاله بررسی کنیم.
یکی از این شرایط، زنده بودن زوج یا زوجه در حین فوت دیگری می‌باشد؛ به این معنا که زن و شوهر تنها در صورتی از یکدیگر ارث می‌برند که در هنگام فوت همسر خود زنده بوده و در قید حیات باشند. یکی دیگر از شرایط ارث‌بری زوجین، وجود عقد دائم میان زوجین است و اگر عقد موقت میان زوجین جاری باشد، این اشخاص از یکدیگر ارث نمی‌برند. یکی دیگر از شرایطی که باید در ارث‌بری زوجین از یکدیگر به آن توجه شود، فرزند داشتن یا نداشتن است که در میزان ارث تأثیرگذار است. تا به اینجا، مقدمه‌ای کوتاه از این مطلب بیان شد، در ادامه مطلب نیز با ما همراه باشید تا به بررسی کامل ارث‌بری زوجین از یکدیگر بپردازیم.
مشاوره حقوقی ارث و توارث زوجین
اغلب اشخاص پیش از فوت خود درباره اموال خود وصیت می‌کنند اما، این وصیت تنها تا یک‌سوم نافذ است و در ارتباط با باقی آن، وراث باید اجازه دهند. بسیار اتفاق می‌افتد که وراث متوفی در بحث ارث و سهم‌الارث با یکدیگر دچار اختلاف شوند و به همین دلیل، قانون‌گذار میزان سهم‌الارث هر وارثی را مشخص نموده است تا بر همین اساس ارث میان وراث تقسیم شود. قانون‌گذار در قانون مدنی به ارث‌بری زوجین از یکدیگر نیز اشاره داشته و شرایط و میزان سهم‌الارث هر یک از زن و شوهر را مشخص نموده است. البته باید توجه داشته باشید این سهم‌الارث، بر اساس قواعد شرعی تعیین شده است.
اگر سهم‌الارث هر یک از ورثه تعیین‌شده نبود، هر یک از وراث سهم بیشتری طلب می‌کرد و هرج‌ومرج بسیاری در تقسیم اموال به وجود می‌آمد. در این مطلب از مشاوره حقوقی ارث تمرکز ما بر روی ارث‌بری زوجین از یکدیگر است و در باقی مطالب، ارث‌بری سایر وراث نیز بررسی می‌شود. در این مقاله، به بررسی سهم زن و شوهر از یکدیگر، میزان سهم‌الارث زوجین، تأثیر داشتن فرزند در سهم‌الارث زوجین، میزان ارث زن و شوهر در قانون جدد و غیره خواهیم پرداخت.
ارث‌بری زن از شوهر چه شرایطی دارد؟
مطابق ماده ۸۶۴ قانون مدنی «از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند هریک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند». بر اساس این ماده، یکی از افرادی که بعد از فوت متوفی از وی ارث می‌برد، زن یا شوهر است، اما این ارث‌بری، شرایطی دارد. یکی از این شرایط، وجود عقد دائم میان زن و شوهر است؛ یعنی زن تنها در صورتی از شوهر خود ارث می‌برد که به عقد دائم وی درآمده باشد و شوهر نیز تنها از زن دائمی خود ارث می‌برد و ارث زوجینی که عقد موقت میان آن‌ها جاری است، به یکدیگر نمی‌رسد. قانون‌گذار در ماده ۹۴۰ قانون مدنی بیان می‌کند زوجینی که ازدواج آن‌ها دایمی باشد از یکدیگر ارث می‌برند. البته باید دانست در صورتی‌که موانع ارث وجود داشته باشد مثلاً فردی مورث خود را به قتل برساند یا کافر باشد، از او ارثی نخواهد برد.
همانطور که بیان شد، ارث در عقد موقت وجود ندارد و علاوه بر این، زوج و زوجه عقد موقت، حق درج شرط توارث در این عقد را ندارند و این شرط باطل و نامشروع می‌باشد. ممکن است در اینجا برایتان سؤال پیش بیاید که اگر فردی مایل باشد تا زوج یا زوجه وی از او ارث ببرد، باید چه کند؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که گرچه نمی‌توان در عقد موقت شرط توارث را ذکر نمود اما، زوج یا زوجه می‌توانند با تنظیم یک وصیت‌نامه، وصیت به پرداخت مبلغی پول به همسر خود نماید.
مشاوره حقوقی ارث و سایر شرایط ارث‌بری زوجین
یکی دیگر از شرایط ارث‌بری زوجین، زنده بودن در زمان فوت متوفی می‌باشد. این موضوع به این معنا است که زن تنها در صورتی از شوهر خود ارث می‌برد که در زمان فوت وی زنده باشد. در نتیجه، اگر زوجه پیش از زوج فوت نماید، دیگر در زمره وراث قرار نخواهد گرفت. این موضوع یکی از شروط مهم ارث‌بری زن از شوهر خود می‌باشد که در مشاوره حقوقی ارث بیان می‌شود.
علاوه بر این، اگر زن خود سبب فوت شوهر شده باشد و زن شوهر خود را به قتل رسانده باشد، دیگر سهم‌الاثی به این زوجه تعلق نمی‌گیرد. این موضوع یکی از موانع ارث است و هر وارثی که سبب فوت مورث خود شده باشد، از ارث محروم خواهد بود. یکی دیگر از موانع ارث، کفر وارث است؛ به این معنا که وارث کافر از مورث مسلمان خود ارث نمی‌برد. در نتیجه، زوجه در صورتی از زوج متوفی خود ارث می‌برد که همسر دائمی متوفی بوده باشد، در زمان فوت زوج خود زنده باشد، خود سبب فوت شوهرش نشده باشد و همچنین کافر نباشد.
این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی طلاق و اقسام طلاق در فقه و حقوق ایران
ارث‌بری زوجین از یکدیگر بعد از طلاق
بر اساس شرع و قانون، زوجین پس از طلاق از یکدیگر ارث نمی‌برند و ارث‌بری محدود به زمانی است که خطبه عقد دائم همچنان برقرار است. البته در دو مورد، پس از طلاق نیز زوجین از یکدیگر ارث می‌برند؛ یکی از آن موارد زمانی است که زن و شوهر از یکدیگر طلاق رجعی گرفته باشند و مرد یا زن در زمان عده فوت نماید. در این شرایط، همسر وی از او ارث خواهد برد. طلاق رجعی نوعی از طلاق است که شوهر در زمان عده که سه ماه است، می‌تواند به زوجه خود رجوع نماید و در این صورت، طلاق باطل خواهد شد. بر اسای ماده ۹۴۳ قانون مدنی، اگر مرد زن خود را طلاق بدهد، در صورتی‌که این طلاق از نوع طلاق رجعی باشد، اگر مرد یا زن در طول مدت عده فوت کنند، دیگری از او ارث می‌برد.
علاوه بر این، در یک مورد دیگر نیز زن بعد از طلاق از شوهر خود ارث می‌برد و آن زمانی است که شوهر در حال مریضی و بیماری همسر خود را طلاق دهد و تا یک سال بعد از آن مرض فوت نماید. در این صورت زن از متوفی ارث می‌برد حتی اگر طلاق بائن باشد. قانون مدنی در ماده ۹۴۴ خود به این موضوع اشاره داشته و چنین بیان نموده است «اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد، در صورتی که زن ازدواج نکرده باشد از او ارث می‌برد حتی اگر طلاق بائن باشد».
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
سهم‌الارث زن از شوهر خود در صورت داشتن فرزند
در قسمت قبل، به شرایط ارث‌بری زوجه از زوج اشاره کردیم و مطالب لازم در این زمینه بیان شد. حال وقت آن است تا با یکدیگر میزان سهم‌الارث زن از شوهر خود و میزان سهم‌الارث زن در شرایط مختلف را بررسی نماییم. هر شخصی که فوت می‌کند، اموالی را از خود به جای می‌گذارد که به آن ترکه گفته می‌شود. این ترکه در ابتدا باید صرف پرداخت بدهی‌ها و انجام وصیت متوفی شود و آن مقداری از ترکه که باقی می‌ماند، میان وراث تقسیم می‌شود و به سهمی که به هر یک از وراث می‌رسد، سهم‌الارث گفته می‌شود. در خصوص میزان سهم‌الارث زن باید گفت که میزان ارث در شرایطی که زوج فرزند دارد با شرایطی که زوج فرزند ندارد با یکدیگر متفاوت می‌باشد و در اینجا قصد داریم تا میزان سهم‌الارث زن را در صورتی که مرد فرزند دارد را بررسی کنیم.
بر اساس فقه و قانون، زن از شوهر خود در صورتی‌که شوهر فرزندی داشته باشد، به میزان یک‌هشتم ارث می‌برد. توجه داشته باشید که ملاک وجود فرزند این است که مرد در حال فوت فرزند دارد یا خیر و تفاوتی ندارد که این فرزند یا فرزندان از همسر فعلی وی باشند یا همسر سابق او. قانون مدنی در ماده ۹۴۶ خود، سهم‌الارث زن را در صورت فرزند داشتن مرد مشخص نموده است و بیان داشته است که ارث زن از اموال شوهرش در صورت فرزنددار بودن مرد، یک‌هشتم از عین اموال منقول و یک‌هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان (زمین، ساختمان، بنا و درختان) می‌باشد. نکته بسیار مهمی که می‌توان از این ماده قانونی استنباط نمود این است که زن تنها از عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول ارث می‌برد و از عین اموال غیرمنقول ارث نخواهد برد.
سهم‌الارث زن در صورتی‌که مرد فرندی نداشته باشد
همانطور که گفتیم، فرزنددار بودن یا نبود مرد، در میزان سهم‌الارث زن تأثیر دارد و اگر مرد فرزند نداشته باشد، سهمی که زن ارث می‌برد بیشتر خواهد بود. در صورتی‌که مرد در هنگام فوت فرزندی نداشته باشد، میزان سهم‌الارث زن از اموال شوهر خود یک‌چهارم می‌باشد. مطابق ماده ۹۴۶ قانون مدنی، ارث زن از اموال شوهر در صورت نبود فرزند، یک‌چهارم از عین اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیرمنقول است. موضوعی‌که در اینجا باید به آن پرداخت، سهم‌الارث زن در صورتی است که مرد چند زن داشته باشد. اگر مرد متوفی در هنگام فوت خود چند زن داشته باشد، میزان سهم‌الارثی که به یک زن تعلق می‌گیرد، میان زن‌های متوفی تقسیم می‌شود. برای مثال، اگر مرد در هنگام فوت دو زن داشته و فرزندی نداشته باشد، سهم‌الارث زن که یک‌چهارم است، میان دو زن تقسیم می‌شود و به هر یک از آن‌ها یک‌هشتم از اموال متوفی می‌رسد.
مشاوره حقوقی ارث و سهم‌الارث زن بر اساس قانون جدید ارث
تا پیش از سال ۱۳۸۷ که قانون جدید ارث تصویب شود، سهم‌الارث زن از اموال شوهر خود محدود به عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول بود و این اموال غیرمنقول شامل هر نوع مالی نمی‌شد و زن تنها از قیمت اموال غیرمنقولی از جمله نماها و درختان سهم می‌برد و از زمین ارثی نمی‌برد. پس از سال ۸۷ اما قانون ارث اصلاح شد و مواد قانونی مرتبط با ارث تغییر کردند. یکی از مواردی که بر اساس قانون جدید ارث اصلاح شد، سهم‌الارث زن از اموال غیرمنقول بود که پس از تصویب قانون جدید، زن علاوه بر قیمت اموال غیرمنقولی مانند بنا و درختان، از قیمت سایر اموال غیرمنقول مانند زمین نیز ارث می‌برد.
اگر وراث متوفی از پرداخت سهم‌الارث زن از قیمت اموال غیرمنقول امتناع نمایند، زن از عین اموال غیرمنقول نیز ارث می‌برد. بر اساس ماده ۹۴۸ قانون مدنی «هرگاه ورثه از اداء قیمت اموال غیرمنقول امتناع کنند، زن می‌تواند حق خود را از عین اموال استیفاء نماید»؛ بدین نحو که زن از طریق دادگاه اقدام به مطالبه سهم خود از اموال غیرمنقول می‌نماید و در صورت استنکاف وراث از پرداخت قیمت اموال، زن می‌تواند به حکم دادگاه، عین مال غیرمنقول را به نسبت سهم‌الارث خود تملک نماید.
ارث‌بری شوهر از زن چه شرایطی دارد؟
همانطور که پیش‌تر نیز بیان شد، زوج و زوجه جزو وراث یکدیگر محسوب می‌شوند و از اموال یکدیگر ارث می‌برند. پیش از این، شرایط ارث‌بری و میزان سهم‌الارث زن از شوهر را بررسی کردیم و نکات لازم در این زمینه را بیان کردیم و در این قسمت سعی می‌کنیم به بررسی ارث‌بری زوج از زوجه بپردازیم. این ارث‌بری شرایطی دارد و در حالت‌های مختلف، میزان سهم‌الارث متفاوت می‌باشد. از جمله شرایط ارث‌بری زوج از زوجه این است که باید عقد دائمی میان زوج و زوجه جاری شده باشد.
علاوه بر این، زوج باید در زمان فوت زوجه در قید حیات باشد و همچنین خود سبب فوت همسرش نشده باشد. در واقع، زوج از زوجه خود در صورتی ارث می‌برد که موانع ارث وجود نداشته باشد. موانع ارث عبارتند از کفر، لعان و قتل که این موارد مانع ارث‌بری زوج می‌شود. درصورتی‌که این شرایط فراهم باشد، شوهر از زن متوفی خود مطابق با قانون ارث می‌برد. میزان سهم‌الارث زوج بر اساس فقه اسلامی تعیین شده و قانون‌گذار در قانون مدنی به آن اشاره داشته است.
سهم‌الارث مرد در صورتی‌که زن فرزند داشته باشد
قانون مدنی موجبات ارث را سبب و نسب دانسته است. رابطه زوجیت یک رابطه سببی است که باعث ایجاد توارث میان زوج و زوجه می‌گردد. میزان ارث زوج بسته به اینکه وصیت متوفی به چه صورت است و همچنین متوفی فرزندی دارد یا خیر و یا اصلاً وارث دیگری به غیر از شوهر خود دارد یا نه، متفاوت خواهد بود. سهم مرد از ارث زن درصورتی‌که زن فرزند داشته باشد و نکاح در هنگام فوت زن همچنان برقرار باشد، برابر است با یک‌چهارم ترکه زن و قانون‌گذار در ماده ۹۱۳ قانون مدنی به این موضوع اشاره کرده است. توجه داشته باشید که اهمیتی ندارد که فرزند یا فرزندان زن حتماً از ازدواج وی با زوجی باشد که ارث‌بر است و اگر زن از ازدواج سابق خود نیز فرزندی داشته باشد، سهم‌الارث مرد یک‌چهارم ترکه زن خواهد بود.
سهم‌الارث مرد در صورتی‌که زن فرزند نداشته باشد
در بخش قبل، به بررسی سهم‌الارث مرد از ارث زن در صورت فرزنددار بودن زن پرداختیم و دانستیم در صورتی‌که زوجه متوفی فرزند داشته باشد، زوج یک‌چهارم از اموال وی را به ارث می‌برد. در این قسمت قصد داریم تا سهم‌الارث مرد در صورت فرزنددار نبودن زن را بررسی کنیم. بر اساس فقه اسلامی و قانون مدنی، در صورتی‌که زوجه فرزندی نداشته باشد و فوت شود، زوج یک‌دوم اموال وی را به ارث می‌برد. یعنی اگر زن فرزندی نداشته باشد، نصف اموالش به زوج می‌رسد و مابقی مطابق با قانون ارث میان سایر وراث تقسیم می‌گردد.
سهم‌الارث زوج در صورتی‌که تنها وارث زوجه متوفی باشد
اگر مرد تنها وارث همسر متوفی خود باشد و زن وارث دیگری نداشته باشد، در این صورت تمام ترکه متوفی به همسر خود می‌رسد و مرد صاحب تمام اموال زن می‌شود. اما، اگر زوجه تنها وارث زوج خود باشد و هیچ وارث دیگری نباشد، زوجه فقط به میزان سهم‌الارث خود ارث می‌برد و باقی اموال زوج، اموال مجهول‌المالک شناخته می‌شود و زن مالک آن اموال نمی‌شود.
مشاوره حقوقی ارث را از لامینگو دریافت نمایید!
مشاوره حقوقی ارث به توضیح مسائل مختلف درباره ارث خواهد پرداخت. در این مشاوره حقوقی، مشاوره لازم در ارتباط با وصیت کردن، انواع وصیت، انواع وصیت‌نامه، تنفیذ وصیت متوفی، طبقات و درجات ارث، سهم‌الارث هر یک از وراث، شرایط و نحوه ارث‌بری، ارث‌بری زوجین و غیره ارائه می‌گردد. شاید با خود فکر کنید که دریافت این مشاوره چه ضرورتی دارد که در پاسخ به این سؤال باید اینطور گفت اگر شما وارث شخصی هستید که فوت کرده است و بر اساس وصیت آن شخص، شما دارای اموالی می‌شوید و یا متوفی شما را وصی خود قرار داده است، شما باید از مقررات و نکات لازم حقوقی مرتبط با ارث و وصیت آگاهی کامل داشته باشید، زیرا ممکن است برخی از وراث سعی در ایجاد تغییر در سهم‌الارث خود داشته باشند که اگر شما از قوانین مرتبط با ارث آگاه نباشید، ممکن است حق شما زائل گردد.
ما در این مطلب سعی کردیم تا نکات کامل و جامعی را در ارتباط با ارث و به‌خصوص ارث‌بری زن و مرد از یکدیگر ارائه نماییم و با این وجود، اگر همچنان تمایل به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید پیشنهاد می‌گردد با وکلا و کارشناسان لامینگو در تماس باشید. این مشاوران حقوقی، مطالب لازم را در اختیار شما می‌گذارند تا بتوانید با قوانین و مقررات ارث آشنایی کافی داشته باشید.
جمع‌بندی بحث مشاوره حقوقی ارث زوجین
در این مطلب از مطالب و محتواهای بلاگ حقوقی لامینگو، در ارتباط با ارث‌بری زوجین از یکدیگر و میزان سهمی که زن و مرد از یکدیگر می‌برند، صحبت کردیم. زوج و زوجه جزو افرادی هستند که همیشه از یکدیگر ارث می‌برند و وجود وراث دیگر، تأثیری در این ارث‌بری نخواهد داشت، زیرا توارث، یکی از آثار جاری شدن عقد نکاح میان زوجین است و اثر آن تا زمانی که نکاح برقرار باشد، ادامه خواهد داشت. اما وجود فرزند برای متوفی می‌تواند سهمی که زوجین از یکدیگر ارث می‌برند را کاهش دهد. شرط تحقق ارث میان زوجین، این است که زوجیت میان آن‌ها دائمی باشد و توارث در ازدواج موقت محقق نمی‌گردد.
در ارتباط با میزان سهم‌الارث زوجین نیز چنین گفتیم که زن از شوهر خود در صورتی‌که مرد فرزندی داشته باشد یک‌هشتم و در صورت فرزندار نبودن مرد، یک‌چهارم خواهد برد. مرد نیز از زن خود در صورت فرزند داشتن زن یک‌چهارم و در صورت فرزنددار نبودن زن، یک‌دوم ترکه وی را ارث می‌برد. اگر زوج همسران متعددی داشته باشد و فرزندی نداشته باشد، یک‌چهارم ترکه وی میان همسران او تقسیم می‌شود و در صورت فرزنددار بودن، یک‌هشتم از اموالش میان همسرانش تقسیم می‌شود. نکته دیگری که در این مطلب بیان شد این بود که اگر مرد تنها وارث زن خود باشد، تمام اموال زوجه به زوج، ارث خواهد رسید اما اگر زن تنها وارث شوهر خود باشد، تنها نصف اموال وی به زوجه خواهد رسید و باقی، اموال مجهول‌المالک شناخته خواهد شد.
بلاگ لامینگو را دنبال کنید!
مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید، یکی از هزاران محتوای بلاگ خقوقی لامینگو است. بلاگ لامینگو پلتفرم هوشمند انتشار محتوای حقوقی است که شما می‌توانید با ورود به بلاگ حقوقی لامینگو و مطالعه محتواهای این بلاگ، دانش حقوقی خود را افزایش دهید. علاوه بر این، پیشنهاد می‌شود اگر در ارتباط با این مطلب یا سایر مطالب بلاگ لامینگو پرسشی دارید، سؤال خود را در انتهای همان مطلب بنویسید تا همکاران ما در اسرع وقت به این پرسش پاسخ دهند. در پایان، پیشنهاد می‌گردد لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال نمایید و ما را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنید.
.svg)
دیدگاه شما