همه چیز درباره قرار کفالت و شرایط و موارد صدور آن

قرار کفالت از انواع قرار تأمین کیفری می‌باشد که برای تضمین حضور متهم نزد مقام قضایی در زمان لازم، صادر می‌شود. در قرار کفالت کیفری، شخصی به عنوان کفیل، تعهد می‌نماید که متهم را در زمانی که خواسته می‌شود نزد مقام قضایی حاضر کند و مبلغی را متعهد می‌شود که اگر امکان ارجاع متهم به مرجع قضایی را نداشته باشد، موظف به پرداخت آن مبلغ است. این قرار از جهت اطمینان از حضور متهم و قدرت تأمینی، پس از قرار بازداشت و قرار وثیقه قرار می‌گیرد. در این گفتار به بررسی شرایط و جزییات قرار کفالت می‌پردازیم.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعریف قرار کفالت

قرار کفالت، از جمله قرارهایی است که در ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری از آن نام برده شده است. ماده 734 قانون مدنی در تعریف عقد کفالت می‌گوید «کفالت عقدی است که به موجب آن احد طرفین در مقابل طرف دیگر احضار شخص ثالثی را تعهد می‌کند. متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفول‌له می‌گویند.» مطابق این تعریف، قرار کفالت کیفری قراری است که شخصی تحت عوان کفیل، مسئولیت حضور متهم برای رسیدگی قضایی و اجرای حکم را بر عهده گرفته و متعهد می‌شود. این قرار تأمین، به همراه تعهد پرداخت مبلغی به عنوان وجه‌الکفاله است. این مبلغ البته از کفیل دریافت نمی‌شود و تضمینی است که اگر کفیل به تعهد خود پایبند نباشد، آنگاه از کفیل یا از اموال او دریافت می‌شود.

صدور قرار کفالت در دو مرحله انجام می‌شود. ابتدا صدور قرار أخذ کفیل با تعیین وجه‌الکفاله است که یکطرفه از سمت مقام قضایی صادر می‌شود؛ یعنی به متهم اطلاع داده می‌شود که برای اینکه او بازداشت نشود، می‌تواند کفیل معرفی نماید. مرحله دوم، صدور قرار قبولی کفالت است. بعد از معرفی کفیل و تأیید صلاحیت او توسط مقام قضایی، این قرار صادر می‌شود.

این مطلب را نیز بخوانید: قرار موقوفی تعقیب چیست و در چه مواردی صادر می‌شود؟

شرایط صدور قرار کفالت

مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، شرایطی برای صدور قرار کفالت باید رعایت شود و تشخیص و صدور آن به صورت کامل در اختیار قاضی نمی‌باشد. بند «ح» ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری، أخذ کفیل با تعیین وجه‌الکفاله را در زمره موارد قرارهای کیفری آورده است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که با توجه به متن ماده 220 قانون آیین دادرسی کیفری، قرار وثیقه، شدیدتر از قرار کفالت می‌باشد و در صورت درخواست متهم برای ارائه وثیقه، مقام قضایی موظف به پذیرش این درخواست و تغییر قرار به وثیقه است. هر زمان که کفیل معرفی شود، وثیقه آزاد شده و کفالت پذیرفته می‌شود.

برای صدور قرار کفالت، باید بعد از احراز هویت کفیل، ملائت او نیز برای بازپرس احراز شود. ملائت به معنای توانایی و اعتبار مالی کفیل می‌باشد. باید این امر احراز گردد که کفیل می‌تواند از پس تعهدی که می‌دهد برآید و علاوه بر توانایی نسبت به ارجاع متهم به مرجع قضایی، توانایی پرداخت مبلغ قرار کفالت را نیز داشته باشد. اگر بازپرس در ملائت کفیل تردید کند باید مراتب را فوراً به دادستان اعلام نماید تا دادستان نظر خود را اعلام کند.

برای صدور قرارها به صورت کلی باید دلیل کافی وجود داشته باشد. همچنین قرار برای تضمین حقوق بزه‌دیده و جبران ضرر و زیان وی صادر می‌شود. در جرایم غیرعمدی در صورتی‌که به تشخیص مقام قضایی، تضمین حقوق بزه‌دیده به طریق دیگری ممکن باشد، صدور قرار کفالت جایز نیست.

همچنین در صورت امتناع متهم از پذیرش یکی از قرارهای التزام به حضور با تعیین وجه التزام، التزام به عدم خروج از حوزه قضایی با قول شرف، التزام به عدم خروج از حوره قضایی با تعیین وجه التزام و التزام به معرفی نوبه‌ای خود به صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام، قرار کفالت صادر می‌شود.

ضمانت اجرای قرار کفالت

اگر شخصی امکان ارائه وثیقه یا معرفی کفیل نداشته باشد، برای او قرار بازداشت موقت صادر خواهد شد. چنانچه متهم، کفیل داشته باشد و حضور او در زمان مشخصی لازم باشد، موظف به حضور است و اگر بدون عذر موجه حاضر نشود به کفیل او اخطار داده می‌شود که تا یک ماه، متهم را تحویل دهد. در صورتی که اخطار، ابلاغ واقعی شده باشد و در مهلت مقرر، موفق به تحویل متهم نشود وجه‌الکفاله به دستور دادستان أخذ و ضبط می‌شود. دستور دادستان، پس از قطعیت به اجرا گذاشته می‌شود. تبرئه شدن متهم در مراحل بعدی، موجب رد وجه‌الکفاله نیست. اگر پس از دستور دادستان و پیش از اجرایی شدن، متهم حاضر شود، دستور صادره لغو می‌شود و دستور ضبط یک چهارم مبلغ قرار کفالت صادر می‌شود.

در صورتی که کفیل، قبل از صدور دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه‌الکفاله فوت کند، کفالت منتفی می‌شود و متهم باید کفیل جدید معرفی نماید. کفیل در هر زمان با تحویل متهم به مرجع قضایی می‌تواند تقاضای رفع مسئولیت خود را داشته باشد و بازپرس موظف به قبول آن است.

این مطلب را نیز بخوانید: درخواست آزادی وثیقه یا سند تحت چه شرایطی پذیرفته می‌شود؟

حق‌الکفاله چگونه تعیین می‌شود؟

ماده 219 قانون آیین دادرسی در این مورد می‌گوید «مبلغ وجه التزام، وجه‌الکفاله و وثیقه، نباید در هر حال از خسارت وارده به بزه‌دیده کمتر باشد. در مواردی که دیه یا خسارت بزه‌دیده از طریق بیمه قابل جبران است، بازپرس با لحاظ مبلغ قابل پرداخت از سوی بیمه، قرار تأمین متناسب صادر می‌کند.» مطابق این ماده باید حتماً این مبلغ، حداقل به اندازه خسارت وارد شده به بزه‌دیده بوده و از آن کمتر نباشد. تعیین مبلغ قرار کفالت بر اساس نظر و تشخیص بازپرس است و متناسب با شرایط هر مورد، مبلغ قرار را تعیین می‌کند.

نحوه اعتراض به دستور أخذ حق‌الکفاله

متهم، کفیل و وثیقه‌گذار، می‌توانند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ دستور دادستان درباره أخذ وجه‌الکفاله، در دادگاه کیفری دو به این دستور اعتراض کنند. اعتراض به دستور أخذ مبلغ قرار کفالت تنها در موارد زیر ممکن می‌باشد:

الف. هرگاه مدعی شوند در أخذ وجه التزام و وجه‌الکفاله و یا ضبط وثیقه مقررات مربوط رعایت نشده است.

ب. هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کرده‌اند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.

پ. هرگاه مدعی شوند به جهات مذکور در ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری، متهم نتوانسته حاضر شود یا کفیل و وثیقه‌گذار به همان جهات نتوانسته‌اند متهم را حاضر کنند. این جهت عبارتند از 1) نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‌ای که مانع حضور شود. 2) بیماری متهم یا بیماری والدین، همسر یا فرزندان که مانع حضور او شود. 3) همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود. 4) ابتلا به حوادث مهم مثل بیماری‌های واگیردار یا حوادث فورس ماژور مثل سیل و زلزله که مانع تردد گردد. 5) متهم در توقیف یا حبس باشد. 6) سایر مواردی که به تشخیص بازپرس، عرفاً عذر موجه محسوب شود.

ت. هرگاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام، معسر شده‌اند.

ث. هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند تسلیم متهم به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی پایانی

قرار کفالت از جمله قرارهای رایجی است که با صدور آن، مقام قضایی به دنبال تضمین حضور متهم در صورت لزوم برای رسیدگی یا اجرای حکم است. این قرار پس از قرار بازداشت و وثیقه، شدیدترین نوع قرار تامین کیفری می‌باشد که به همراه مبلغی به عنوان حق‌الکفاله صادر می‌شود. کفیل مسئولیت حضور متهم در مرجع قضایی را بر عهده می‌گیرد و در صورت عدم ایفای تعهد خود، مبلغ قرار کفالت از اموال او اخذ و ضبط می‌شود. البته دستور اخذ حق‌الکفاله مطابق ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری، قابل اعتراض است.

در صورتی که نیاز به دریافت مشاوره حقوقی در خصوص صدور قرار کفالت کیفری یا قبول کفالت دیگری، تحویل متهم به مقام قضایی یا اعتراض به دستور اخذ حق‌الکفاله و سایر موارد مربوط به آن داشته باشید، می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی لامینگو از خدمات مشاوره متخصصین مجموعه لامینگو استفاده نمایید. نظرات و سؤالات خود را حتماً در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. برای مطالعه سایر مطالب و موضوعات مورد نظر خود، حتماً با بلاگ حقوقی لامینگو همراه باشید.