قرار التزام به حضور متهم با تعیین وجه التزام

قرارهای تامین کیفری، با هدف در دسترس نگهداشتن و جلوگیری از فرار متهم توسط مقام قضایی صادر می‌شوند. ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری در این باره می‌گوید «به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه‌دیده برای جبران ضرر و زیان وی،پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم در صورت وجود دلایل کافی توسط بازپرس صادر می‌شوند.» در ادامه همان ماده و در بند «ب» از قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام نام برده شده است. این قرار، از قرارهای بازداشت موقت، وثیقه و کفالت کمتر شایع بوده و شدت کمتری نیز دارد. بررسی و تعریف قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام و شرایط حاکم بر آن موضوع بحث ما خواهد بود.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعریف قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام

قانون آیین دادرسی کیفری در ماده 217 قرارهای تامین را به ده مورد تقسیم کرده و نام برده است. بند «ب» این ماده قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام است. التزام به معنای ملزم شدن به انجام کاری است. وجه التزام، به معنای مبلغی است که پیش از آنکه تخلف رخ دهد تعیین می‌گردد تا در صورت وقوع تخلف، شخص متخلف موظف به پرداخت آن وجه در راستای تنبیه یا جبران خسارت باشد. بنابراین به وسیله این قرار، شخص ملزم می‌گردد که در زمان احضار نزد مرجع قضایی حاضر شود و در صورتی که حضور نیابد، مبلغ وجه التزام اخذ و ضبط می‌شود. مبلغ وجه التزام در ابتدا از متهم گرفته نمی‌شود و صرفاً شخص متعهد می‌شود که هر زمان حضور او نیاز بود، حاضر گردد و در صورت عدم حضور، مبلغ از اموال او اخذ می‌شود.

قرار التزام به حضور در دو مرحله صادر می‌شود. مرحله اول، صدور قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام است که به متهم ابلاغ می‌شود تا حضور خود را در مقابل وجهی به عنوان وجه التزام، تضمین کند. مرحله دوم، صدور قرار قبولی التزام است که پس از آنکه متهم با ارائه این تضمین و قرار التزام موافقت کند، صادر می‌شود.

این مطلب را نیز بخوانید: همه چیز درباره قرار کفالت و شرایط و موارد صدور آن

شرایط حاکم بر صدور قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام

برای صدور قرار التزام به حضور لازم است ملائت شخص متهم برای مقام قضایی احراز گردد. هرچند که متن قانون برای قرار کفالت به ملائت کفیل اشاره کرده است، اما با توجه به اینکه در قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام نیز در صورت عدم حضور متهم، دستور اخذ و ضبط مبلغ داده می‌شود، باید برای مقام قضایی توانایی شخص در پرداخت وجه محرز باشد و اگر شخص ناتوان و معسر باشد امکان پرداخت وجه را نخواهد داشت.

حالت دیگری که قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام صادر می‌شود، زمانی است که مقام قضایی قرار التزام به حضور با قول شرف صادر کرده باشد. این قرار صرفاً جنبه اخلاقی داشته و ضمانت اجرای مالی یا بازداشت ندارد. اگر از قبول این قرار امتناع شود با تشدید قرار صادره، مقام قضایی برای متهم قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام صادر می‌کند.

مبلغ وجه التزام با توجه به نظر و صلاحدید مقام قضایی، به نسبت نوع و شدت و اهمیت جرم ارتکاب یافته و شرایط متهم در نظر گرفته و تعیین می‌شود. همچنین مطابق ماده 219 قانون آیین دادرسی کیفری، این مبلغ در هر حال نباید از خسارت وارد شده به بزه‌دیده کمتر باشد که این مورد برای زمانی است که جرم، شاکی خصوصی داشته و میزان خسارت وارد شده مشخص است.

ضمانت اجرای قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام

مورد اولی که باید بدانیم این است که اگر متهم، قرار التزام به حضور را نپذیرد چه می‌شود؟ با توجه به آنچه گفته شد، این قرار پس از صدور و ابلاغ به متهم، نیاز به تأیید از سوی او دارد تا قرار قبولی التزام صادر شود. آیا باید او را بازداشت کرد یا می‌توان قرار دیگری را جایگزین این مورد کرد؟ قانون آیین دادرسی کیفری در تبصره 1 ماده 217 تکلیف این موضوع را مشخص کرده است و قرار التزام به حضور به قرار کفالت تغییر می‌کند. حال اگر متهم از معرفی کفیل نیز عاجز باشد، در این صورت قرار صادره به قرار بازداشت تغییر کرده و متهم بازداشت می‌شود.

بر اساس آنچه قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 230 معین کرده است، در صورتی که متهم با قرار تامین ملتزم شده است، هرگاه حضور او لازم باشد باید حضور یابد. اگر بدون عذر موجه حاضر نشده باشد و اخطاریه به او ابلاغ واقعی شده باشد به دستور دادستان مبلغ وجه التزام، اخذ و ضبط می‌شود. دستور صادر شده پس از قطعیت، بدون نیاز به اجراییه در اجرای احکام کیفری، مطابق قوانین اجرای احکام مدنی به اجرا گذارده می‌شود.

همچنین اگر متهم پس از صدور دستور دادستان مبنی بر اخد وجه و پیش از اتمام عملیات اجرایی در مرجع قضایی حاضر شود، دادستان از دستور صادره رفع اثر می‌کند و دستور ضبط حداکثر یک چهارم وجه را صادر می‌کند.

‌

برای مطالعه بیشتر بخوانید: صدور اجرائیه یا دستور اجرا چه شرایط و مراحلی دارد؟

ابلاغ واقعی چیست؟

از ابلاغ واقعی نام برده شد و لازم است کمی با این نوع ابلاغ آشنا شویم. ابلاغ واقعی به ابلاغی گفته می‌شود که مطابق مقررات قانونی، توسط مأمور ابلاغ به شخص مخاطب ابلاغ تحویل شده و رسید دریافت شود. از این طریق اطمینان حاصل می‌شود که مخاطب ابلاغ، از آن باخبر شده است. همچنین ابلاغ در سامانه ثنا زمانی که توسط شخص، خوانده می‌شود ابلاغ واقعی تلقی می‌شود.
‌

برای مطالعه بیشتر بخوانید: آموزش نحوه مشاهده ابلاغیه در سامانه ثنا

موارد عذر موجه کدام است؟

ماده 178 قانون آیین دادرسی مدنی مواردی که عذر موجه شناخته می‌شوند را نام برده است. مطابق این ماده این موارد عبارتند از:

الف. نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‌ای که مانع حضور شود.

ب. بیماری متهم یا بیماری والدین، همسر یا فرزندان که مانع حضور او شود.

پ. همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.

ت. ابتلا به حوادث مهم مثل بیماری‌های واگیردار یا حوادث فورس ماژور مثل سیل و زلزله که مانع تردد گردد.

ث. متهم در توقیف یا حبس باشد.

ج. سایر مواردی که به تشخیص بازپرس، عرفاً عذر موجه محسوب شود.

اعتراض به دستور اخذ وجه التزام

در صورتی که متهم در قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، نسبت به دستور صادر شده مبنی بر اخذ وجه التزام، اعتراض داشته باشد این حق برای او محفوظ است و می‌تواند در دادگاه کیفری دو نسبت به این دستور اعتراض نماید. اعتراض تنها در موارد مصرح در قانون و ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ دستور قابل انجام است. این موارد عبارتند از:

الف_ هرگاه مدعی شوند در اخذ وجه التزام و وجه‌الکفاله و یا ضبط وثیقه، مقررات مربوط رعایت نشده است.

ب_ هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کرده‌اند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.

پ_ هرگاه مدعی شوند با عذر موجه و جهات مذکور در ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری، متهم نتوانسته حاضر شود یا کفیل و وثیقه‌گذار به همان جهات نتوانسته‌اند متهم را حاضر کنند.

ت_ هرگاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام، معسر شده‌‌اند.

ث_ هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند تسلیم متهم به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی پایانی

قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، از قرارهای تامین کیفری با درجه شدت نسبتاً خفیف است که قانونگذار در ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری به آن اشاره کرده است. پس از تصمیم مقام قضایی مبنی بر صدور این قرار و با قبول متهم، او متعهد می‌شود حضور خود را تضمین کند و در صورت عدم حضور و تخلف، موظف به پرداخت مبلغی تحت عنوان وجه التزام خواهد بود. عدم پذیرش این قرار از سوی متهم، منجر به تشدید قرار از سوی مقام قضایی می‌شود.

برای آنکه متهم، متضرر نشود و مبلغ وجه التزام از اموال او کسر نشود، لازم است در زمانی که حضور او خواسته می‌شود، نزد مقام قضایی حاضر گردد. البته در صورتی که دلیل موجهی برای عدم حضور خود داشته باشد و با این وجود، دستور مبنی بر برداشت و اخذ مبلغ وجه التزام صادر گردد، امکان اعتراض به دستور وجود دارد و متهم می‌تواند از حقوق خود دفاع کند. در صورتی که نیاز به هرگونه مشاوره حقوقی داشته باشید، مشاورین حقوقی لامینگو در کنار شما هستند. می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی لامینگو از خدمات حقوقی با بالاترین کیفیت برخوردار شوید.

نظرات و پیشنهادات خود را حتما با ما در بخش دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید. همچنین برای مطالعه بیشتر و مشاهده سایر مطالب و موضوعات مورد نظر خود، ما را در بلاگ حقوقی لامینگو همراهی کنید.