موارد و دلایل انحلال شرکت تضامنی در مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها

یکی از شرکت‌های شایع که در مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها سؤالات زیادی را به خود اختصاص داده، شرکت تضامنی است. در این مطلب قصد داریم تا به‌صورت کامل به موارد و دلایل انحلال شرکت تضامنی و آثار آن بپردازیم. از آنجایی که در شرکت تضامنی، شخصیت هر یک از شرکا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، تغییر در وضعیت حقوقی این افراد و حوادثی که برای آن‌ها پیش می‌آید، بیشتر از هر شرکت دیگری ممکن است منجر به انحلال شرکت تضامنی گردد. همین اهمیت شخصیت شرکا موجب گردیده است تا قانون‌‌گذار نیز نسبت به این مسئله توجه زیادی نشان دهد و قواعد و مقررات ویژه‌ای را در این خصوص تنظیم و پیش‌بینی نماید.

ماده 20 قانون تجارت 1311 به معرفی انواع شرکت‌های تجاری پرداخته است. بر اساس این ماده، انواع شرکت‌های تجاری عبارت‌اند از شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیرسهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تعاونی تولید و مصرف. مقررات مربوط به هر یک از این شرکت‌ها در قانون تجارت پیش‌بینی شده است که در حال حاضر این قانون متشکل از دو بخش است؛ یک بخش از آن در سال 1311 تدوین و تصویب گردیده و بخش دیگر آن در سال 1347. البته لازم به ذکر است که مقررات مربوط به شرکت‌های تعاونی به موجب قوانین خاص بعدی، پیش‌بینی گردیده و بنابراین این شرکت‌ها در حال حاضر تابع قانون تجارت نیستند. شما می‌توانید در صورت نیاز به مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها از طریق لینک زیر نسبت به انتخاب مشاور حقوقی مورد نظر خود اقدام نمایید:

مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها

شناخت شرکت تضامنی و خصوصیات آن

بر اساس قانون تجارت، شرکت تضامنی از حداقل دو شریک تشکیل می‌گردد و در ادامه مطلب به مفهوم تضامنی بودن مسئولیت شرکای این شرکت خواهیم پرداخت. منظور از تعهد تضامنی شرکا در شرکت تضامنی این است که هر یک از آن‌ها مسئول پرداخت تمام طلب شرکت در مقابل بستانکاران یا طلبکاران هستند. مطابق ماده 116 قانون تجارت 1311 «شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. اگر دارائی شرکت برای تأدیه تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است. هر قراری که بین شرکاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کأن ‌لم‌یکن خواهد بود». بنابراین در این شرکت، مسئولیت شرکا محدود به آورده آن‌ها به شرکت نیست.

از این خصوصیت چنین نتیجه می‌گیریم که هرگاه طلبکاران یک شرکت تضامنی نتوانند با مراجعه به شرکت مزبور، طلب خود را وصول نمایند، می‌توانند پس از انحلال شرکت به هر یک از شرکا که تمایل دارند یا در دسترس می‌باشند مراجعه نموده و آن شریک باید از محل دارایی شخصی خود، بدهی شرکت را به طلبکار مزبور پرداخت نماید. به عبارت دیگر در شرکت تضامنی، مسئولیت شرکا نامحدود است؛ یعنی دارایی شخصی شرکا به عنوان وثیقه طلب طلبکاران شرکت تلقی می‌گردد. همچنین در صورت ورشکستگی شرکت تضامنی، طلبکاران شرکت نسبت به دارایی شرکت بر طلبکاران شرکا اولویت و ارجحیت دارند.

شرکت‌های اشخاص و شرکت‌های سرمایه

با توجه به مطالب پیش‌گفته، از آنجایی که شخصیت شرکای شرکت تضامنی، هم از نظر خود شرکا و روابط میان آن‌ها و هم از نظر طلبکاران و افرادی که تصمیم می‌گیرند تا با چنین شرکتی وارد مراودات تجاری شوند حائز اهمیت است، به این دسته از شرکت‌ها شرکت اشخاص هم گفته می‌شود. در مقابل شرکت‌های اشخاص، شرکت‌های سرمایه قرار دارند که شخصیت شرکا در آن‌ها چندان حائز اهمیت نیست، بلکه سهام شرکا و قابلیت انتقال آن است که مورد توجه قرار می‌گیرد، مانند شرکت سهامی عام و خاص.

انحلال شرکت به چه معنا است؟

در خصوص معنا و مفهوم انحلال باید گفت که  انحلال شرکت به معنی پایان عمر شرکت است و برای رسیدن به چنین مقصودی لازم است تا دارایی جمعی شرکا که به عنوان آورده در اختیار شرکت قرار گرفته است از حالت مشاع خارج گردد و میان شرکا تقسیم شود. البته این امر در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که در وهله اول طلب طلبکاران پرداخت شده باشد. وقتی عملیات تصفیه اموال شرکت خاتمه یابد و همه طلبکاران طلب خود را دریافت کنند آنچه که از اموال باقی می‌ماند میان شرکا تقسیم خواهد شد. در ادامه این مطلب موارد انحلال شرکت تضمانی و آثار آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

موارد و دلایل انحلال شرکت تضامنی کدام‌اند؟

مانند هر شرکت تجاری دیگر، شرکت تضمانی نیز تحت شرایط عام حقوق شرکت‌ها منحل می‌گردد. به طور کلی این شرایط که در مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارت‌اند از انتفای تعدد شرکا، انقضای مدت شرکت، انتفای موضوع شرکت، ورشکستگی شرکت، بطلان قرارداد شرکت، تصمیم و تراضی تمام شرکا و انحلال شرکت به نظر دادگاه هنگامی که دلایل موجه وجود داشته باشد و یکی از شرکا آن را تقاضا کند. از جمله سایر موارد انحلال که مختص شرکت تضامنی است و در مورد همه شرکت‌ها قابل اعمال نیست، عبارت‌اند از انحلال در صورت فسخ یکی از شرکا، انحلال به دلیل ورشکستگی یکی از شرکا، انحلال به دلیل فوت یا محجوریت یکی از شرکا و انحلال به دلیل عجز شریک از پرداخت دیون خود.

انحلال شرکت تضامنی به دلیل انتفای تعدد شرکا

بر اساس مقررات حقوق شرکت‌ها در ایران امکان تشکیل شرکت تک‌شریکی وجود ندارد، بلکه شرکت در صورتی تشکیل می‌گردد که حداقل دو نفر بر تشکیل آن توافق نمایند. بنابراین چنانچه پس از تشکیل شرکت، این حالت تعدد شرکا از بین برود؛ به این معنی که فقط یک شریک در شرکت باقی بماند، شرکت منحل خواهد شد. لازم به ذکر است که چنانچه تعدد شرکا در شرکتی منتفی گردد و تمام سرمایه آن به یک شریک تعلق گیرد، در این صورت شرکت به صورت خود‌به‌خود منحل می‌گردد و نیازی به مراجعه به دادگاه به منظور صدور حکم انحلال شرکت نمی‌باشد.

انحلال شرکت تضامنی به دلیل انقضای مدت شرکت

از آنجایی که شکل‌گیری شخصیت حقوقی مستقلی به نام شرکت، مبتنی بر توافق و قرارداد میان شرکای آن است که در قالب اساسنامه تنظیم می‌گردد، بنابراین چنانچه در این توافق، مدت معینی برای شرکت در نظر گرفته شده باشد، با انقضای این مدت و در صورت عدم تمایل و رضایت شرکا مبنی بر تمدید آن، شرکت منحل خواهد شد. بر اساس بند 1 ماده 136 قانون تجارت 1311 که ناظر بر ماده 199 قانون تجارت 1347می‌باشد، در صورتی‌که شرکت تضامنی برای مدت معین تشکیل گردیده و آن مدت منقضی شده باشد، منحل می‌گردد، مگر اینکه مدت قبل از انقضاء تمدید شده باشد.

انحلال به دلیل انتفای موضوع شرکت

منظور از موضوع شرکت در اینجا آن فعالیتی است که شرکت به منظور انجام آن تشکیل گردیده است. بنابراین چنانچه موضوع شرکت به دلیل محقق گردیدن هدف شرکت و یا از بین رفتن آن، متنفی شود و یا در صورتی که انجام دادن فعالیتی که شرکت بدین منظور تشکیل گردیده است غیرممکن شود و یا اینکه انجام چنین فعالیتی که به عنوان موضوع در اساسنامه قید گردیده، به موجب قانون ممنوع اعلام گردد، در این صورت شرکت مزبور منحل خواهد شد. ماده 136 قانون تجارت مصوب 1311 در بند 1 خود که به ماده 199 قانون تجارت مصوب 1347 ارجاع داده است، چنین بیان می‌کند که در صورت انجام دادن موضوعی که شرکت برای آن تشکیل شده است یا انجام آن غیرممکن شده باشد، شرکت منحل می‌گردد.

انحلال شرکت تضامنی به دلیل ورشکستگی شرکت

بر اساس ماده 412 قانون تجارت 1311، تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تأدیه وجوهی که بر عهده او می‌باشد، ورشکسته می‌گردد و مهم نیست که این وجوه مربوط به امور تجاری یا غیرتجاری باشد. ذکر این نکته لازم است که شرکت از تاریخ صدور حکم ورشکستگی از دخالت در اموال خود ممنوع است، حتی آنچه که در مدت ورشکستگی عاید آن می‌گردد. مدیر تصفیه به قائم مقامی از شرکت ورشکسته، به‌منظور تأدیه دیون آن از کلیه اختیارات و حقوق مالی شرکت می‌تواند استفاده نماید. انحلال شرکت از تاریخ ورشکستگی به دلیل ممنوعیت آن از مداخله در اموال خود، امری طبیعی است، اما چنانچه طلبکاران شرکت توافق نمایند که با آن قرارداد ارفاقی منعقد نمایند، از انحلال شرکت جلوگیری می‌گردد. با این‌حال چنانچه شرکت به تعهدات قراردادی خود در قرارداد ارفاقی عمل نکند و یا قرارداد به جهی از جهات قانونی، باطل اعلام گردد، شرکت منحل خواهد شد.

این مطلب را نیز بخوانید: آنچه که باید درباره مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها و آثار آن بدانید!

انحلال به دلیل بطلان قرارداد شرکت

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره گردیده، تشکیل شخصیت حقوقی مستقل شرکت، مبتنی بر توافق شرکا است که در قالب قراردادی به نام اساسنامه شرکت ابراز می‌گردد. در اساسنامه شرکت مواردی از جمله نام شرکت، موضوع آن، مدت فعالیت، اقامتگاه آن، مبلغ سرمایه شرکت و شیوه‌های مدیریت، اداره و تصمیم‌گیری مورد توافق شرکا قرار می‌گیرد. حال ممکن است به جهت عدم رعایت شرایط قانونی در تهیه و تدوین این قرارداد، موجبات ابطال آن فرهم گردد. به عنوان مثال چنانچه موضوع یا جهت شرکت نامشروع باشد، شرط خلاف مقتضای آن و یا شرط خلاف مقررات امری قانون در آن پیش‌بینی شود و یا سرمایه نقدی و غیرنقدی برخلاف واقعیت مورد تأدیه و تقویم قرار گرفته باشد، در این صورت چنین توافقی باطل بوده و بر این اساس شرکت منحل می‌گردد.

تصمیم و تراضی تمام شرکا مبنی بر انحلال

در صورتی‌که شرکت برای مدتی نامحدود تشکیل شده باشد و یا هنوز مدتی که در اساسنامه برای آن در نظر گرفته شده است منقضی نگردیده باشد، تصمیم و تراضی تمام شرکا به عنوان یکی از راه‌های انحلال شرکت تضامنی، مطرح می‌گردد. بند ب ماده 136 قانون تجارت 1311 ناظر به همین مورد است که یکی از موارد انحلال شرکت تضامنی را تراضی تمام شرکا در این خصوص اعلام می‌کند. این قاعده در مورد شرکت مختلط غیرسهامی و شرکت نسبی نیز برقرار است. بنابراین چنانچه پیش از اتمام حیات شرکت، تمامی شرکا به انحلال آن رضایت بدهند، شرکت منحل می‌گردد.

البته لازم به ذکر است که این امر از طریق تغییر اساسنامه نیز میسر خواهد بود؛ به این صورت که مدت فعالیت در اساسنامه کاهش داده شود. اما نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که با توجه به اینکه قانون، تصمیم و تراضی تمام شرکا مبنی بر انحلال را لازم دانسته است، بنابراین شرکا نمی‌توانند در اساسنامه شیوه‌ دیگری را برای تصمیم‌گیری درباره انحلال شرکت پیش‌بینی نمایند. به عنوان مثال شرکا نخواهند توانست با پیش‌بینی تصمیم اکثریت مبنی بر انحلال شرکت، مخالفت اقلیت شرکا در این خصوص را بی‌اثر نمایند.

شما می‌توانید در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها در مورد شرکت تضامنی، از طریق لینک زیر با مشاهده مشاوران و کارشناسان حقوقی لامینگو نسبت به تعیین وقت جلسه مشاوره خود اقدام نمایید:

مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها

مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها به حکم دادگاه

بر اساس بند ج ماده 136 قانون تجارت 1311 «در صورتی‌که یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجه دانسته و حکم به انحلال بدهد» شرکت تضامنی منحل خواهد شد. این قاعده در مورد شرکت‌های مختلط غیرسهامی و نسبی نیز لازم‌الاجرا است. در توضیح قاعده فوق‌الذکر باید گفت که این قاعده مبتنی بر یک قاعده کلی در حقوق تجارت است که چنانچه در یک معامله یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، طرف مقابل این اختیار را دارد که به قرارداد مورد توافق، خاتمه دهد. این قاعده در خصوص شرکت تضامنی نیز این‌گونه تفسیر می‌شود که شرکا برای رسیدن به هدف مشخص‌شده در قرارداد، تکلیف به همکاری دارند و اگر بنا به دلایلی این همکاری و انجام تکالیف میسر نباشد، ادامه حیات شرکت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

منظور از دلیل موجه در ماده فوق چیست؟

نکته قابل توجه این است که بر اساس ماده فوق، دلیلی که بر اساس آن شریک، حق تقاضای انحلال شرکت را دارد باید موجه باشد. اما اینکه چه موارد و دلایلی موجه هستند در این ماده مورد تصریح قرار نگرفته است. بنابراین تشخیص دلایل موجه با قاضی خواهد بود، اما به نظر می‌رسد بنابر مبنای پیش‌بینی این قاعده که پیش‌تر بیان شد، موارد عمده دلایل موجه ناظر به عدم انجام تکالیف از سوی یک یا چند نفر از شرکا می‌باشد؛ به‌نحوی که همکاری شرکا و فعالیت شرکت امکان‌پذیر نباشد و یا آن را با دشواری بسیار و زیان مداوم مواجه نماید. مورد دیگر ناظر به وضعیتی است که بخش مهمی از فعالیت و موضوع شرکت که هدف اصلی تشکیل آن بوده، به موجب قوانین و مقررات غیرقانونی اعلام گردد. در این حالت هرچند که تمام موضوع شرکت منتفی نیست، اما ادامه حیات آن نیز با زیان بسیاری همراه خواهد بود.

لازم به ذکر است که حق تقاضای انحلال از جانب شرکای شرکت تضامنی، از جمله حقوقی است که امکان اسقاط آن وجود ندارد؛ به این معنی که شرکا نمی‌توانند در اساسنامه این حق را از خود سلب نمایند. همچنین شریکی که تقاضای انحلال شرکت بنابر دلیل یا دلایل موجه را دارد، باید به این نکته توجه نماید که این خواسته نمی‌تواند ناشی از عمل خود او باشد؛ به این معنی که اگر در پی اَعمال چنین شخصی، ادامه فعالیت شرکت با دشواری مواجه باشد، وی نمی‌تواند از دادگاه تقاضای انحلال آن را نماید.

حکم به اخراج به جای انحلال

در انتهای این مورد از موارد انحلال شرکت تضامنی، لازم به ذکر است که تبصره ماده 136 مقرر می‌دارد «در مورد بند ج هرگاه دلایل انحلال منحصراً مربوط به شریک یا شرکاء معین باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای سایر شرکا به جای انحلال، حکم اخراج آن شریک یا شرکای معین را بدهد». به نظر می‌رسد منظور قانون‌گذار از پیش‌بینی این مقرره، امکان اخراج همان شریک یا شرکایی است که به دلیل شیوه عملکرد و رفتار آن‌ها موجبات انحلال شرکت به تقاضای دیگر شرکا فراهم گردیده است. بنابراین چنانچه دلیل موجه شریک یا شرکایی که تقاضای انحلال شرکت را از دادگاه دارند، رفتار نامناسب و عدم پایبندی شریک یا شرکای معین به تعهدات و تکالیف ایشان باشد، دادگاه می‌تواند بنابر تقاضای سایر شرکا، به جای حکم به انحلال شرکت، حکم به اخراج شریک یا شرکای مزبور بدهد.

مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها در صورت فسخ یکی از شرکا

بر اساس بند د ماده 136 قانون تجارت 1311، شرکت تضامنی در صورت فسخ یکی از شرکا و با رعایت ماده 137 این قانون، منحل خواهد شد. ماده 137 برای اعمال این حق، چهارچوبی را مشخص نموده است تا شرکا از این حق سوء استفاده نکنند. در ادامه، شرایط اِعمال حق فسخ شریک شرکت تضامنی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

1.‌ لزوم عدم سلب حق فسخ در اساسنامه

بر اساس ماده فوق‌الذکر، شریک در صورتی خواهد توانست از چنین حقی استفاده نماید که به موجب اساسنامه این حق از وی سلب نشده باشد. بنابراین واضح است که پیش‌بینی این حق در اساسنامه لازم نیست، بلکه عدم سلب آن کفایت می‌کند تا چنین شریکی بتواند با اعمال حق فسخ خود، موجب انحلال شرکت گردد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

2.‌ اِعمال حق فسخ ناشی از قصد اضرار نباشد

نکته دیگر در رعایت مقررات ماده 137 این است که اعمال حق فسخ از جانب شریک، نباید ناشی از قصد اضرار باشد؛ چرا که بر اساس قوانین و مقررات و اصول حقوقی، هیچ شخصی نمی‌تواند اعمال حق خود را وسیله اضرار به غیر قرار دهد. نکته لازم به ذکر این است که تشخیص مضر بودن یا نبودن اِعمال حق فسخ از جانب شریک، با دادگاهی خواهد بود که به موضوع رسیدگی می‌نماید.

3.‌ اعلام کتبی تقاضای فسخ به سایر شرکا

شرط دیگری که در راستای اعمال حق فسخ شریک به منظور انحلال شرکت تضمانی در ماده 137 پیش‌بینی گردیده، این است که تقاضای فسخ باید شش ماه قبل از اعمال آن به‌صورت کتبی به سایر شرکا اعلام گردد. همچنین بر اساس قسمت اخیر این ماده، اگر موافق اساسنامه باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی شود، فسخ در موقع ختم محاسبه سالیانه به عمل می‌آید. پیش‌بینی این قاعده، به منظور حفط حقوق اشخاص ثالث بوده است تا از طریق اعمال حق فسخ شریک، خدشه‌ای به حقوق آنان وارد نگردد. بنابراین این قاعده جنبه نظم عمومی دارد و شرکا قادر نخواهند بود تا بر خلاف آن توافقی حاصل نمایند. در نتیجه، انحلال شرکت تضمانی از طریق اعمال حق فسخ شریک، در صورت رعایت شرایط فوق‌الذکر امکان‌پذیر خواهد بود و چنانچه سایر شرکا تصمیم داشته باشند تا فعالیت شرکت را ادامه دهند، باید نسبت به ایجاد شرکتی جدید اقدام نمایند.

انحلال به دلیل ورشکستگی یکی از شرکا

بر اساس بند ه‍ ماده 136 قانون تجارت 1311، در صورت ورشکستگی یکی از شرکا و با رعایت مقررات ماده 138، شرکت تضمانی منحل می‌گردد. نکته لازم به ذکر این است که این ماده در خصوص شریکی است که تاجر باشد، چرا که بر اساس ماده 412 این قانون، ورشکستگی ناظر به تاجر یا شرکت تجارتی است و چنانچه شخصی تاجر نباشد و از پرداخت دیون و بدهی خود عاجر و ناتوان باشد، نمی‌توان حکم ورشکستگی وی را صادر نمود.

علاوه بر لزوم تاجر بودن شریک عاجز از پرداخت دیون خود، ماده 138 اعلام می‌دارد «در مورد ورشکستگی یکی از شرکا انحلال وقتی صورت می‌گیرد که مدیر تصفیه کتباً تقاضای انحلال شرکت را نموده و از تقاضای مزبور شش ماه گذشته و شرکت، مدیر تصفیه را از تقاضای انحلال منصرف نکرده باشد». مدیر تصفیه شریک ورشکسته، در صورتی با انصراف از تقاضای انحلال شرکت موافقت خواهد نمود که تشخیص دهد ادامه فعالیت شرکت به موجب سودی که به دنبال دارد به نفع طلبکاران شخصی شریک ورشکسته خواهد بود.

نکته مهم در مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها به دلیل ورشکستگی یکی از شرکا، مقرره ماده 131 در این خصوص است. بر اساس این ماده «در صورت ورشکستگی یکی از شرکا و همچنین در صورتی‌که یکی از طلبکاران شخصی یکی از شرکا به موجب ماده 129 انحلال شرکت را تقاضا کرد، سایر شرکا می‌توانند سهمیه آن شریک را از دارایی شرکت نقداً تأدیه کرده و او را از شرکت خارج کنند». بنابراین سایر شرکا که تمایل به ادامه فعالیت شرکت دارند، می‌توانند از طریق تأدیه سهم شریک ورشکسته، از انحلال شرکت تضمانی، جلوگیری نمایند. با این راه حل هم از انحلال شرکت پیش‌گیری می‌گردد و هم طلبکاران شخص ورشکسته، به وصول طلب خود دست می‌یابند.

انحلال شرکت تضامنی به دلیل فوت یا محجوریت یکی از شرکا

این مورد از انحلال شرکت تضمانی در بند و ماده 136 قانون تجارت 1311 مورد اشاره قرار گرفته است. اصولاً در صورت فوت یا حجر یکی از شرکا شرکت به صورت خودبه‌خود منحل می‌گردد، اما قانون‌گذار در ماده 139 امکان ادامه حیات شرکت در صورت وقوع چنین دلیلی را پیش‌بینی نموده است. بر اساس این ماده، در صورت فوت یکی از شرکا، بقای شرکت موقوف به رضایت سایر شرکا و قائم مقام متوفی خواهد بود. بر اساس این ماده، چنانچه سایر شرکا با ادامه حیات شرکت موافقت نمایند، قائم مقام شریک متوفی باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ فوت، نسبت به اعلام کتبی رضایت یا عدم رضایت خود مبنی بر ادامه فعالیت شرکت اقدام نماید.

چنانچه قائم مقام متوفی در این خصوص اعلام رضایت نماید، در نفع و ضرر شرکت در این مدت، شریک خواهد بود ولی چنانچه عدم رضایت خود را اعلام کند، تنها در منافع به دست آمده در این مدت شریک بوده و ضرری متوجه وی نخواهد بود. همچنین بر اساس حکم قانون‌گذار، سکوت قائم مقام تا انقضای مدت یک ماهه مزبور، در حکم اعلام رضایت وی خواهد بود.

همانطور که اشاره شد، محجوریت یکی از شرکا نیز موجب انحلال شرکت تضامنی می‌گردد، اما قانون‌گذار در ماده 140 قانون تجارت، اعلام می‌دارد که می‌توان با اعمال مقررات ماده 139 در مورد شریک متوفی، از انحلال شرکت در صورت حجر یکی از شرکا نیز جلوگیری نمود؛ بدین صورت که چنانچه یکی از شرکای شرکت تضامنی محجور گردد، باقی ماندن شرکت موکول به رضایت سایر شرکا و قائم مقام شریک محجور؛ یعنی قیم او خواهد بود.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها و چگونگی انحلال شرکت سهامی خاص

انحلال به دلیل عجز شریک از پرداخت دیون خود

همانطور که پیش‌تر اشاره گردید، چنانچه شخصی تاجر نباشد نمی‌توان وی را ورشکسته اعلام کرد، چرا که ورشکستگی مختص تجار است. همچنین گفته شد که در صورت ورشکستگی یکی از شرکا، مدیر تصفیه می‌تواند تقاضای انحلال شرکت تضامنی را مطرح نماید. سؤالی که در اینجا مطرح می‌گردد این است که در صورت عدم تاجر بودن شریک عاجز از پرداخت دیون خود، آیا باز هم امکان انحلال شرکت تضامنی به این دلیل وجود دارد یا خیر؟ پاسخ به این پرسش مثبت است و قانون‌گذار این امر را در ماده 129 قانون تجارت 1311 پیش‌بینی کرده است.

بر اساس این ماده، طلبکاران شریکی که از پرداخت دیون خود عاجز است و تاجر هم نیست و نمی‌توان برای وی حکم ورشکستگی صادر نمود، چنانچه سهم شریک مدیون از منافع شرکت برای پرداخت طلب آن‌ها کافی نباشد، می‌توانند تحت شرایطی تقاضای انحلال شرکت را مطرح نمایند. این شرایط عبارت‌اند از اینکه طلبکاران لااقل شش ماه قبل، قصد خود را به وسیله اظهارنامه رسمی به اطلاع شرکت رسانیده باشند. در این صورت شرکت یا بعضی از شرکا می‌توانند مادام که حکم نهایی انحلال صادر نشده است با تأدیه طلب طلبکاران مزبور به میزان دارایی شریک مدیون در شرکت یا با جلب نظر و رضایت آن‌ها به شیوه دیگری از انحلال شرکت جلوگیری نمایند. در فرض اخیر، سایر شرکای شرکت می‌توانند بر اساس ماده 131، سهم شریک مدیون را از دارایی شرکت نقداً پرداخت نمایند و او را از شرکت خارج کنند.

آثار و نتایج انحلال شرکت تضامنی

آنچه در آثار انحلال شرکت تضامنی در مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها مطرح می‌گردد همان مواردی است که در مورد سایر شرکت‌ها نیز برقرار است که عبارت‌اند از تصفیه اموال شرکت و تقسیم آن میان شرکا. همچنین در مورد تصفیه و تقسیم اموال شرکت تضامنی، مقررات ویژه‌ای در قانون تجارت پیش‌بینی نگردیده است تا فقط به این نوع از شرکت اختصاص داشته باشد. بنابراین در ادامه مختصراً، تصفیه اموال شرکت و تقسیم آن را توضیح می‌دهیم. پس از انحلال شخصیت حقوقی شرکت، در ابتدا باید تکلیف اموالی که به آن تعلق داشته است مشخص گردد. از آنجایی که شرکت در طول حیات خود با اشخاص ثالث مراودات و معاملات مالی و تجاری داشته، بنابراین در ابتدا باید طلب طلبکاران پرداخت شود و سپس آنچه که از دارایی شرکت باقی مانده است میان شرکا تقسیم خواهد شد. در قانون تجارت، این امر تحت نهاد تصفیه دارایی مورد بررسی قرار گرفته است.

تصفیه اموال و دارایی پس از انحلال

در خصوص تصفیه اموال و دارایی‌های شرکت‌های اشخاص، که شرکت تضامنی نیز یکی از انواع آن است، قانون‌گذار دو شیوه را پیش‌بینی نموده است.

تصفیه بر اساس اساسنامه شرکت

شیوه اول تصفیه، از طریق قرارداد و توافقی دوستانه است که ممکن است طرفین آن را در اساسنامه نیز پیش‌بینی کرده باشند. ماده 218 قانون تجارت 1311 ناظر به این امر است که برای شرکت در خصوص امر تصفیه آزادی عمل قائل گردیده است. البته در این ماده تصریح گردیده که برخی مقررات امری قانون در خصوص تصفیه باید رعایت گردد و نمی‌توان برخلاف آن توافق کرد.

تصفیه قانونی

شیوه دوم تصفیه، تصفیه قانونی است؛ به این معنی که در صورتی‌که اساسنامه نسبت به امر تصفیه ساکت باشد و در این خصوص تعیین تکلیف نکرده باشد، تصفیه اموال شرکت بر اساس مقررات موجود در مواد 202 تا 217 قانون تجارت 1311 و تحت نظارت احتمالی دادگاه صالح، صورت خواهد پذیرفت. لازم به ذکر است که در این مواد، مقررات مربوط به تصفیه امور شرکت، بقای شخصیت حقوقی شرکت در زمان تصفیه، وظایف مدیر تصفیه، وصول طلب و پرداخت بدهی شرکت، شیوه نظارت بر امر تصفیه و حقوق شرکا و طلبکاران شرکت و نقش آن‌ها در تصفیه بیان گردیده است.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی مشاوره حقوقی انحلال شرکت ها

شرکت تضامنی تنها شرکتی است که در آن هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام زیان‌ها و بدهی‌های شرکت هستند و نمی‌توانند در اساسنامه شرکت، بر خلاف این امر توافقی نمایند. البته لازم به ذکر است که منظور از این مسئولیت نامحدود شرکا در مقابل اشخاص ثالث، این نیست که شریکی که مجبور به پرداخت بدهی‌های شرکت شده است حق مراجعه به سایر شرکا را نخواهد داشت. اما شرکا می‌توانند در خصوص نسبت تقسیم این زیان‌ها و بدهی‌ها میان خود به هر ترتیبی که می‌خواهند توافق کنند. تنها استثناء در این مورد این است که نمی‌توان شریک یا برخی از شرکا را به طور کامل از تحمل ضرر و زیان معاف نمود.

در این مطلب موارد و دلایل انحلال شرکت تضامنی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت. به‌طور کلی این دلایل عبارت‌اند از انحلال شرکت تضامنی به دلیل انتفای تعدد شرکا، انحلال شرکت به دلیل انقضای مدت شرکت، انحلال به دلیل انتفای موضوع شرکت، انحلال به دلیل ورشکستگی شرکت، انحلال به دلیل بطلان قرارداد شرکت، انحلال به دلیل تصمیم و تراضی تمام شرکا،  انحلال به نظر دادگاه، انحلال در صورت فسخ یکی از شرکا، انحلال به دلیل ورشکستگی یکی از شرکا، انحلال به دلیل فوت یا محجوریت یکی از شرکا و انحلال به دلیل عجز شریک از پرداخت دیون خود.

چنانچه در ارتباط با این مطلب پرسش و یا ابهامی دارید، می‌توانید آن را از طریق بخش دیدگاه‌ها با کارشناسان و مشاوران لامینگو در میان بگذارید. همچنین شما می‌توانید برای مطالعه سایر مطالب و کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر موضوعات حقوقی و کسب‌کاری، به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه نمایید.