سفته چیست؟ | نحوه مطالبه وجه سفته

براساس ماده 307 قانون تجارت “سفته یک سند تجاری است که به موجب آن امضاء­کننده تعهد می­‌کند، مبلغی را در موعد معین به شخصی که سفته به نام او صادر شده، بپردازد”.

در واقع سفته سندی تعهدآور است که افراد از آن برای ایجاد تعهد استفاده می‌­کنند. از سفته در بسیاری از معاملات تجاری و بازرگانی استفاده می­‌شود و یکی از معتبرترین و پرکاربردترین سند به عنوان وسیله­‌ی پرداخت در آینده است.

هر فردی به میزان مبلغی که روی سفته نوشته شده، می­‌تواند متعهد شود و هر سفته به میزان مبلغی که در آن نوشته شده، اعتبار دارد نه بیشتر. مثلا اگر مبلغ درج شده روی سفته‌­ای 5،000،000ریال باشد، نمی­‌توان با آن سفته، به پرداخت مثلا 10،000،000ریال تعهد کرد.

این روزها تهیه سفته کار سختی نیست و می‌­توان آن را در جاهای مختلف تهیه کرد، حتی دکه­‌های روزنامه‌­فروشی؛ ولی برای اطمینان بیشتر، بهتر است آن را از شعب بانک‌­ها تهیه کرد.

نکاتی که صادرکننده‌­ی سفته درهنگام صدور باید به آن توجه داشته باشد

به موجب ماده 308 قانون تجارت “صادرکننده‌­ی سفته برای صدور آن باید یک سری نکات را رعایت کند تا از اعتبار سفته کاسته نشود. این نکات از جمله موارد زیر است:

1) روی هر برگه­ی سفته مبلغی درج شده است که نشان­‌دهنده­‌ی میزان اعتبار آن است. همان­‌طور که بیان کردیم، مثلا اگر در برگه­‌ی سفته مبلغ 5000000ریال نوشته شده است، آن برگه هم تا سقف همین مبلغ ذکر شده اعتبار دارد. با این حال صادرکننده­‌ی سفته باید مبلغ موردنظر خود، که نباید بیشتر از سقف مبلغ سفته باشد، در برگه به حروف بنویسد.

2) یکی از مواردی که در هنگام صدور سفته باید به آن توجه داشت، نوشتن نام گیرنده­‌ی سفته است. اگر صادرکننده­، نام گیرنده‌­ی سفته را در برگه وارد نکند، سفته در وجه حامل محسوب خواهد شد و این سند در اختیار هرکسی قرار گیرد، می‌­تواند وجه آن را مطالبه کند؛ از این رو بهتر است برای جلوگیری از سوءاستفاده‌­ی افراد سودجو، نام گیرنده­‌ی سفته در آن قید شود.

3) براساس قانون، نوشتن تاریخ صدور سفته یکی از ضروریات صدور سفته است و به موجب آن، سند ارزش تجاری پیدا می­‌کند؛ از این رو صادرکننده­‌ی سفته باید تاریخ صدور سفته را که شامل روز، ماه وسال است در برگه قید کند.

4) از دیگر قواعد قانونی صدور سفته، نوشتن تاریخ پرداخت سفته است. تاریخ پرداخت وجه  باید در سفته قید شود و اگر برای پرداخت وجه، تاریخی مشخص تعیین نشود، سفته حال (عندالمطالبه) خواهد بود. یعنی دارنده‌­ی سفته هر زمانی که بخواهد می‌­تواند نسبت به مطالبه­‌ی وجه آن اقدام نماید.

دریافت مشاوره حقوقی

البته به موجب ماده 10 قانون مدنی، تمدید مهلت سفته با توافق طرفین بلااشکال است و در صورت عدم پرداخت وجه سفته توسط صادرکننده و تقاضای واخواست سفته (اعتراض به عدم پرداخت وجه سفته در دادگاه توسط دارنده) توسط دارنده‌­ی آن، آخرین تاریخ مندرج در سفته، ملاک عمل برای پیگیری­‌های قضایی و اقدامات قانونی است.

5) در آخر صادرکننده­‌ی سفته به منظور تضمین پرداخت وجه سفته و تایید متعهد بودن خود، باید سفته را امضاء کند. اگر در قانون تجارت ایران به این امر اشاره نشده است که در صورت فقدان رعایت یکی از مندرجات مذکور در ماده 388 قانون تجارت در صدور سفته، وضعیت برگه‌­ی سفته به چه صورت خواهد بود، ولی در تبصره­‌ی ماده 319 قانون تجارت آمده که اگر سفته‌­ای فاقد شرایط اساسی مذکور باشد، سند تجاری قلمداد نمی­‌شود و مشمول مرور زمان اموال منقول خواهد بود. در واقع اگر سفته مطابق مواد قانونی پر نشود، وجاهت قانونی ندارد.

نحوه­‌ی مطالبه‌­ی وجه سفته

براساس قانون، صادرکننده‌­ی سفته باید در موعد مشخص شده در سفته، وجه آن را پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت، دارنده­ی سفته به مدت 10 روز مهلت دارد سفته را واخواست کند؛ یعنی دارنده­‌ی سفته به منظور اعتراض به عدم پرداخت وجه سفته، از دادگاه تقاضای رسیدگی برای مطالبه وجه کند. برگه‌­ی واخواست، برگه­‌هایی چاپی هستند که از طرف وزارت دادگستری نوشته شده و برخی از آن­‌ها نیز توسط بانک­‌ها تنظیم شده است. پس از واخواست دارنده­‌ی سفته و امضای او پای برگه‌­ی واخواست و باطل کردن تمبر دولتی، این برگه توسط مامور دادگستری به صادرکننده­‌ی سفته ابلاغ خواهد شد.

البته باید خاطرنشان کرد که این واخواست­نامه در 3 نسخه تنظیم می­‌شود که نسخه­‌ی اصلی آن نزد واخواست‌­کننده می­‌ماند، نسخه دوم آن توسط مامور اجرای دادگستری به صادرکننده‌­ی سفته ابلاغ می‌­شود و نسخه سوم آن در دفتر دادگاه بایگانی می­‌شود. اگر بعد از ابلاغ برگه­‌ی واخواست سفته به صادرکننده­، او اقدام به پرداخت وجه سفته کند که قضیه تمام شده است. ولی اگر به تعهد خود عمل نکند، براساس ماده 3 قانون نحوه‌­ی اجرای محکومیت­‌های مالی عمل خواهد شد که می­‌گوید: اگر نتوان از اموال محکوم­ علیه، مبلغ تعهد را برداشت کرد، می­‌توان تقاضای بازداشت شخص بدهکار را کرد.

در مواردی هم که دارنده‌­ی سفته بخواهد آن را به دیگری انتقال دهد، در صورتی که عبارت حواله کرد در سفته خط زده شده باشد، باید سفته را پشت­‌نویسی یا ظهرنویسی کند و درآن قید کند که این سفته به فلانی منتقل شد.

تنظیم قرارداد سفارشی

سفته برای ضمانت

گاهی وقت­‌ها در سفته علاوه بر امضای صادرکننده، یک یا چند شخص دیگر نیز به منظور تضمین دیون یا انجام تعهد، پشت سفته را امضاء می‌­کنند؛ مثلا برای دریافت وام‌­های 10 تا 15 میلیون تومانی از بانک، علاوه بر امضای گیرنده­‌ی وام، امضای 2نفر ضامن معتبر در پشت سفته به منظور ضمانت، لازم است.

برخی کارفرمایان نیز در هنگام عقد قراداد برای تضمین انجام تعهدات محوله به کارمندان و پیمانکاران خود، از آن­ها مطالبه­‌ی سفته کرده و صادرکننده با امضای آن تضمین می­‌دهد که به تعهدات خود جامه‌­ی عمل بپوشاند. باید توجه داشت در مواقعی که برای تضمین انجام تعهد سفته­ای صادر می­‌شود بهتر است تاریخ نداشته باشد و حتما در سفته علت صدور آن ذکر شود. به عنوان مثال نوشته شود که بابت تضمین حسن انجام کار یا بابت تضمین قرارداد و … است.

اگر در ظهر سفته (پشت آن) شخص ثالث دیگری (بابت ضمانت در کنار امضای شخص صادرکننده) امضاء کند، وی به صورت تضامنی با صادرکننده، مسئولیت قانونی در پرداخت وجه سفته دارد.

اگر نیاز به اطلاعات بیشتر درباره‌ی سفته دارید، مشاوران حقوقی لامینگو آماده راهنمایی شما هستند. برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به بلاگ لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.