آزادی مشروط چیست و در چه شرایطی اعمال می‌شود؟

آزادی مشروط نوعی از آزادی است که مطابق با اسم آن مشروط به شرایطی است. در این نوع آزادی، به فردی که محکوم به حبس است فرصت مجددی برای آزادی داده می‌شود و اگر در این مدت شرایط خاصی را برای مدت زمان تعیین‌شده رعایت کند، می‌تواند از مجازات حبس خود رهایی پیدا کند. در این گفتار قصد داریم ویژگی‌ها، شرایط و موانع این آزادی را بیان کنیم.

‌‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعریف آزادی مشروط

آزادی مشروط زمانی اتفاق می‌افتد که پیش از پایان یافتن دوره محکومیت، فرد محکوم آزاد شود و پیش از اتمام مدت حبس از آزادی برخوردار شود. در واقع قانون‌گذار با در نظر گرفتن این نهاد خواهان بازگشت شخص محکوم به زندگی و دادن فرصت دوباره است. در این نوع آزادی، شرایط خاصی برای دوران آزادی در نظر گرفته می‌شود تا فرد تحت نظر دادگاه قرار بگیرد و برای دادگاه احراز شود که وی مجدداً مرتکب جرم نخواهد شد.

شرایط اعمال آزادی مشروط

اعمال آزادی مشروط در شرایط خاصی اتفاق می‌افتد که در ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی بیان شده است و در ادامه مورد اشاره قرار می‌گیرد.

الف.‌ محکومیت به حبس تعزیری

نکته ابتدایی این است که فرد محکوم باید به حبس تعزیری محکوم شده باشد. به طور کلی دو نوع مجازات حبس؛ یعنی حبس حدی و حبس تعزیری وجود دارد. حبس حدی، حبسی است که توسط خداوند در احکام شرعی به طور صریح مشخص شده است. اما حبس تعزیری، حبسی است که نوع و میزان آن در شرع بیان نشده است و قاضی بنابر صلاح‌دید و نظر خود آن را اعمال می‌کند. در واقع حبس تعزیری نوعی تأدیب است که تعیین آن به عهده قاضی است. نمونه بارز حبس از نوع حدی، مجازات حبس برای سرقت حدی است که طبق آن فرد در مرتبه سوم انجام آن به حبس ابد محکوم می‌شود. نکته مهم این است که برای اعمال آزادی مشروط فرد باید دارای مجازات حبس تعزیری باشد.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی تعزیرات و تفاوت مجازات حدود با تعزیرات منصوص شرعی

ب.‌ تحمل مقدار مشخصی از حبس

آزادی مشروط زمانی اعمال خواهد شد که فرد محکوم مقدار مشخصی از زمان حبس خود را گذرانده باشد. به همین دلیل فرد در ابتدای حبس خود نمی‌تواند تقاضای آزادی مشروط نماید. طبق ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی، در مواردی که فرد، محکوم به ۱۰ سال حبس شده باشد باید نیمی از زمان حبس خود را گذرانده باشد تا بتواند درخواست آزادی مشروط کند. در سایر موارد یعنی حبس کمتر از ۱۰ سال نیز باید حداقل یک سوم مجازات گذشته باشد تا فرد بتواند تقاضای آزادی مشروط را انجام دهد.

ج.‌ حسن اخلاق و رفتار

یکی از شرایط لازم برای این آزادی، این است که فرد در طول مدت مجازات خود، حسن اخلاق و رفتار مناسب را از خود نشان داده باشد. برای مثال نباید فرد در زندان برخورد فیزیکی شدید با سایر زندانیان داشته باشد.

د.‌ حالات و رفتار نشان‌دهنده عدم ارتکاب مجدد جرم

فرد باید در مدت مجازات، حالات و رفتاری را از خود نشان دهد تا بتوان از آن برداشت کرد فرد پس از آزادی، مرتکب جرم خود نخواهد شد. برای مثال اگر به دلیل خرید و فروش مواد مخدر دستگیر شده است نباید در طول مدت مجازات خود در زندان مرتکب این کار شده باشد.

ه.‌ پرداخت ضرر و زیان شاکی

فرد محکوم باید تا جایی که توان مالی دارد ضرر و زیان موضوع شکایت را پرداخت کند. همچنین ممکن است میان او و شاکی مبلغ معینی مورد موافقت قرار گرفته باشد که شاکی باید آن را بپردازد. حتی اگر بتواند قراری نیز برای پرداخت آن ترتیب دهد برای آزادی مشروط کافی است.

و.‌ عدم استفاده محکوم از آزادی مشروط

برای استفاده از این نوع آزادی، محکوم نباید قبلاً از این آزادی استفاده کرده باشد و باید بار اول او باشد.

دریافت مشاوره حقوقی

مدت آزادی مشروط

معمولاً مدت آزادی مشروط شامل بقیه مدت مجازات است، اما قاضی می‌تواند بنابر صلاح‌دید خود آن را تغییر دهد. در هر صورت این آزادی نمی‌تواند از یک سال کمتر و از پنج سال بیشتر باشد. البته اگر باقی‌مانده مدت حبس فرد کمتر از یک سال باشد مدت آزادی مشروط به همان میزان خواهد بود.

موانع استفاده از این آزادی

در مواردی نیز امکان اعمال آزادی مشروط برای فرد به دلیل وجود موانع زیر وجود ندارد:

الف) اگر شخص محکوم، جزای نقدی خود را نپرداخته باشد و به این دلیل به مجازات بدل حبس محکوم شده باشد.

ب) اگر شخص محکوم در تبعید باشد.

ج) اگر شخص محکوم  به مجازات حداقلی در جرایم مواد مخدر محکوم شده باشد و مدت حبس او بیش از پنج سال باشد.

د) اگر شخص محکوم به دلیل عدم رعایت مجازات تکمیلی به حبس محکوم شده باشد.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی و نکات آن

موارد ابطال آزادی مشروط

فرد در طول مدت آزادی مشروط خود نباید مرتکب جرم عمدی موجب قصاص، حد یا تعزیری تا درجه ۷ (حبس بیش از ۶ ماه) شود. در این صورت آزادی مشروط او ابطال می‌شود و مجازات قبلی جرم و مجازات جدید هر دو با هم جمع شده و لازم‌الاجرا می‌شود.

نحوه درخواست ازادی مشروط

شخص محکوم می‌تواند تقاضای آزادی مشروط با رعایت مقررات قانونی تهیه نماید و سپس آن را به مسئولین زندان تحویل دهد. پس از تأیید تقاضای او توسط رئیس زندان، دادیار ناظر زندان و دادستان، این درخواست به سازمان اداره زندان‌ها فرستاده می‌شود. پس از پیشنهاد رئیس زندان، قاضی اجرای احکام موظف است مراتب را رسیدگی کند و در صورت احراز شرایط پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم می‌کند. پس از بررسی اگر شخص شرایط قانونی را داشته باشد، دادگاه حکم آزادی مشروط را صادر می‌نماید.

دستورهای خاص دادگاه برای دوران آزادی

دادگاه در مواردی می‌تواند برای دوران آزادی برای فرد الزاماتی را مقرر کند. این الزامات می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

الف) حرفه‌آموزی یا اشتغال به حرفه‌ای خاص

ب) اقامت یا عدم اقامت در مکان معین

ج) درمان بیماری یا ترک اعتیاد

د) پرداخت نفقه افراد واجب‌النفقه

ه) خودداری از تصدی کلیه یا برخی از وسایل نقلیه موتوری

و) خودداری از فعالیت حرفه‌ای مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل موثر در آن

ز) خودداری از ارتباط و معاشرت با شرکا یا معاونان جرم یا دیگر اشخاص از قبیل بزه‌دیده به تشخیص دادگاه

ح) گذراندن دوره یا دوره‌های خاص آموزش و یادگیری مهارت‌های اساسی زندگی یا شرکت در دوره‌های تربیتی، اخلاقی، مذهبی، تحصیلی یا ورزشی

در صورتی‌که فرد در مدت آزادی خود بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند، برای بار اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط او اضافه می‌شود.

کانال تلگرام لامینگو

در پایان

آزادی مشروط نوعی از آزادی ست که مشروط به شرایط است و در مواردی برای محکومین به حبس با حسن خلق و رفتار و سایر شرایط لازم مقرر می‌شود. اگر محکوم به حبس در طول آزادی مشروط مرتکب جرمی نشود و از دستورات دادگاه تبعیت کند، حبس او منتفی خواهد شد. در این گفتار تلاش کردیم شرایط لازم برای برقراری آزادی مشروط را بیان کنیم. شما می‌توانید سؤالات خود را در ارتباط با این مطلب در انتها برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. در صورتی‌که همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه داشتید، شما می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین دریافت نمایید.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.