دادرسی فوری یا دستور موقت چیست و چگونه صادر می‌شود؟

گاه ممکن است در فرآیند رسیدگی به یک دعوا امری حادث شود که رسیدگی به آن و تعیین تکلیف در آن خصوص نیازمند فوریت باشد. در چنین مواردی، دادگاه به درخواست ذینفع اقدام به صدور دستور موقت یا دادرسی فوری می‌نماید. دادرسی فوری یک امر استثنایی است که در مواردی خاص بدان استناد می‌شود. در واقع، در مواردی خاص پیش رفتن طبق روال عادی دادرسی ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. از این رو خواهان درخواست خود را در قالب دادرسی فوری یا دستور موقت پیگیری و تعقیب می‌نماید. البته بایستی توجه داشت که رسیدگی به این درخواست جدا از رسیدگی به اصل دعوا می‌باشد. قانون آیین دادرسی مدنی کلیه احکام و مقررات مرتبط با دادرسی فوری را بیان نموده که در این گفتار با یکدیگر بررسی خواهیم نمود.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید
‌

درخواست دستور موقت چگونه انجام می‌شود؟

در فرآیند دادرسی، هر فرد ذینفعی اعم از خواهان یا خوانده می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور دستور موقت را نماید. این تقاضا می‌تواند هم به صورت کتبی و هم شفاهی تقدیم دادگاه شود. در صورتی که درخواست‌کننده، درخواست خود را مبنی بر صدور دستور موقت به صورت شفاهی تقدیم دادگاه نماید، درخواست شفاهی در صورت‌مجلس قید و به امضای درخواست‌کننده می‌رسد.

دادرسی فوری ممکن است دایر بر توقیف مال، انجام عمل یا منع از انجام عمل باشد. یعنی فرد درخواست‌کننده می‌تواند از دادگاه خواستار توقیف مال، انجام فعلی خاص یا مانع شدن در انجام فعلی شود. این موضوع تأثیری در رسیدگی به اصل دعوا نخواهد داشت. رسیدگی به اصل دعوا طبق روال سابق انجام می‌شود و دادگاه تنها در خصوص موضوع خاصی که مورد تقاضا بوده است اقدام به صدور دستور موقت می‌نماید.
‌

به منظور آشنایی با قرار موقوفی تعقیب و موارد صدور آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: قرار موقوفی تعقیب چیست و در چه مواردی صادر می‌شود؟

دادگاه صالح جهت صدور دستور موقت

تعیین مرجع صالح جهت طرح درخواست دادرسی فوری بایستی در دو فرض جداگانه به شرح زیر مورد بررسی قرار گیرد:

1. در مواردی که اصل دعوا در دادگاهی مطرح شده و فرآیند رسیدگی بدان نیز آغاز شده باشد، همان دادگاه جهت طرح درخواست صدور دستور موقت صالح می‌باشد.

2. در حالتی که هنوز اصل دعوا در دادگاه مطرح نشده اما فرد ذینفع به دلیل جلوگیری از ورود خسارت، خواهان دادرسی فوری می‌باشد دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، صلاحیت صدور دستور موقت را نیز خواهد داشت.

شایان ذکر است که اگر موضوع درخواست دادرسی فوری در مقر دادگاهی غیر از دادگاه‌های بیان شده قرار داشته باشد، دادگاه محل وقوع موضوع درخواست دادرسی فوری جهت صدور دستور موقت صالح می‌باشد، هر چند که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را نداشته باشد. مانند اینکه موضوع دادرسی فوری توقیف مالی باشد که در حوزه قضایی دادگاه دیگری واقع شده است.

دریافت مشاوره حقوقی

تشریفات صدور دستور موقت

پس از آن که درخواست دادرسی فوری از طرف شخص ذینفع تقدیم دادگاه صالح می‌شود، دادگاه روز و ساعت مناسبی را جهت رسیدگی به این موضوع تعیین نموده و طرفین را به دادگاه دعوت می‌نماید. با این حال، اگر فوریت امر اقتضاء نماید دادگاه بدون تعیین وقت قبلی و دعوت از طرفین، خود به موضوع رسیدگی کرده و اقدام به صدور دستور موقت می‌نماید. تشخیص فوریت یا عدم فوریت موضوع نیز بر عهده همان دادگاه رسیدگی‌کننده می‌باشد.

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، شخص درخواست‌کننده دادرسی فوری می‌تواند پیش از طرح اصل دعوا در دادگاه تقاضای صدور دستور موقت نماید. در چنین مواردی، پس از آن که دادگاه اقدام به صدور دستور موقت می‌نماید، درخواست‌کننده ظرف بیست روز از صدور دستور موقت مهلت دارد تا به دادگاه صالح مراجعه نموده و دادخواستی مبنی بر اثبات ادعای خود تقدیم دادگاه نماید. سپس گواهی این دادخواست را بایستی تقدیم دادگاه صادرکننده دستور موقت نماید. در غیر این صورت، پس از گذشت این مهلت زمانی بیست روزه از درخواست دادرسی فوری رفع اثر خواهد شد.

اخذ تأمین از درخواست‌کننده دادرسی فوری

با توجه به آن که ممکن است دادرسی فوری همراه با ورود خساراتی باشد، دادگاه صادرکننده دستور موقت موظف است تا در ابتدا از درخواست‌کننده دادرسی فوری تأمین مناسبی اخذ نماید. اخذ تأمین از خواهان دادرسی فوری بدین منظور است تا در صورت وقوع هرگونه خسارت احتمالی از این طریق، بعدها بتوان این خسارات را از محل تأمین اخذ شده جبران نمود. تعیین مبلغ این تأمین به عهده دادگاه بوده و می‌تواند وجه نقد یا مال غیرمنقول معادل آن باشد.

شایان ذکر است که دادرسی فوری همیشه همراه با ورود خسارت نمی‌باشد. اما در صورتی که از این طریق خسارتی به شخصی وارد شود، شخص مدعی بایستی ورود خسارت و رابطه سببیت میان ورود خسارت و دستور موقت صادره را اثبات نماید. با اثبات این موضوع، خسارات وارده از محل تأمین اخذ شده از خواهان جبران خواهد شد.
‌‌

به منظور آشنایی با تأمین خواسته و شرایط درخواست آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه نمایید: تأمین خواسته چیست؟

اعتراض نسبت به قبول یا رد دادرسی فوری

قبول یا رد درخواست صدور دستور موقت به صورت مستقل قابلیت اعتراض در مرحله تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی را ندارد. این موضوع تنها در مرحله تجدیدنظرخواهی به شرطی قابل اعتراض می‌باشد که شخص اقدام به تجدیدنظرخواهی نسبت به اصل دعوا نموده باشد. تجدیدنظرخواه می‌تواند علاوه بر اعتراض نسبت به رأی صادره در مرحله بدوی، قبول یا رد درخواست صدور دستور موقت را نیز مورد اعتراض قرار دهد.
‌

لغو دستور موقت

مطابق آنچه پیش‌تر ذکر شد، اگر دستور موقت پیش از طرح اصل دعوا در دادگاه صادر شود و پس از گذشت مهلت زمانی بیست روزه از صدور دستور موقت، دادخواستی جهت رسیدگی به اصل دعوا تقدیم دادگاه نشود، دستور موقت لغو شده و از آن رفع اثر خواهد شد.

علاوه بر این، در شرایط دیگری نیز ممکن است دادرسی فوری لغو شود. برای مثال اگر جهتی که موجب صدور دستور موقت شده است رفع شود، دستور موقت لغو و از آن رفع اثر می‌شود. و یا اینکه اگر طرف مقابل تأمینی متناسب با موضوع درخواست موقت تقدیم نموده و دادگاه نیز آن را تأیید نماید، دادرسی فوری لغو خواهد شد.

کانال تلگرام لامینگو

نتیجه‌گیری

در مقام نتیجه‌گیری می‌توان گفت که دادرسی فوری یا دستور موقت ساز و کاری استثنایی است که بدین منظور پیش‌بینی شده است تا در مواردی که رسیدگی به موضوع فوریت داشته و تأخیر در آن موجب ورود خساراتی می‌شود، دادگاه اقدام به صدور دستور موقت نماید. به موجب دستور موقت دادگاه به صورت موقتی و تا زمان تعیین تکلیف موضوع مالی را توقیف نموده، کاری را انجام داده یا مانع انجام کاری می‌شود تا از ورود خسارت و آسیب جلوگیری شود. دادگاه در هنگام صدور دستور موقت در ماهیت دعوا وارد نمی‌شود، بلکه تنها فوریت امر را احراز نموده و در صورت نیاز دستور موقت صادر می‌نماید. رسیدگی به اصل دعوا و ورود در ماهیت آن به صورت جداگانه و در روال عادی دادرسی انجام خواهد شد.

امید است با مطالعه این گفتار به صورت کامل با دادرسی فوری یا دستور موقت و ساز و کار درخواست و ویژگی‌های آن آشنا شده باشید. شما می‌توانید سؤالات خود در این زمینه را در قسمت دیدگاه‌ها طرح نمایید تا کارشناسان متخصص مجموعه لامینگو در اسرع وقت به آن‌ها پاسخ دهند. همچنین، در صورت نیاز به دریافت مشاوره تخصصی در این خصوص نیز می‌توانید به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و با مشاورین متخصص مجموعه لامینگو مشورت نمایید. در پایان، پیشنهاد می‌شود تا به منظور کسب اطلاعات حقوقی در حوزه‌های مورد نیاز خود به بلاگ لامینگو مراجعه نموده و مطالب حقوقی منتشر شده در این سایت را مطالعه نمایید.