حکم لازم‌الاجرا به چه معناست؟
هرگاه فردی بخواهد به منظور اعاده‌ی حق خود به دادگاه مراجعه کند، باید خواسته‌ی خود را بر روی برگه دادخواست وارد کرده و آن را تسلیم دادگاه کند و بعد از پرداخت هزینه‌ی دادرسی (متناسب با بهای خواسته) و ثبت دادخواست، دادگاه شروع به رسیدگی می‌کند. بعد از طی جلسات دادرسی، دادگاه طبق مدارک و شواهد حکم صادر خواهد کرد. اگر حکم صادر شده از نوع لازم‌الاجرا باشد، فرد خوانده محکوم به اجرای مفاد حکم خواهد شد؛ اما این حکم به خودی خود قابلیت اجرا ندارد، یعنی نمی‌تواند محکوم‌علیه را وادار به اجرای آن کندو در این صورت خواهان می تواند با مراجعه به قسمت اجرای احکام دادگستری، درخواست صدور اجرائیه کند.
بنابراین از فواید حکم لازم‌الاجرا این است که اگر زمانی محکوم‌علیه از عمل به مفاد حکم امتناع ورزد، می‌توان اجرایی شدن حکم را درخواست کرد. طبق ماده‌ی ۵ قانون اجرای احکام مدنی “صدور اجراییه به عهده‌ی دادگاه نخستین می‌باشد؛ یعنی دادگاهی که دادخواست اولیه به آن داده شده است و حکم نخستین نیز از آن صادر گردیده است.
انواع حکم لازم‌الاجرا
احکامی که از طرف مراجع دادگستری صادر شده و لازم‌الاجرا هستند شامل موارد زیر است:
- حکم دادگاه بدوی: حکم دادگاه بدوی که در مهلت مقرر در قانون نسبت به آن اعتراض یا درخواست تجدیدنظر نشده باشد و یا اعتراض یا درخواست تجدیدنظر نسبت به آن رد شده باشد.
- حکم دادگاه بدوی که مورد تأیید مرجع تجدیدنظر قرار گرفته باشد.
- حکمی که دادگاه تجدیدنظر پس از نقض رأی بدوی صادر می‌نماید.
- احکام قطعی لازم‌الاجرا هستند. البته در برخی موارد قانونگذار حکم غیر قطعی را هم لازم‌الاجرا اعلام کرده است مانند: حکم به رفع تصرف عدوانی
- احکامی که در خارج از دادگستری تحت عنوان داوری صادر می‌شود.
- احکامی که از طرف مقامات مراجع غیر دادگستری صادر می‌شوند ولی اجرای آنها بر عهده‌ی دادگاه‌های دادگستری است؛ . مثل: احکام صادره توسط هیأت اختلاف کارگر و کارفرما.
اجرای حکم لازم‌الاجرا در احکام کیفری
اجرای احکام کیفری در محکومیت‌های مالی، بدون درخواست کسی که حکم به نفع او صادر شده است امکان پذیر نخواهد بود. براساس ماده 541 قانون آیین دادرسی کیفری “هرگاه اجرای مجازات منوط به درخواست محکوم‌له باشد و در تقاضای اجرای آن بدون داشتن عذر موجه تأخیر کند، به دستور قاضی اجرای احکام کیفری به وی ابلاغ می‌شود تا ظرف سه ماه تصمیم خود را درباره‌ی اجرای حکم اعلام کند؛ در صورت سپری شدن این مدت و عدم وصول درخواست اجرای حکم بدون عذر موجه، قاضی اجرای احکام کیفری، قرار تأمین صادره را لغو می‌کند؛ در این صورت چنانچه محکوم‌علیه به علت دیگری در حبس نباشد، آزاد و پرونده به طور موقت بایگانی می‌شود.
چند نمونه از مواردی که در رابطه با آنها حکم لازم‌الاجرا صادر نخواهد شد؟
اگر در مواردی که اشخاص کمتر از ۱۸ سال و همچنین زنان باردار مرتکب جنایت قتل شوند و حکم اعدام آنها صادر شود، این حکم قابلیت اجرا ندارد؛ فرده کمتر از ۱۸ سال به علت سفیه بودن و زن باردار به علت وجود طفل در شکم.
اگر محکوم‌علیه که حکم اعدام او صادر شده است، درخواست عفو یا تخفیف مجازات کند، تا مشخص نشدن نتیجه‌ی درخواست او، حکم صادر شده قطعی و لازم‌الاجرا نخواهد بود.
حکم صادره در دعاوی مربوط به سفته و برات برخلاف دعاوی مربوط به چک، لازم‌الاجرا نیست و دادگاه نمی‌تواند با توسل به زور و اجبار توسط مأمورین خود، محکوم‌علیه را وادار به اجرای مفاد حکم و پرداخت بدهی خود کند.
برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.
.svg)
دیدگاه شما