مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال شامل چه مواردی است؟

دیه مجازاتی است برای جبران خسارت‌های عمدی و غیر عمدی بدنی که به اشخاص وارد می‌شود. دیه به‌صورت نقدی پرداخت می‌شود. با توجه به بیان دیه در شرع و تدوین آن در قانون مجازات اسلامی در بخش دیات، این امر نشان‌دهنده کیفر بودن دیه است. به همین دلیل باید بیان کرد که دیه، کیفری نقدی در خصوص بازداشتن افراد در ورود خسارت‌های بدنی چه عمدی و چه غیر عمدی به اشخاص است. البته با توجه به شخصی بودن مجازات، پرداخت دیه بر عهده جانی (جنایت کننده) می‌باشد، اما در برخی موارد شاهد استثنائات وارده بر این اصل می‌باشیم و دیه توسط فردی غیر از مرتکب، پرداخت می‌شود.با مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال به صورت مفصل از این استثنائات آگاهی کسب کنید.

برای کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر در مورد زمان پرداخت دیه و شناخت استثنائات وارده بر اصل شخصی بودن مجازات‌ها بهتر است از خدمات مشاور حقوقی دیه استفاده نمایید. گروه حقوقی لامینگو آماده خدمات رسانی و آگاهی بخشی به افراد در زمینه دیه است و از طریق لینک زیر می‌توانید نسبت به دریافت مشاوره مورد نظر، اقدام نمایید:

دریافت مشاوره حقوقی

تعریف دیه در مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال

در ماده 17 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به این صورت تعریف شده که «دیه اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می‌شود.»
بر این اساس، دیه به این صورت معنی می‌شود که کیفری نقدی است در جهت بازدارندگی فرد و جبران خسارتی که مقدار آن توسط شرع مشخص شده (مقدر) و یا مشخص نشده است (غیرمقدر یا ارش) و در زمانی که جنایت بر شخص، اعضای بدن او یا منافع آن به صورت غیرعمدی وارد شود، اعمال می‌گردد. از سوی دیگر در زمانی که جانی به صورت عمدی مرتکب جنایتی می‌شود که قصاص ندارد، باید دیه پرداخت کند.

دیه مقدر در مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال

ماده 448 قانون مجازات اسلامی، بیان می‎‌کند که «دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است». مقدار این دیه در قانون بر اساس مبانی فقهی مشخص شده‌است، مانند دیه مو، دیه چشم، دیه لب، دیه لاله گوش و… . برای مثال در صورت ورود جنایت بر یک چشم، نصف دیه کامل بر جانی تحمیل می‌شود و یا دیه یک انگشت برابر با یک دهم دیه کامل می‌باشد. در این جرائم، دادگاه بدون ارجاع به کارشناسی (پزشکی قانونی) دیه فرد را مشخص می‌کند. البته به دلیل وجود تعدد جنایات وارده بر فرد، تشخیص و تعیین دیه به راحتی ممکن نیست و برای تضمین و رعایت حدود جانی و مجنی‌علیه، تعیین مقدار دیه منوط به نظر کارشناس پزشکی قانونی می‌شود.

دیه غیرمقدر یا ارش در مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال

با توجه به وابستگی و تعدد جنایات وارده بر افراد، قانون‌گذار برای تمامی جنایت‌های احتمالی و ممکن، مقدار دیه را مشخص نکرده است و تصمیم‌گیری و تعیین مقدار دیه را بر عهده کارشناسان، با در نظر گرفتن اصول دیات علی‌الخصوص دیات مقدر، معاینات پزشکی و تجربیات آن‌ها قرار داده است. برای پرداخت دیه غیرمقدر و رسیدگی به این امور با سهولت و دقت بالا می‌توانید از متخصصین گروه حقوقی لامینگو در مشاوره حقوقی دیه بهره‌مند شوید. البته ارش تنها به این مورد محدود نمی‌شود و در مسئولیت‌های مالی و مدنی با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی نیز تعیین می‌شود.

دیه توافقی

در این نوع دیه، جانی و مجنی‌علیه بر مبنای عقد و قرارداد در میزان پرداخت و دریافت دیه به توافق می‌رسند که مقدار آن ممکن است کم‌تر یا بیش‌تر از مقدار دیه اصلی باشد.

این مطلب را بخوانید:  مسئول پرداخت دیه چه کسی است؟

مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال شامل چه مواردی می‌شود؟

در تحمیل مجازات بر مجرم، اصل بر رعایت قانونی بودن مجازات و شخصی بودن آن‌ است؛ یعنی مجازات با توجه به جرم‌انگاری صورت گرفته در قانون، انطباق و احراز شرایط پیش‌بینی شده در قانون با رفتار و اعمال ارتکابی از سوی شخص و همچنین تحمیل مجازات بر شخص مرتکب در نظر گرفته شده و شخص ملزم به تحمل مجازات است. ولی گاهی شاهد استثنائاتی در این موضوع هستیم، مانند اینکه پرداخت دیه به جای اینکه توسط فرد مجرم صورت گیرد توسط بیت‌المال پرداخت می‌شود. این موارد استثنائی به شرح ذیل بیان شده است:

1- دفاع مشروع در مقابل حمله فرد مجنون (دیوانه)

مطابق تبصره 3 ماده 156 قانون مجازات اسلامی، دفاع مشروع از عوامل موجه جرم می‌باشد. فردی که از خود دفاع کرده است با توجه به اوضاع و شرایط عینی به وجود آمده، کیفر و مجازاتی برای او در نظر گرفته نمی‌شود. با توجه به این تبصره باید بیان کرد که در دفاع مشروع، دیه‌ای پرداخت نمی‌شود مگر اینکه تهاجم توسط فرد دیوانه‌ای صورت گرفته باشد که در این صورت دفاع‌کننده ملزم به پرداخت دیه است که از جانب بیت‌المال پرداخت می‌شود.

2- مرگ، فرار یا عدم دسترسی به مرتکب

مطابق ماده 474 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، «در جنایت شبه ‌عمدی در صورتی ‌که به‌ دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می‌‌شود و در صورتی که مال او کفایت نکند از بیت ‌المال پرداخت می‌ شود».
به این صورت که در این دسته از جرائم با مرگ، فرار و یا عدم دسترسی به مرتکب، دیه باید ابتدا از اموال وی پرداخت شود و اگر مالی وجود نداشت باید دیه از جانب بیت‌المال پرداخت شود. همچنین ماده 475 قانون مجازات اسلامی، در خصوص مرگ یا فرار مرتکب جنایت خطای محض نیز همین حکم را در نظر گرفته است.

ماده 435 قانون مجازات اسلامی، درخصوص جنایات عمدی نیز شرایط فوق را با اندکی تغییرات در نظر گرفته است؛ بدین نحو که در صورت ارتکاب قتل عمدی و عدم دسترسی به مرتکب، دیه باید از اموال وی پرداخت گردد و در صورت عدم وجود مال، ولی دم می‌تواند دیه را از عاقله بگیرد. اما چنانچه عاقله در دسترس نبود و یا تمکن مالی نداشت، دیه بر عهده بیت‌المال است. اما اگر جنایت عمدی، غیر از قتل باشد دیگر نیازی به وجود عاقله نیست و دیه مستقیماً بر عهده بیت‌المال است. بنابراین در صورت عدم تمکن مالی مرتکب و یا عدم دسترسی به او دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال از خدمات مشاوره حقوقی لامینگو استفاده کنید!

کانال تلگرام لامینگو

3- مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال به دلیل اشتباه قاضی

مطابق اصل 171 قانون اساسی، هرگاه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع، در حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد در صورت تقصیر، مقصر (شخص قاضی) طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران می‌شود و در هر حال از متهم اعاده حیثیت می‌گردد.

4- عدم وجود عاقله یا عدم تمکن مالی عاقله

مطابق ماده 470 قانون مجازات اسلامی درصورت عدم وجود عاقله یا عدم تمکن مالی عاقله برای پرداخت دیه، دیه از جانب مرتکب پرداخت می‌شود و اگر مرتکب مالی برای پرداخت نداشته باشد، دیه توسط بیت‌المال پرداخت می‌شود. عاقله فردی عاقل، بالغ و مرد است که ازخویشاوندان مرتکب است و شامل بستگان پدری و مادری مرتکب می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال از مشاوران کارشناسان لامینگو استفاده کنید!

5- برهم خوردن نظم عمومی به موحب جنایت

بر اساس ماده 428 قانون مجازات اسلامی، زمانی که جنایت باعث برهم خوردن نظم عمومی و جریحه‌دار شدن احساسات شود، مصلحت در اجرای قصاص است، اما اگرخواهان قصاص به دلیل عدم تمکن مالی، توانایی پرداخت فاضل دیه و یا سهم سایر صاحبان حق قصاص را نداشته باشد به درخواست دادستان و تأیید رئیس قوه قضاییه، مقدار مذکور از بیت‌المال پرداخت می‌شود.

6- مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال به دلیل صدمه دیدن از مأمور در حین انجام وظیفه

مطابق ماده 473 قانون مجازات اسلامی، اگر مأموری در حین انجام وظیفه در راستای اجرای وظایف قانونی، عملی را مطابق مقررات انجام دهد و همان عمل منجر به فوت یا صدمه بدنی و ورود آسیب به کسی شود، دیه بر عهده بیت‌المال خواهد بود. البته باید در نظر داشت که اگر فردی با آگاهی و از روی عمد، وارد منطقه نظامی شود ضمان و مسئولیتی متوجه و بر عهده مأمور نیست.

7- فوت به علت ازدحام جمعیت یا  عدم وجود قاتل

مطابق ماده 487 قانون مجازات اسلامی، اگر فردی به قتل برسد و قاتل مشخص نباشد یا اینکه فرد بر اثر ازدحام جمعیت فوت کند، در این صورت پرداخت دیه بر عهده بیت‌المال است.

8- اشتباه در مجازات موجب قتل

مطابق ماده 486 قانون مجازات اسلامی، هرگاه پس از اجرای حکم قصاص، حد یا تعزیر که موجب قتل یا صدمه بدنی شده است، رسیدگی مجدد صورت بگیرد و مشخص شود که در اجرای حکم، اشتباهی صورت گرفته، در این صورت دیه فردی که به اشتباه مورد مجازات قرار گرفته است توسط بیت‌المال پرداخت می‌شود.

9- اشتباه در میزان مجازات

مطابق ماده 13 و ماده 485 قانون مجازات اسلامی، در مجازات‌ها و اقدامات تأمینی تربیتی، مجازات باید به میزانی که مشخص شده است انجام شود. اگر مجازاتی بیشتر از مقدار تعیین شده اعمال گردد، در صورت وجود عمد و تقصیر، انجام دهنده یا مجری مجازات ضامن است، اما اگر عمد و تقصیری در اجرای مجازات وجود نداشته باشد، دیه توسط بیت‌المال پرداخت می‌شود.

10- قسامه

مطابق مواد 333، 334 و 484 قانون مجازات اسلامی، قسامه زمانی اتفاق می‌افتد که در قتل یا جراحات وارده، لوث (شرایطی که با عدم وجود دلایل کافی باعث ظن و گمان قاضی می‌شود) برقرار می‌شود. در این مواقع برای عدم انتصاب جرم بر متهم، او باید سوگند یاد کند. در صورت یاد کردن سوگند مبنی بر عدم انجام قتل توسط متهم، دیه از جانب بیت‌المال پرداخت می‌شود.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

اهمیت استفاده از مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال

در نهایت باید بیان کرد که به دلیل اهمیت موضوع موارد پرداخت دیه و اهتمام‌ ورزی به مواد قانونی در زمان پرداخت دیه، بهتر است از افراد توانا و متخصص برای جلوگیری از تضییع حقوق متهم و یا قربانی، راهنمایی لازم گرفته شود. به همین دلیل می‌توانید از طریق دریافت مشاوره حقوقی پرداخت دیه از بیت‌المال از کارشناسان و مشاوران گروه حقوقی لامینگو به‌صورت کامل از جزئیات تمام مواردی که دیه از جانب بیت‌المال پرداخت می‌شود آگاهی لازم را کسب نمایید.

همچنین اگر علاقه‌‌مند به مطالعه مطالب حقوقی هستید، به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه کرده و در صورت ابهام، سوالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها قرار دهید. کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان پاسخگوی شما عزیزان هستند.