کیفیات مشدده جرم چیست؟ | عوامل تشدید مجازات چند دسته‎‌اند؟

به صورت کلی، کیفیات مشدده جرم عواملی هستند که در صورت وجود این موارد، شدت جرم و به دنبال آن مجازات جرم نیز افزایش پیدا خواهد کرد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که این کیفیات، عواملی خارجی هستند و در نتیجه، به شخصیت مرتکب جرم ارتباطی نخواهد داشت. برای مثال، اگر سارقی در هنگام ارتکاب جرم سرقت، اقدام به ضرب و جرح بدنی صاحب مال نماید، در این صورت این مورد مشمول عوامل مشدده جرم خواهد شد. در نتیجه، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که با اینکه عنوان جرم‌انگاری رفتارهای مجرمانه، یکسان است، اما شرایطی که جرم در آن ارتکاب می‌یابد متفاوت است و به همین دلیل مجازات این جرایم بسته به شرایطی که جرم در آن ارتکاب یافته است، متفاوت خواهد بود. در همین راستا در این نوشتار قصد داریم به بررسی کیفیات و عوامل مشدده جرم بپردازیم.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

عوامل مشدده جرم چیست؟

همانطور که در مقدمه این مطلب نیز بیان شد، گاهی ممکن است جرم در شرایطی ارتکاب یابد که مجازات آن تشدید شود. در نتیجه، به عواملی که سبب تشدید مجازات جرم می‌شوند، کیفیات مشدده جرم گفته می‌شود. در توضیح بیشتر این موضوع، باید اینطور گفت که ارتکاب جرم به خودی خود امری غیرقانونی و قبیح است، اما گاهی ممکن است جرم در شرایطی ارتکاب یابد که این قبح را تشدید می‌کند و در نتیجه، قانونگذار نیز به تبع این موضوع، مجازات جرم را افزایش داده است. برای مثال، مجازات سرقت در شب، شدیدتر از مجازات سرقت در روز است و دلیل این امر نیز این است که سرقت در شب، سبب برهم زدن امنیت و آسایش افرادی می‌شود که مورد سرقت قرار گرفته‌اند و در نتیجه، این سرقت مجازات بیشتری خواهد داشت.

در همین راستا ماده 652 قانون مجازات اسلامی در این زمینه بیان کرده است که «هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد، به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (74) ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.» در ادامه این مطلب، قصد داریم تا به بررسی انواع عوامل مشدده جرم بپردازیم و توضیحات لازم در این زمینه را بیان کنیم.
‌ ‌

کیفیات مشدده جرم چه انواعی دارد؟

عوامل مشدده جرم، انواع مختلفی دارد که در ادامه این نوشتار به توضیح این موارد خواهیم پرداخت. موضوعی که باید توجه داشته باشید این است که این عوامل بر اساس مواردی مانند شخصیت مرتکب، شرایط ارتکاب جرم، تعداد جرایم ارتکابی و سایر عوامل مختلف دیگر تعیین می‌شود.
‌

1. عوامل مشدده خاص

اولین نوع از کیفیات مشدده جرم، کیفیات خاص است که این کیفیات خود به دو دسته کیفیات شخصی و عینی تقسیم می‌شوند. کیفیات خاص تشدید مجازات، اسباب و جهاتی است که قانونگذار با توجه به امور خاص که گاه وقایع خاصی می‌باشد که بر خطرناکی جرم می‌افزاید و گاه به اوصاف بزهکار یا بزه‌دیده مرتبط می‌باشد، تشدید مجازات مرتکب را لازم می‌داند. این کیفیات به‌طور منصوص در قانون ذکر شده است تا قاضی بتواند مجازات مرتکب را تشدید نماید. بر اساس قانون مجازات اسلامی، عوامل مشدده خاص و یا اختصاصی، به دو نوع عوامل شخصی و عینی تقسیم خواهند شد.
‌

عوامل مشدده خاص شخصی

از جمله کیفیات خاص تشدید مجازات، کیفیات مشدده شخصی می‌باشد. عوامل شخصی تشدید مجازات عبارت است از موجبات، اوصاف و شرایطی در وضعیت شخصی، سن و جنس و شغل مرتکب جرم و یا بزه‌دیده که با تصریح قانون، موجب تشدید مجازات مرتکب می‌گردد. در کلاهبرداری، کیفیات شخصی که موجب تشدید مجازات مرتکبین کلاهبرداری می‌گردد در ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری بیان شده است که شامل سمت و عنوان مرتکب کلاهبرداری می‌باشد. به صورت کلی، کیفیات شخصی تشدید مجازات، عواملی است که به مرتکب جرم و یا بزه‌دیده مربوط می‌شود. برای مثال اگر شخصی که اقدام به کلاهبرداری کرده است دارای سمت دولتی باشد، در این صورت مجازات این شخص افزایش خواهد داشت. کیفیات شخصی تشدید مجازات شامل عواملی مانند سمت و عنوان می‌شود.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

عوامل مشدده خاص عینی

عوامل عینی مشدده جرم، برخلاف عوامل شخصی ارتباطی با شخص مرتکب جرم و یا بزه‌دیده نخواهد داشت. عوامل عینی تشدید مجازات، کیفیات و وقایع خارجی هستند که در صورت مقارن شدن با جرم، باعث افزایش شدت و خطرناکی آن شده و از این رو باعث تشدید مجازات می‌شوند. برای مثال، اگر جرم سرقت همراه با آزار و اذیت و به صورت مسلحانه انجام شود و یا مرتکب در شب اقدام به سرقت نماید، در این صورت این موارد از جمله کیفیات عینی تشدید مجازات هستند و سبب افزایش مجازات مجرم خواهند شد.
‌

2. کیفیات مشدده عام

یکی دیگر از انواع کیفیات مشدده جرم و جرایم، کیفیات مشدده عام هستند. کیفیات مشدده عام شامل تکرار و تعدد جرم می‌شود؛ به این معنا که اگر جرم ثابتی برای بار دوم ارتکاب یابد و یا مجرم پس از ارتکاب یک جرم و قبل از دستگیر شدن به صورتت مجدد مرتکب جرم دیگری شود، در این شرایط نیز مجازات جرم تشدید خواهد شد. در ادامه به بررسی هر یک از تعدد و تکرار جرم خواهیم پرداخت.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: جهات تخفیف مجازات چیست و در چه شرایطی اعمال می‌شود؟

تعدد جرم

تعدد یا تکثر جرم ، یکی از اصطلاحات حقوق کیفری بوده و ناظر بر شرایطی است که مرتکب، جرایم متعددی را انجام داده است، اما بنا به دلایل مختلف ارتکاب این جرایم، مورد کشف و تعقیب مقامات قضایی قرار نگرفته و حکمی نیز در خصوص مرتکب صادر نشده است. در ارتباط با اینکه مفهوم تعدد جرم چیست، باید گفت که تعدد جرم به دو دسته تعدد مادی و تعدد معنوی قابل تقسیم است؛ به این صورت که اگر مرتکب، دست به ارتکاب چندین عمل مجرمانه متفاوت زده و هر کدام از این اعمال عنوان مجرمانه متفاوتی داشته‌اند، تعدد مادی جرم به وقوع پیوسته است.

اما در ارتباط با تأثیر تعدد جرم به عنوان یکی از کیفیات مشدده جرم در افزایش مجازات، باید بدانید که در تعدد جرائم موجب حد و قصاص، مجازات‌ها جمع می‌شود. اما چنانچه مجازات حدی، موضوع قصاص را از بین ببرد یا موجب تأخیر در اجرای قصاص گردد، اجرای قصاص، مقدم است و در صورت عدم مطالبه فوری اجرای قصاص یا گذشت یا تبدیل به دیه، مجازات حدی اجرا می‌شود. همین‌طور، تعدد جرم در حد و تعزیر و قصاص، مجازات‌ها جمع و ابتدا حد یا قصاص اجرا می‌شود، مگر اینکه حد یا قصاص، سالب حیات و تعزیر، حق‌الناس یا تعزیر معین شرعی باشد و موجب تأخیر اجرای حد نیز نشود که در این صورت ابتدا تعزیر اجرا می‌گردد.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که در صورتی که جرم حدی از جنس جرم تعزیری باشد مانند سرقت حدی و سرقت غیرحدی یا مانند زنا و روابط نامشروع کمتر از زنا، مرتکب فقط به مجازات حدی محکوم می‌شود و مجازات تعزیری ساقط می‌گردد، مگر در حد قذف که اگر قذف نسبت به شخصی و دشنام به دیگری باشد، مرتکب به هر دو مجازات محکوم می‌شود.
‌

تکرار جرم

یکی دیگر از کیفیات مشدده جرم، تکرار جرم است. در توضیح مفهوم کیفری تکرار جرم باید اینچنین گفت که  اگر شخصی جرم حدی یا تعزیری را انجام داده باشد و پس از ارتکاب جرم، به لحاظ کیفری مورد پیگیری قرار گرفته و دادگاه کیفری با توجه به جرم ارتکابی، حکم به مجازات وی را صادر نماید، اما پس از محکومیت کیفری، مجدداً مرتکب جرم دیگری انجام بدهد، می‌توان از تکرار جرم سخن گفت. تأثیر تکرار جرم در افزایش و تشدید مجازات شرایط مختلفی دارد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

حالت اول شرایطی است که مرتکب جرم، دو جرم حدی را انجام می‌دهد. ارتکاب جرایم حدی زمانی مشمول تکرار جرم می‌شود که پیش از اجرای مجازات جرم حدی اول، مجرم جرم حدی بعد را مرتکب شود. در این صورت، مجازات این شخص مشمول تشدید مجازات می‌شود.

حالت دوم، زمانی است که شخص، مرتکب دو یا چند جرم تعزیری شده باشد. ارتکاب جرایم تعزیری زمانی مشمول تکرار جرم می‌شود که مجرم، پیش از قطعیت حکم، به صورت مجدد مرتکب جرم دیگری شود. در این شرایط، تکرار جرم که یکی از کیفیات مشدده جرم است اعمال می‌گردد و مجازات مرتکب تشدید می‌شود. نکته مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که تکرار جرم در این شرایط زمانی اعمال می‌گردد که جرم ارتکابی اول از جرایم تعزیری درجه یک تا پنج بوده و جرم ارتکابی تعزیری دوم، از جرایم تعزیری درجه یک تا شش باشد. نکته مهم دیگری که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که زمانی تکرار جرم محقق می‌گردد و سبب افزایش و تشدید مجازات می‌شود که جرایمی ارتکابی پیشین، مشمول مرور زمان و اعاده حیثیت نشده باشد.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی کیفیات مشدده جرم

در این نوشتار در ارتباط با کیفیات مشدده جرم و انواع آن صحبت کردیم. عوامل مشدده مجازات جرم، عواملی هستند که اگر جرم در این شرایط اتفاق بیفتد، مجازات جرم تشدید خواهد شد. به عبارتی دیگر، همانطور که در این مطلب نیز به آن اشاره شد، عوامل مشدده جرم عواملی هستند که شرایط ارتکاب جرم را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که سبب شدت جرم ارتکابی و در نتیجه تشدید مجازات خواهد شد. این کیفیات، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند؛ برخی از کفیات تشدید جرم عبارت است از کیفیات عام و خاص که هر کدام از این موارد خود به انواع دیگری تقسیم می‌شود. برخی از عوامل مشدده جرم به شخصیت مرتکب بستگی داشته و برخی دیگر نیز به شرایط عمومی جرم مثل زمان و مکان جرم بستگی خواهد داشت.

در این نوشتار تلاش کردیم تا هر آنچه لازم است درباره این کیفیات و تأثیر آن در افزایش مجازات جرم بدانید، مطرح گردد. با این وجود اگر همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید و یا ابهامی در این موضوع برای شما وجود دارد، شما می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در تماس بوده و اطلاعات بیشتر را از طریق مشاوره حقوقی لامینگو به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین کسب نمایید.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.

شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. در پایان، ضمن تشکر از زمان و توجه شما، خواهشمندیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را برای ما بنویسید و از این طریق به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.