جرم سقط جنین در چه شرایطی تحقق می‌یابد و مجازات آن چیست؟

در شریعت و قوانین کشور ما همواره توجه ویژه‌ای نسبت به جنین شده است. پس از انعقاد نطفه، جنین از حقوق مختلفی برخوردار می‌گردد. برای مثال می‌توان به نفع او وصیت کرد یا می‌تواند ارث ببرد. یکی از حقوقی که برای جنین به رسمیت شناخته شده است، حق حیات است. به همین دلیل هر اقدامی که موجب سلب حق حیات از جنین و از بین رفتن او گردد، جرم محسوب شده و مستحق مجازات می‌باشد. در این گفتار قصد داریم تا جرم سقط جنین و انواع آن و مجازات‌های مقرر برای هر نوع را ذکر و بررسی نماییم.

سقط جنین چیست؟

سقط جنین به معنای از بین بردن جنین در رحم مادر و پایان دادن به زندگی جنین پیش از تولد می‌باشد. هر جنین به صورت بالقوه قابلیت تولد و زندگی به عنوان یک انسان کامل را دارد. بنابراین زندگی وی ارزشمند و مستحق حمایت‌های ویژه می‌باشد. به همین منظور، قانونگذار سقط جنین را جرم‌انگاری نموده و برای آن در حالات مختلف مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته است. مجوز سقط جنین تنها در شرایطی خاص که در قانون پیش‌بینی شده است و به علت ناقص‌الخلقه بودن جنین یا بیماری او و یا حفظ جان مادر اعطا می‌گردد. این موضوع سقط درمانی نامیده شده است. سقط درمانی نیز تنها تا پیش از چهار ماهگی جنین (ولوج روح) مجاز می‌باشد.

جهت آشنایی بیشتر با سقط درمانی و شرایط آن به لینک زیر مراجعه نمایید: سقط قانونی جنین چگونه امکان‌پذیر است؟ | شرایط سقط قانونی جنین

مجازات قصاص در سقط جنین

امروزه به موجب ماده 306 قانون مجازات اسلامی، مجازات قصاص برای جنایت عمدی بر جنین نفی گردیده است. مرتکب جنایت عمدی بر جنین، حسب مورد به پرداخت دیه و مجازات‌های تعزیری مقرر شده در شرایط مختلف محکوم خواهد شد. البته شایان ذکر است که اگر جنین زنده متولد شود، اما جنایت انجام شده منجر به نقص یا مرگ او پس از تولد شود، مجازات قصاص برای مرتکب ثابت خواهد بود؛ هر چند که جنایت انجام شده در دوران جنینی ارتکاب یافته باشد.

جهت اطلاع از شروط تحقق مجازات قصاص به لینک زیر مراجعه نمایید: مجازات قصاص چگونه ثابت می‌شود؟

جرم سقط جنین به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله

به موجب ماده 622 قانون تعزیرات، هرکس به صورت عالمانه و عامدانه، زن بارداری را مورد اذیت و آزار یا ضرب و شتم قرار داده و موجب سقط جنین وی گردد، علاوه بر پرداخت دیه جنین به حبس از شش الی هجده ماه نیز محکوم خواهد شد. تحقق این جرم می‌تواند از طریق ورود ضربات فیزیکی به بدن زن حامله و یا ترساندن او باشد.

جرم سقط جنین به واسطه دادن دارو یا ادویه به زن حامله

ماده 623 قانون تعزیرات به فرضی توجه داشته است که کسی از طریق دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن شود. مجازات سقط جنین در این حالت، حبس از شش ماه تا یک سال می‌باشد. همچنین اگر فرد عالمانه و عامدانه زن حامله را توصیه به استفاده از این قبیل ادویه‌ها یا وسایل نماید، به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد. مجازات پرداخت دیه جنین در تمام حالات بیان شده ثابت بوده و مرتکب جرم موظف به پرداخت دیه جنین طبق میزان رشد جنین می‌باشد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

جرم سقط جنین توسط طبیب، ماما، داروفروش و افراد متخصص

گاه ممکن است یک پزشک، ماما، داروفروش یا هر فرد متخصص دیگری در این حوزه، به واسطه تخصص و حرفه خود، وسایل سقط جنین را آماده نموده و به صورت غیرقانونی مرتکب این عمل شود. از آنجا که انتظار می‌رود یک پزشک یا ماما اخلاق حرفه‌ای را رعایت نماید، چنانچه مرتکب جرم سقط جنین شود مجازات سنگین‌تری برایش پیش‌بینی شده است. در صورتی‌که این افراد مرتکب سقط جنین شوند، طبق ماده 624 قانون تعزیرات، علاوه بر پرداخت دیه به حبس از دو تا پنج سال نیز محکوم خواهند شد.

جرم سقط جنین در اثر تصادفات رانندگی

چنانچه در اثر بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده یا متصدی وسیله نقلیه موتوری جرم سقط جنین ارتکاب یابد، وفق ماده 715 قانون تعزیرات، مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به حبس از دو ماه تا یک سال نیز محکوم خواهد شد.

دریافت مشاوره حقوقی

سقط جنین توسط مادر

گاه یک زن، خود به صورت عمد، شبه عمد یا خطا موجب اسقاط و از بین رفتن جنین خود می‌شود. در صورت ارتکاب جرم سقط جنین توسط مادر، برخلاف حالاتی که بیان شد برای وی مجازات حبس در نظر گرفته نشده است. این مادر تنها ملزم به پرداخت دیه جنین می‌باشد.

در صورت شک در سقط جنین …

قانونگذار در ماده 721 قانون مجازات اسلامی به این فرض توجه داشته است که ممکن است در اثر صدمه یا جنایت، چیزی از زن سقط شود، اما نتوان تشخیص داد که جنین بوده است یا خیر. در چنین شرایطی به دلیل شکی که وجود دارد دیگر دیه سقط جنین موضوعیت نخواهد داشت. تنها اگر آسیب دیگری به زن وارد شده باشد می‌توان به علت آن آسیب‌ها مطالبه دیه نمود.

جهت اطلاع از سهم‌الارث جنین به لینک زیر مراجعه نمایید: سهم الارث جنین چگونه محاسبه می‌شود و در چه شرایطی مشمول ارث خواهد شد؟

دیه جنین

همانطور که بیان شد مشاهده نمودید که در صورت سقط جنین به هر یک از حالات بیان شده، همواره مرتکب به مجازات پرداخت دیه محکوم می‌گردد. دیه جنین بر حسب میزان رشد وی که توسط کارشناسان پزشکی قانونی احراز می‌شود، تعیین می‌گردد. ماده 716 قانون مجازات اسلامی، دیه جنین را بر حسب رشد وی و مطابق درصدهایی از دیه کامل، به شرح زیر تعیین نموده است:

الف. نطفه‌ای که در رحم مستقر شده است، دو صدم دیه کامل

ب. علقه که در آن جنین به صورت خون بسته درمی‌آید، چهار صدم دیه کامل

پ. مضغه که در آن جنین به صورت توده گوشتی درمی‌آید، شش صدم دیه کامل

ت. عظام که در آن جنین به صورت استخوان درآمده لکن هنوز گوشت روییده نشده است، هشت صدم دیه کامل

ث. جنینی که گوشت و استخوان بندی آن تمام شده ولی روح در آن دمیده نشده است، یک دهم دیه کامل

ج. دیه جنینی که روح در آن دمیده شده است اگر پسر باشد دیه کامل و اگر دختر باشد نصف آن و اگر جنسیت جنین مشتبه باشد، سه چهارم دیه کامل

قابل ذکر است که با توجه به یکسان‌سازی دیه زن و مرد، امروزه دیه جنین دختر و پسر نیز یکسان لحاظ می‌شود و معادل مابه‌التفاوت دیه از محل صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌گردد.

کانال تلگرام لامینگو

کلام آخر

مشاهده نمودیم که قوانین کشور ما توجه بسیاری به جنین و حفظ حیات آن داشته و سقط غیرقانونی آن را در هر شرایطی جرم‌انگاری نموده‌اند. مرتکب جرم سقط جنین در هر صورت ملزم به پرداخت دیه جنین مطابق نظر کارشناس پزشکی قانونی و ماده 716 قانون مجازات اسلامی می‌باشد. علاوه بر این، در موقعیت‌هایی نیز که بیان گردید، مرتکب این جرم به حبس تعزیری نیز محکوم خواهد شد.

چنانچه پس از مطالعه مطلب فوق با سؤال یا ابهامی در خصوص جرم سقط جنین و مجازات آن مواجه شدید می‌توانید سؤالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها مطرح نمایید تا کارشناسان مربوطه به آن‌ها پاسخ دهند. جهت دریافت مشاوره در خصوص جرم سقط جنین نیز می‌توانید با مراجعه به قسمت دریافت مشاوره از خدمات مشاوره‌ای متخصصان این حوزه بهره‌مند شوید. در پایان، پیشنهاد می‌شود جهت افزایش دانش حقوقی خود و مطالعه مطالب حقوقی گوناگون به بلاگ لامینگو مراجعه نمایید.