تفاوت میان قصور و تقصیر در مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی

از جمله اسباب ایجاد مسئولیت مدنی که قصد داریم در مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی آن را بررسی کنیم، می‌توان به تقصیر و قصور اشاره کرد. با اینکه هر دو این موارد سبب ایجاد مسئولیت می‌شود، اما تقصیر و قصور با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. زمانی که شخصی ارتکاب به انجام عملی می‌کند که از خلاف مقررات بودن آن عمل اطلاعی نداشته است و علاوه بر این عمدی نیز در ارتکاب آن عمل نداشته است، این شخص مرتکب قصور شده است. اما اگر شخصی اقدام به انجام عملی کند که از انجام آن منع شده است و یا از انجام عملی که ملزم به انجام آن است امتناع کند، در این صورت این شخص مرتکب تقصیر شده است. در نتیجه، می‌توان گفت از جمله تفاوت‌های میان تقصیر و قصور، داشتن عمد و علم به ارتکاب فعل است.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

مسئولیت مدنی چیست؟

پیش از اینکه به تعریف قصور و تقصیر و بررسی تفاوت‌های میان آن‌ها بپردازیم، ابتدا بهتر است به تعریف مسئولیت مدنی بپردازیم. به صورت کلی، مسئولیت عبارت از پاسخگویی شخص در قبال اعمالی است که عرفاً به او منتسب می‌شود که ضمانت اجرای قانونی آن بر حسب نوع مسئولیت متفاوت است. برای مثال، مسئولیت در امور کیفری عبارت از تحمل مجازات قانونی مترتب بر جرم است ولی مسئولیت در امور حقوقی یا خصوصی که در قانون مدنی از آن تعبیر به ضمان قهری شده است، عبارت از التزام شخص به جبران خسارت ناشی از فعل منتسب به او به حکم قانون می‌باشد.

بنابراین، بر اساس مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی می‌توان اینطور گفت که مسئولیت مدنی عبارت است از التزام و تعهد قانونی شخص به جبران ضرر و زیانی که در نتیجه عملی که او انجام داده، به دیگری وارد شده است. منشأ التزام و تعهد ممکن است اراده و قرارداد متعهد باشد که به تعهد ارادی یا قراردادی تعبیر می‌شود و یا ممکن است قانون باشد که چنین تعهد و التزامی، ضمان قهری یا مسئولیت مدنی به معنای خاص گفته می‌شود که به مناسبت انجام فعل زیانبار نسبت به دیگری، قانون مرتکب این فعل را ملزم به جبران خسارات وارده می‌کند. اسباب ایجاد مسئولیت مدنی متعدد است که تقصیر و قصور نیز از انواع این اسباب محسوب می‌شوند.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی و تعریف قصور

پیش از توضیح تفاوت‌های میان تقصیر و قصور در مسئولیت مدنی، ابتدا بهتر است به توضیح و تعریف هر یک از این موارد بپردازیم. بر اساس قانون مدنی، قصور به این معنا است که شخصی کاری که برخلاف مقررات قانونی است و حتی ممکن است جرم محسوب شود را بدون داشتن عمد انجام دهد. برای مثال، تصور کنید که یک فرد ایرانی برای سفر به یک کشور خارجی رفته است و بدون اطلاع از قوانین آن کشور، اقدام به انجام عملی کرده است که خلاف مقررات آن کشور است. یا برای مثال تصور کنید گروهی از توریست‌ها برای سفر به ایران آمده و از قوانین مربوط به حجاب و سایر مسائل شرعی اطلاعی نداشته و بدون داشتن اطلاع کافی، این قوانین را نقض کرده‌اند.

در چنین شرایطی، این اشخاص مرتکب قصور شده‌اند اما از آنجایی که این اشخاص در انجام این اعمال فاقد علم و عمد بوده‌اند، در نتیجه نمی‌توان این اشخاص را مؤاخذه نمود. در حالی‌که اگر شخصی در شرایط مشابه اما با داشتن علم به خلاف مقررات بودن آن عمل و با داشتن عمد، اقدام به انجام چنین اعمالی نماید، مطابق قانون با این فرد رفتار خواهد شد و تنبیه و مجازات می‌شود.
‌

مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی و تعریف تقصیر

بر اساس قوانین و حقوق ایران، تقصیر با قصور متفاوت است و تقصیر به این معنا است که شخصی از انجام کاری که توانایی انجام دادن آن را دارد، با داشتن علم و عمد خودداری نماید. برخلاف قصور که در آن شخص فاقد علم و عمد بود، در تقصیر اما اینگونه نیست و شخص عالمانه و عامدانه مرتکب تقصیر در انجام عملی می‌شود. علاوه بر این، اگر شخص اقدام به انجام دادن عملی کند که از انجام آن منع شده است نیز مرتکب تقصیر شده است. نکته بسیاری مهمی که باید به آن توجه کنید این است که تقصیر در شرایطی محقق می‌شود که شخص یا مرتکب عملی شود که از آن منع شده است و یا از انجام عملی که ملزم به انجام دادن آن بوده است، خودداری و امتناع نماید.

برای مثال، اگر پزشکی وظیفه دارد که داروی مخصوصی را برای بیما خود تجویز نماید، از انجام این کار خودداری نماید در حالی‌که به این موضوع عالم است که آن دارو باید برای بیمار تجویز گردد، در این صورت این شخص مرتکب تقصیر پزشکی شده است. یا برای مثال، اگر شخصی با داشتن علم به این موضوع که نباید از چراغ قرمز عبور کند اقدام به عبور از چراغ نماید، در این صورت این شخص مرتکب یک تقصیر راهنمایی و رانندگی شده است. توجه داشته باشید از آنجایی که در تقصیر وجود علم و عمد الزامی است، در نتیجه با افرادی که مرتکب تقصیر شوند مطابق با قانون برخورد خواهد شد.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی بیمارستان در برابر بیماران

تفاوت تقصیر و قصور در حقوق

با توجه به تعریفی که از قصور و تقصیر بر اساس حقوق ایران ارائه دادیم، می‌توان گفت که تقصیر و قصور با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که در این بخش از مطلب قصد داریم به بررسی این تفاوت‌ها بپردازیم. اولین تفاوت قصور و تقصیر، عمد است. همانطور که بیان شد، در قصور، مرتکب عمل بدون داشتن عمد و به عبارتی غیرعامدانه و غیرعالمانه اقدام به انجام عملی می‌کند در حالی‌که در تقصیر، مرتکب عمل دارای علم و عمد به عملی است که آن را انجام داده است. یکی دیگر از تفاوت‌های قصور و تقصیر که بسیار هم مهم است، این است که کسی که مرتکب قصور شده است را تنها می‌توان از بعد مسئولیت مدنی بررسی کرد در صورتی‌که مجازات شخصی که مرتکب تقصیر شده است، ممکن است ابعاد کیفری نیز داشته باشد.

به صورت کلی، تقصیر و قصور هر دو از مصادیق اعمالی است که سبب ایجاد مسئولیت مدنی می‌شود، اما این دو با یکدیگر تفاوت‌های زیادی درد در صورتی‌که گاهی اوقات ممکن است مرز میان تشخیص قصور از تقصیر، بسیار باریک و این تمایز بسیار سخت شود.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

در این نوشتار به تفاوت قصور و تقصیر پرداختیم. بر اساس قانون مدنی، قصور و تقصیر هر دو از اسباب ایجاد مسئولیت مدنی هستند که البته این دو تفاوت‌هایی با یکدیگر نیز دارند. نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشت این است که تفاوت‌های قصور و تقصیر گاهی بسیار جزئی بوده و تشخیص تفاوت میان این دو ممکن است کمی دشوار باشد و به همین دلیل، تنها در صورت داشتن اطلاعات کافی در این زمینه امکان شناخت این تفاوت وجود خواهد داشت. مطابق با مشاوره حقوقی مسئولیت مدنی اولین تفاوت میان قصور و تقصیر در عمد است.

به این صورت که در قصور، مرتکب بدون داشتن عمد اقدام به انجام عملی می‌کند در حالی‌که در تقصیر، مرتکب عمل دارای علم و عمد به عملی است که آن را انجام داده است. علاوه بر این، کسی که مرتکب قصور شده است تنها دارای مسئولیت مدنی است، اما مرتکب تقصیر، ممکن است از بعد کیفری نیز محاکمه شود. در این نوشتار سعی کردیم هر آنچه درباره قصور و تقصیر و مسئولیت مدنی لازم است بیان کنیم. با این وجود، اگر همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط باشید و مشاوره حقوقی را به صورت حضوری یا آنلاین دریافت نمایید. همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو همواره آماده ارائه خدمات حقوقی در زمینه‌های مختلف به شما عزیزان هستند.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!