هر آنچه باید درباره‌ی دعاوی حقوقی، کیفری و اداری بدانید

شاید برای کسی که حقوق نخوانده باشد فرقی بین دعاوی حقوقی و کیفری و اداری وجود نداشته باشد. هر مشکل حقوقی به معنای این است که باید به دادگاه برویم و از کسی که حقمان را خورده شکایت کنیم!!!!

اما کسی که حقوق خوانده  یا با دادگاه سر و کار داشته ، می داند تفاوت زیادی بین دعواها وجود دارد.

به طور کلی دعاوی مختلف را می توان در سه دسته کلی دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری و دعاوی اداری تقسیم کرد. در ادامه به توضیح هرکدام از این‌ها می‌پردازیم.

دعاوی کیفری

اول از دعاوی کیفری شروع کنیم. دعوای کیفری زمانی قابل طرح است که شخصی مرتکب جرمی شده ( که طبق قوانین و مقررات آن عمل جرم انگاری شده است) و ما به عنوان متضرر از جرم از مقامات ذی صلاح خواستار اجرای عدالت هستیم. کسی که دعوای کیفری را مطرح کرده شاکی، کسی که دعوای کیفری علیه او مطرح شده مشتکی عنه و قالبی  که برای طرح شکایت در نظر گرفته شده شکواییه است.

مثلا اگر شخصی گوشی همراه ما را بدزدد با توجه به این که سرقت، عملی است که که طبق قوانین جرم انگاری شده است. ما به عنوان شاکی می توانیم از او شکایت کنیم. مشتکی عنه در روند رسیدگی تحت عنوان متهم شناخته می شود و زمانی که اتهام او ثابت شد عنوان مجرم می گیرد. پس نمی توان به کسی که هنوز جرم اوثابت نشده عنوان مجرم را داد. به طور کلی می توان دعاوی کیفری در سه دسته قرار می گیرند.

جرایم علیه اشخاص مثل قتل، ضرب و جرح، آزار و اذیت و….

جرایم علیه اموال مثل سرقت، کلاهبرداری خیانت در امانت و….

جرایم علیه امنیت ملی مانند محاربه، فساد فی الارض جاسوسی و….

مراجع کیفری که صلاحیت رسیدگی به این گونه دعواها را دارند به طور کلی دو دسته تقسیم می شوند.مراجع عمومی و اختصاصی. مراجع عمومی شامل دادگاه کیفری یک و دو و…. مراجع اختصاصی همچون دادگاه ویژه روحانیت و دادگاه انقلاب و… .اصل بر صلاحیت مراجع عمومی است مگر خلاف آن تصریح شده باشد. تشریفات حاکم بر دعاوی حقوقی تابع قانون آیین دادرسی کیفری است.

دریافت مشاوره حقوقی

دعاوی حقوقی

در دعاوی حقوقی صحبت از شکایت و شاکی و…. نیست. بلکه شخصی با تصور اینکه حقی( عمدتا مالی) داشته یا حقی از وی مورد تضییع قرار گرفته است علیه طرف دیگر طرح دعوا می کند. طرفین دعوای حقوقی خواهان (مدعی حق)و خوانده هستند و قالبی که برای طرح دعوا استفاده می شود دادخواست نام داد.

به عنوان مثال وقتی ما از شخصی ملکی می خریم و فروشنده متعهد می شود در موعد مقرر برای انتقال سند رسمی ملک در دفترخانه مشخص حاضر شود. اما در تاریخ مقرر در دفترخانه حاضر نمی شود.این اقدام او جرم نیست که بتوان از او شکایت کرد، بلکه یک تعهد حقوقی است که باید در قالب دعوای الزام به تنظیم سند رسمی  مطرح شود. در یک تقسیم بندی کلی می توان دعاوی حقوقی را به دو دسته تقسیم کرد

• دعاوی مالی: همچون دعوای مطالبه وجه، دعوای جبران خسارت و….
• دعاوی غیر مالی: همچون دعوای اثبات نسب دعوای تمکین و….

تنظیم قرارداد سفارشی

مراجع رسیدگی کننده به دعاوی حقوقی را نیز می توان به مراجع عمومی و اختصاصی تقسیم بندی کرد. اصل بر صلاحیت مراجع عمومی است مگر مواردی که صراحتا از اختیارات آن خارج شده باشد. اما مراجع اختصاصی مراجعی هستند که جز در مواردی که صراحتا در صلاحیت آنها گذاشته شده است، صلاحیت دیگری ندارند. مراجع عمومی همچون دادگاه عمومی حقوقی و مراجع اختصاصی همچون شورای حل اختلاف است. تشریفات حاکم بر دعوای حقوقی تابع قانون آیین دادرسی مدنی است.

دعاوی اداری

در کنار دعاوی حقوقی و کیفری، دعاوی اداری را نیز داریم. منظور از دعاوی اداری دعوایی است که اشخاص یک جامعه علیه مراجع و مقامات دولتی مطرح می کنند.

در اصل 173 قانون اساسی پیش‌بینی شده که بمنظور رسيدگي به شكايات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأموران، ادارات و آيين‌نامه‌هاي دولتی خلاف قانون يا شرع يا خارج از حدود اختيارات مقام تصويب‌كننده، ديوان عدالت اداري تشكيل می‌شود.

در حال حاضر دیوان عدالت ادارای مرجع عام رسیدگی کننده به این نوع دعاوی است. در قانون دیوان عدالت کسی که مدعی تضیع حق است شاکی. کسی که ادعایی علیه او مطرح شده است طرف شکایت و قالبی که برای طرح دعوا استفاده می شود دادخواست نام دارد. قانون حاکم بر نحوه رسیدگی در دیوان تابع قانون قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری است اما در صورت سکوت این قانون، قانون آیین دادرسی مدنی بر آن حاکم است.

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.