مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی و حبس غیرقانونی

با توجه به گستردگی و پیچیدگی روابط اجتماعی افراد در دنیای امروز، اهمیت نظام حقوقی هر کشور بیش از گذشته نمایان است؛ چرا که نظام حقوقی و قضایی هر جامعه‌ای حافظ امنیت مالی، جانی، آزادی و حقوق بنیادین و اساسی شهروندان آن اجتماع است. یکی از این حقوق، آزادی فرد است که در قوانین مختلف از جمله قانون اساسی بر این حق تأکید بسیار زیادی شده است. آزادی جنبه‌های متفاوتی دارد که آنچه ما در این مقاله تحت عنوان مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی و مشاوره حقوقی شکایت از حبس غیرقانونی بررسی خواهیم کرد، مرتبط با حمایت قانون‌گذار از آزادی افراد در معنای خاص آزادی است.

منظور از آزادی به معنای خاص، آزادی فرد برای حضور در اجتماع است که در صورت توقیف و حبس غیر‌قانونی از آن فرد سلب خواهد شد. بدیهی است که چنین اقداماتی نظیر توقیف و حبس غیر‌قانونی در شرایطی که نظام حقوقی، اولین محافظ حقوق شهروندی و مدعی عدالت است، جرم محسوب شده و در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین گردیده است.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعریف حبس یا توقیف غیر‌قانونی

ما در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی ابتدا به تعریف این جرم، سپس به بیان شرایط و مصادیق و در نهایت مجازات قانونی آن می‌پردازیم. بنا به ماده 583 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 «هر کس از مقامات یا مأمورین دولتی یا نیروهای مسلح یا غیر آن‌ها بدون حکمی از مقامات صلاحیتدار در غیر مواردی که در قانون جلب ‌یا توقیف اشخاص را تجویز نموده، شخصی را توقیف یا حبس کند یا عنفاً در محلی مخفی نماید به یک تا سه سال حبس یا جزای نقدی از شش تا‌هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد».

طبق متن قانون، تعریفی که از این جرم شرح داده می‌شود این است که افرادی که دارای مقام قضایی، دولتی و نظامی هستند و به بیان ساده‌تر از عامه مردم به شمار نمی‌روند، چنانچه بدون حکم قضایی و قانونی، اقدام به حبس و توقیف اشخاص نمایند، مرتکب این جرم شده‌اند. در این مورد خاص، صرفاً این افراد مدنظر قانون‌گذار هستند. به عبارت دیگر این افراد، مشمول جرم‌انگاری خاص در دو جرم حبس غیرقانونی و توقیف غیرقانونی هستند، نه مردم عادی که دارای سمت نیستند تا بتوانند با حکم از مقامات صلاحیتدار اقدام به بازداشت افراد کنند.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و تعریف جرایم کیفری و انواع آن!

سلب آزادی در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی

افراد باید بتوانند آزادانه در سطح جامعه تردد کنند، به مکان‌های دلخواه خود در خارج از شهر و داخل شهر بروند، با داشتن ویزا و گذر‌نامه به خارج از کشور مسافرت نمایند و از کلیه حقوق رسمی خود که طبق موازین قانونی کشور و هنجار‌های جامعه برای ایشان در نظر گرفته شده است برخوردار باشند. در قانون اساسی نیز چندین بار، احترام به ‎آزادی‌های افراد مورد توجه قرار گرفته است؛ از جمله اصل دوم آن که اشاره به این مسأله دارد که کشور ما نظامی بر مبنا‌ی ایمان به کرامت‏ و ارزش‏ والای‏ انسان‏ و آزادی اوست. این موضوع نشانگر آن است که تا چه اندازه، سلب آزادی افراد می‌تواند برخلاف اصول قانون اساسی باشد.

به‌طور کلی سلب آزادی غیر‌قانونی به بیان ساده، عبارت از آن است که اشخاص به دلایلی غیر‌مجاز از آزادی‌های بنیادین و حقوق شهروندی خود به دلیل حبس یا توقیف، به‌طور کوتاه‌مدت یا بلند‌‌مدت محروم شوند.

تفاوت حبس غیر‌قانونی و توقیف غیر‌قانونی

گرچه در قانون، این دو جرم در کنار یکدیگر و در یک ماده قانونی مورد توجه قرار گرفته و مجازات یکسانی برایشان تعیین شده است، اما باید توجه کنیم که توقیف و حبس تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی به تفاوت این دو مورد اشاره می‌کنیم. حبس عبارت از آن است که فرد در یک مکان محصور و سر‌بسته و خاص نگهداری شود، اما توقیف بر‌خلاف حبس، لزوماً به این معنا نیست که حتماً فرد در یک مکان محصور زندانی شود، بلکه در توقیف معمولاً در مدت زمان کوتاهی، اختیار عمل از شخص سلب می‌گردد. به عنوان مثال اگر فرد برای مدت کمتر از بیست و چهار ساعت بازداشت شود.

مصادیقی از حبس و توقیف غیرقانونی

علاوه بر حبس و توقیف به معنای عام که تعاریفی از آن را در مشاوره حقوقی شکایت از حبس غیرقانونی ذکر کردیم، این جرم مصادیق دیگری دارد که  یکی از مهم‌ترین موارد آن سلب آزادی شخصی و محرومیت اشخاص از حقوق مقرر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. در قانون اساسی برای هر یک از تابعان کشور ایران، حقوقی وجود دارد که در شمار حق‌های بنیادین و اساسی هر شخصی است و محروم کردن اشخاص از این حقوق نیز جرم‌انگاری گردیده است. برای آگاهی بیشتر شما به چندین مورد از این حق‌ها اشاره می‌کنیم؛ حیثیت، جان، مال، مسکن و اشتغال افراد از جمله این حقوق است.

همچنین شما عزیزان برای آشنایی هر‌چه بیشتر با مصادیق توقیف و حبس غیر‌قانونی که بعضی از موارد آن تحت عنوان مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی در این مظلب ذکر گردید، می‌توانید از طریق لینک زیر با مشاوران مجموعه حقوقی لامینگو در ارتباط باشید:

مشاوره حقوقی کیفری

مجازات توقیف و حبس غیرقانونی در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی

از آنجایی که در هر نظام حقوقی، اصل بر برائت اشخاص است تا نظام حقوقی جامعه استوار بماند و همچنین به منظور جلب اعتماد عمومی به چهار‌چوب حقوقی حاکم بر اجتماع، واضح و آشکار است که باید اقدامات متناسبی را در این راستا انجام داد.  اولین اقدام در این خصوص این است که برای جرمی که آزادی فردی انسان‌ها و برائت و حیثیت افراد را گر‌چه برای مدتی هرچند کوتاه، مورد هدف قرار می‌دهد باید مجازاتی متناسب توسط قانون‌گذار تعیین شود.

این جرم‌انگاری از آن جهت است تا با اجرای مجازات افرادی که به حبس یا توقیف غیر‌قانونی روی می‌آورند، بازدارندگی لازم ایجاد شود. یکی دیگر از نکاتی که در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی بهتر است بدانید، میزان مجازات این جرم در قانون مجازات اسلامی است. بنا بر ماده‌ 583 قانون مجازات تعزیرات، در صورتی‌که همه‌ عناصر مادی، معنوی و قانونی این جرم وجود داشته باشد و مرتکب جرم با علم و آگاهی و به عمد، حبس یا توقیف غیرقانونی را انجام داده باشد، طبق قانون به یک تا سه سال حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.

آیا جبران خسارت معنوی نیز در این جرم قابل مطالبه است؟

اصولاً در هر جرمی که علیه اشخاص رخ می‌دهد، ضمن خسارات مادی و مجازاتی که برای مجرم وجود دارد، جنبه دیگری از جرم را نباید نادیده گرفت. این جنبه از جرم که در فضای دادگاه‌ها و همچنین به دلیل عدم توجه کافی افراد به آن کمتر پرداخته شده است، بحث خسارات معنوی و جبران این خسارات است. در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی شما به عنوان شاکی باید از همه حقوق خود از جمله جبران خساراتی که می‌توانید مطالبه کنید آگاه باشید و اصلی‌‌ترین مزیت این دانایی این است که شما می‌توانید از حقوق خود برخوردار شوید.

به‌طور اختصاصی، هنگامی که شما در معرض توقیف یا حبس غیرقانونی توسط مقامات یا مأمورین دولتی یا نیرو‌‌های مسلح و غیر آن‌ها قرار گرفتید، می‌توانید ضمن شکایت از مجرم، خسارات معنوی خود را نیز مطالبه نمایید که این زیان معنوی وارد‌ه به شما در این مورد، شامل صدمات روحی، هتک اعتبار شخصی و اجتماعی شما است که بسته به نوع پرونده و دلایل، می‌تواند به دو شکل جبران خسارت مالی و یا به شکل معنوی مانند عذر‌خواهی باشد.

در انتها لازم است بدانید!

به عنوان سخن پایانی باید بیان کنیم که آزادی شما به عنوان یکی از اعضای جامعه در شمار بدیهی‌ترین حقوق و یکی از نیاز‌های ابتدایی شماست. به همین علت از آنجایی که حق، امتیازی است که از طرف قانون به فرد داده می‌شود و همه وظیفه دارند آن را محترم شمارند، اینگونه به نظر می‌‌رسد که نه تنها حفافظت از حقوق اصلی شما به عهده‌ نظام حقوقی است، بلکه هیچ نهاد و شخصی اعم از افراد عادی یا مقامات دولتی و نیرو‌های مسلح، بدون دلیل و حکم قانونی آن هم صرفاً از طریق مراجع صلاحیت‌دار، حق سلب آزادی شما را ندارند.

کانال تلگرام لامینگو

چرا شکایت از توقیف غیر‌قانونی اهمیت دارد؟

در صورت نقض این حق شما می‌توانید با راهنمایی‌‌ها و با کمک وکلای دادگستری که به شکل تخصصی در این زمینه فعالیت دارند برای به رسیدن به حقوق از دست‌رفته و خسارات معنوی وارد شده شکایت نمایید. همچنین به خاطر داشته باشید که در اصل سی‌و‌دوم قانون اساسی بیان شده است که هیچکس را نمی‌توان دستگیر کرد، مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین کند. پس علاوه بر جرم‌انگاری این موضوع در قانون مجازات که پشتوانه اصلی شکایات شما و باز‌پس‌گیری حقوق شما می‌باشد، قانون اساسی نیز یکی دیگر از دلایل شما برای اثبات حقوق خودتان در دادگاه است.

ضمن عرض سپاس از شما بزرگواران که در مشاوره حقوقی شکایت از توقیف غیرقانونی تا به اینجا در این مطلب ما را همراهی کردید، امیدواریم خواندن این مقاله برای شما مفید بوده باشد. همچنین دیگر همکاران ما محتوا‌های متنوع و جذابی را در بلاگ حقوقی لامینگو برای شما عزیزان منتشر کرده‌اند که می‌توانید با بازدید از این مقاله‌ها پاسخ بسیاری از سؤال‌های خود را بیایید. در پایان اگر دیدگاه، نظر و پرسشی درباره این موضوع یا سایر موارد دارید در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.