مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و صلاحیت دادگاه کیفری یک!

در این مقاله که نوعی مشاوره حقوقی دادگاه کیفری می‌باشد، قصد داریم تا با صلاحیت دادگاه عمومی کیفری یک و تفاوت آن با دادگاه کیفری دو آشنا شویم و اطلاعات لازم در این زمینه را بیان کنیم. در سیستم قضایی ایران، مراجع رسیدگی مختلفی وجود دارد که هر کدام مسئول رسیدگی به نوع خاصی از جرایم می‌باشند. این مراجع رسیدگی، بر اساس نوع جرم ارتکابی، مجازات جرم و یا بر اساس شخصیت مرتکب جرم، تعیین می‌گردند. علاوه بر این، ممکن است مرجع رسیدگی بر اساس هر دو معیار عینی و شخصی تعیین گردد. این مراجع هر کدام صلاحیت ذاتی مختص به خود را دارند که سبب تمایز این مراجع از سایرین می‌گردد.

به‌صورت کلی، در سیستم قضایی ایران، دادگاه‌های کیفری یک، کیفری دو، انقلاب، دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان، دادگاه نظامی و دادگاه ویژه روحانیت، صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی را دارند. توجه داشته باشید که این مراجع، خود به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شوند. دادگاه‌های کیفری یک و دو و دادگاه انقلاب، مراجع قضایی کیفری عمومی و دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان، دادگاه نظامی و دادگاه روحانیت، مراجع قضایی کیفری اختصاصی می‌باشند.

مشاوره حقوقی دادگاه کیفری

دادگاه کیفری یک چگونه دادگاهی است؟

دادگاه کیفری یک، مرجع عمومی رسیدگی به جرایم می‌باشد. مراجع عمومی، مراجعی هستند که صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارند مگر اینکه قانون صراحتاً رسیدگی به برخی جرایم را از صلاحیت این مراجع خارج نماید. دادگاه کیفری یک به جرایمی رسیدگی می‌کند که مجازات‌های سنگین‌تری داشته و جرایمی با شدت حساسیت بالاتری هستند. البته در بحث مشاوره حقوقی دادگاه کیفری باید بیان نمود که جرم مربوطه، ابتدا در دادسرای کیفری مطرح می‌گردد، تحقیقات مقدماتی درباره وقوع جرم در این مرجع آغاز می‌شود و در صورتی که دادسرا وقوع جرم را احراز نماید‌، پرونده برای بررسی و صدور حکم به دادگاه کیفری ارسال می‌گردد.

دادسرا به ریاست دادستان مشغول به کار می‌باشد. دادگاه کیفری یک در مرکز هر استان و به دستور رئیس قوه قضاییه تشکیل می‌گردد. علاوه بر این، ممکن است دادگاه کیفری یک به دستور رئیس قوه قضائیه در حوزه قضایی شهرستان نیز تشکیل شود. در نتیجه اگر در یک حوزه قضایی، دادگاه کیفری یک وجود نداشته باشد، به جرم مربوطه در نزدیک‌ترین دادگاه کیفری یک رسیدگی می‌شود. روند رسیدگی و محاکمه در دادگاه کیفری یک ضبط می‌گردد و انتشار این فایل‌ها تنها با اجازه دادگاه ممکن است.

صلاحیت دادگاه کیفری در رسیدگی به چه جرایمی می‌باشد؟

یکی از مهم‌ترین مباحثی که در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری به آن پرداخته می‌شود، صلاحیت دادگاه کیفری یک در رسیدگی به جرایم می‌باشد. همانطور که پیش‌تر گفته شد، قانونگذار بر اساس ماده ۳۱۳ و تبصره‌های ماده ۳۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، به دادگاه کیفری صلاحیت عمومی داده است. پس از آن، دادگاه کیفری بر اساس اهمیت جرایم ارتکابی، به دادگاه کیفری یک و دو تقسیم می‌گردد. صلاحیت دادگاه کیفری یک بسیار محدود بوده و این دادگاه تنها صالح به رسیدگی در جرایم زیر می‌باشد:

الف. جرایم موجب مجازات سلب حیات

ب. جرایم موجب حبس ابد

پ. جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از آن

ت. جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر

ث. جرایم سیاسی و مطبوعاتی

علاوه بر این، نکته‌ای که در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری باید در نظر گرفت این است که هرگاه مرجع رسیدگی بر اساس میزان مجازات تعیین گردد، باید میزان مجازات قطعی و نوعی را که در متن قانون به آن اشاره شده و فارغ از شرایط پرونده و مرتکب است مدنظر قرار داد. برای مثال، در صورتی‌که جرم ارتکابی قتل عمد باشد و اولیای دم قاتل را بخشیده باشند و در نتیجه قاتل قصاص نگردد، این موضوع به این معنا نیست که چون قاتل مجازات نشده پس جرمی نیز مرتکب نشده است، بلکه در تعیین مرجع رسیدگی به این جرم، باید مجازاتی که در قانون برای این جرم ذکر شده را در نظر گرفت.

این جرایم همگی، جرایم بسیار سنگینی بوده و مجازات‌های سنگین و غیرقابل جبرانی نیز دارند و به همین دلیل باید در صدور رأی در ارتباط با مجازات این جرایم، دقت بسیاری داشت. بنابراین رسیدگی به این جرایم در دادگاه کیفری یک با احتیاط و دقت بسیاری انجام می‌گیرد.

مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر شامل چه مجازاتی می‌گردد؟

مجازات‌های تعزیری، مجازات‌هایی هستند که میزان آن‌ها در قانون مشخص شده است اما قاضی دادگاه می‌تواند میزان مجازات مزبور را تغییر داده و یا مجازات را تبدیل نماید. درجه‌بندی مجازات‌های تعزیری بر اساس شدت و حدت جرایم ارتکابی صورت گرفته است؛ بدین گونه که مجازات‌های تعزیری درجه یک مختص به جرایم بسیار سنگین و مجازات‌های تعزیری درجه هشت، مختص به جرایمی است که دارای شدت و حدت نبوده و مجازات کمی دارند. همانطور که گفته شد رسیدگی به جرایم تعزیری درجه سه و بالاتر (یعنی جرایم تعزیری درجه دو و یک) در صلاحیت دادگاه کیفری یک می‌باشد.

مجازات تعزیری درجه سه شامل حبس بیشتر از ده تا پانزده سال و جزای نقدی بیشتر از سیصد و شصت میلیون ریال تا پانصد و پنجاه میلیون ریال، مجازات تعزیری درجه دو شامل حبس بیشتر از پانزده تا بیست و پنج سال و جزای نقدی بیشتر از پانصد و پنجاه میلیون ریال تا یک میلیارد ریال و مجازات تعزیری درجه یک شامل حبس بیشتر از بیست و پنج سال تا سی سال، جزای نقدی بیشتر از یک میلیارد ریال و مصادره اموال می‌باشد. در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری مجازات‌های تعزیری به تفصیل بررسی می‌گردد.

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و شرایط شاهد در دادگاه

صلاحیت دادگاه کیفری یک در ارتباط با جرم تأمین مالی تروریسم

علاوه بر جرایمی که در بالا مطرح شد، جرم دیگری نیز به جرایم مذکور در صلاحیت دادگاه کیفری یک اضافه شده و آن، جرم تأمین مالی تروریسم می‌باشد. تأمین مالی تروریسم به معنای کمک مالی به اشخاص و سازمان‌های تروریست که مطابق با قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم مشخص شده است‌، می‌باشد. از آنجایی که این جرم نیز یکی از جرایم مهم و حساس است، در نتیجه قانونگذار رسیدگی به این جرم را در صلاحیت دادگاه کیفری یک قرار داده است.

رسیدگی به جرایمی با عناوین مجرمانه متعدد در صلاحیت کدام دادگاه است؟

موضوع دیگری که در بحث صلاحیت دادگاه کیفری یک وجود دارد این است که اگر جرمی دارای عناوین مجرمانه متعدد باشد، به این جرم باید در یک دادگاه واحد رسیدگی شود. برای مثال اگر جرمی که در دادگاه کیفری یک در حال رسیدگی است، دارای عنوانی باشد که در صلاحیت دادگاه کیفری دو نیز می‌باشد، دادگاه کیفری یک باید به رسیدگی به جرم مزبور ادامه دهد و نباید پرونده را به دادگاه کیفری دو ارسال نماید. اما در صورتی‌که جرمی دارای عناوینی است که یکی از آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک و یکی از آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری دو باشد، در این صورت این پرونده باید در دادگاه کیفری یک بررسی گردد و اگر دادگاه کیفری دو در حال رسیدگی به این جرم است، این دادگاه باید هر چه سریع‌تر پرونده مزبور را به دادگاه کیفری یک ارسال کند.

در همین راستا، اگر شخصی مرتکب دو جرم گردد که یکی از آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک و دیگری در صلاحیت دادگاه کیفری دو یا دادگاه اطفال باشد، به تمام اتهامات این شخص باید در دادگاه کیفری یک رسیدگی شود، زیرا رسیدگی به جرایم در دادگاه کیفری یک دارای تشریفات خاصی بوده و مطابق با مقررات احتیاطی است. در تمام این موارد، دادسرای صالح به رسیدگی، دادسرای محل وقوع جرم می‌باشد حتی اگر دادگاه کیفری یک در محل وقوع جرم نبوده و در مرکز استان باشد. این موضوعی بسیار مهم در مشاوره حقوقی دادگاه کیفری است و باید به آن توجه زیادی داشت.

ساختار دادگاه کیفری یک به چه صورت است؟

دادگاه کیفری یک با سه قاضی تشکیل می‌گردد که یکی از آن‌ها رئیس و دو نفر دیگر مستشار هستند. البته دادگاه کیفری یک با دو عضو نیز رسمیت یافته و تشکیل می‌گردد حتی اگر رئیس حضور نداشته باشد. در شرایطی که رئیس دادگاه حضور ندارد، ریاست دادگاه با مستشاری است که سابقه قضایی بیشتری دارد. در دادگاه کیفری یک، نظام تعدد قاضی وجود دارد، زیرا جرایمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک می‌باشند، جرایمی با اهمیت بسیار بالا هستند و نظام تعدد قاضی کمک می‌نماید تا مناسب‌ترین حکم صادر شده و خطا و اشتباه در صدور حکم به حداقل برسد. علاوه بر این، نظام تعدد قاضی سبب می‌گردد تا قضات دادگاه کیفری یک، در بی‌طرفی حکم صادر نمایند و رأی صادره بر اساس جانبداری نباشد. شیوه رسیدگی در دادگاه کیفری یک بدین صورت است که رأی اکثریت ملاک صدور حکم می‌باشد و نظر اقلیت باید در ذیل پرونده نوشته شود.

مشاوره حقوقی دادگاه کیفری در ارتباط با صلاحیت دادگاه کیفری یک ویژه اطفال و نوجوانان

در صورتی‌که اطفال و نوجوانان مرتکب جرایمی شوند که این جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری یک می‌باشد، به جرایم این اشخاص در دادگاه کیفری یک ویژه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌گردد. البته باید توجه داشت اگر شخصی که مرتکب جرمی می‌شود که در صلاحیت دادگاه کیفری یک می‌باشد، زیر ۱۵ سال باشد، در این شرایط خود دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان به این اتهام رسیدگی می‌نماید. در واقع در دادگاه کیفری یک شعبی وجود دارد که این شعب به‌ صورت تخصصی به جرایم اطفال و نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال رسیدگی می‌نمایند و در این شعب، اطفال و نوجوانان از تمامی حقوق قانونی خود بهره‌مند خواهند بود.

مشاوره حقوقی دادگاه کیفری دو و صلاحیت این دادگاه

دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارد مگر جرایمی که قانون، رسیدگی به آن‌ها را در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده است. به‌ عبارت دیگر، اگر جرایمی که در صلاحیت دادگاه‌های کیفری یک، انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوان و دادگاه نظامی است را مشخص نماییم، رسیدگی به سایر جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری دو می‌باشد. دادگاه کیفری دو با یک قاضی و در حوزه قضایی شهرستان تشکیل می‌شود. البته وجود قاضی یا دادرس علی‌البدل در این دادگاه الزامی می‌باشد. ممکن است در کشور، نقاطی باشند که هنوز به شهرستان تبدیل نشده و همچنان بخش هستند. در صورتی‌که در این نقاط نیاز به تشکیل دادگاه کیفری دو باشد، ممکن است به دستور رئیس قوه قضاییه در این نقاط نیز دادگاه کیفری دو تشکیل گردد.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در طرح شکایت باید به آن توجه داشت، این است که شکایت را باید در کدام دادگاه مطرح نمود و کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی را دارا می‌باشد. در مواقعی که پای یک شکواییه کیفری در میان است، شکایت باید در دادسرا و دادگاه کیفری مطرح شود. دادگاه کیفری انواع مختلفی دارد که به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم می‌گردد و مهم‌ترین دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری یک است. این دادگاه صلاحیت رسیدگی به جرایمی با مجازات‌های سنگین را دارد و جرایم در این دادگاه بر اساس شیوه و تشریفات خاصی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. از جمله جرایمی که در صلاحیت این دادگاه قرار دارد عبارت است از جرایمی با مجازات سلب حیات، قطع عضو، جرایمی با مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر، جرایم مطبوعاتی و رسانه‌ای و جرم تأمین مالی تروریسم. دادگاه کیفری یک با سه قاضی و در مرکز هر استان تشکیل می‌گردد.

اگر با مطالعه مقاله فوق که در ارتباط با مشاوره حقوقی دادگاه کیفری و صلاحیت هر یک از دادگاه‌های کیفری یک و دو می‌باشد، اطلاعاتی را که به آن نیاز داشته‌اید به دست آوردید، پیشنهاد می‌گردد وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و سایر مطالب و محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه کنید. در پایان، پیشنهاد می‌گردد اگر ابهام یا پرسشی در ارتباط با مطلب فوق دارید، سؤال خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.