مشاوره حقوقی چک و آشنایی با سامانه صیاد بانک مرکزی

تغییراتی که در چند سال اخیر در قوانین حوزه چک ایجاد گردیده و رویه‌هایی که برای صدور و انتقال چک پیش‌بینی شده، مشاوره حقوقی چک را به امری حیاتی تبدیل نموده است. سامانه صیاد توسط بانک مرکزی ارائه گردیده و همه بانک‌ها موظف‌اند از طریق این سامانه نسبت به صدور دسته چک اقدام کنند. صدور چک به این شیوه موجب شده است تا نظامی یکپارچه به منظور سنجش اعتبار و صلاحیت متقاضیان ایجاد گردد و دسته‌چک‌های بانک‌های مختلف در شکل و رنگی یکسان صادر گردند. بنابراین دیگر شعب بانک‌ها مرجع صدور دسته‌چک نیستند بلکه اشخاص متقاضی از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی مورد سنجش قرار می‌گیرند و در صورت دارا بودن شرایط و صلاحیت، برای ایشان دسته‌چک صادر می‌گردد. با راه‌اندازی سامانه صیاد، اعتبار چک از طریق ثبت اطلاعات هویتی و امکانات در نظر گرفته شده برای این سامانه با شیوه‌ای کارآمدتر تأمین گردیده است.

شما می‌توانید از طریق لینک زیر برای دریافت مشاوره حقوقی چک با کارشناسان و مشاوران لامینگو ارتباط برقرار نمایید:

مشاوره حقوقی چک

سامانه صیاد چیست؟

سامانه صدور یکپارچه دسته‌چک یا به اختصار صیاد، سامانه‌ای است که از سال 1396 توسط بانک مرکزی به منظور افزایش نظارت بر فرآیند صدور دسته‌چک و در نتیجه افزایش اعتبار معاملات، راه‌اندازی شد. در واقع پیش از این، روند صدور دسته‌چک و شیوه پرداخت وعده‌دار، راحت‌تر بود و این امر در کنار ناآگاهی برخی از استفاده‌کنندگان چک، باعث شکل‌گیری اختلافات بسیار و تشکیل پرونده‌های متعدد گردیده بود. چنین وضعیتی باعث به وجود آمدن بی‌نظمی و بی‌اعتباری چک شده بود. همین دلایل موجب تدوین قوانین جدید در این زمینه و راه‌اندازی سامانه صیاد گردید که با اقدامات و اصلاحات بعدی به شیوه‌ای کارآمدتر برای نظارت بر چک و احیای اعتبار از دست‌رفته آن تبدیل شد. از جمله تغییراتی که به موجب این اقدامات رقم خورد می‌توان به اعتبارسنجی یکپارچه، بررسی اهلیت و صلاحیت متقاضی صدور دسته‌چک، استعلام وضعیت اعتبار صادرکننده چک، یکپارچه‌سازی ظاهر چک و خصوصیات امنیتی برگه چک اشاره کرد.

این مطلب را نیز بخوانید: استفاده از چک چه مزایایی به‌همراه دارد؟!

ویژگی‌های سامانه صیاد

راه‌اندازی سامانه صیاد موجب گردید تا آمار چک‌های برگشتی کاهش پیدا نماید و از صدور دسته‌چک برای افراد بدحساب جلوگیری شود. اهدافی که برای ایجاد این سامانه مورد نظر بود، منجر شد تا خصوصیاتی که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرد در طراحی آن پیش‌بینی شود که در مشاوره حقوقی چک نیز به این موارد پرداخته می‌شود.

1.‌ مشاوره حقوقی چک برای استعلام وضعیت صادرکننده

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه صیاد، استفاده از شماره یکتایی است که بر روی هر برگ چک درج می‌شود. با استفاده از این شناسه یکتا که یک عدد 16 رقمی است، دریافت‌کننده چک می‌تواند از وضعیت خوش‌حسابی یا بدحسابی صادرکننده مطلع شود. از آنجایی که استعلام این وضعیت از طریق سامانه‌های الکترونیکی نیز صورت می‌گیرد، فرد دریافت‌کننده می‌تواند به سرعت نسبت به استعلام، اقدام نموده و در صورت وجود سابقه بدحسابی، از دریافت چک امتناع نماید. علاوه بر این مورد با این روش می‌توان اصالت برگ چک را مورد بررسی قرار داد و همچنین از وضعیت حساب صاحب چک، کسب اطلاع نمود. بنابراین امکان استعلام اعتبار و وضعیت حساب صادرکننده چک منجر به کاهش آمار چک برگشتی می‌شود.

2.‌ اعتبارسنجی یکپارچه متقاضیان

به موجب این سامانه، اعتبار همه اشخاص متقاضی صدور دسته‌چک به صورت یکسان و یکپارچه مورد سنجش و بررسی قرار می‌گیرد. این در حالی است که پیش از این، امکان صدور دسته‌چک برای اشخاصی که حتی چک برگشتی در سابقه‌شان داشتند نیز وجود داشت. بنابراین مشاوره حقوقی چک نشان‌دهنده اعتبار بالای چک صیادی در مقایسه با چک‌های قدیمی است. در حال حاضر هر شخصی که متقاضی صدور دسته‌چک است باید واجد شرایطی باشد که تعیین گردیده و فرقی نمی‌کند که اشخاص در کدام شعبه از کدام بانک و در کدام نقطه از ایران نسبت به این امر اقدام می‌نمایند. زیرا در رویه فعلی، بانکی که متقاضی به آن مراجعه می‌نماید نقشی در صدور دسته‌چک ندارد، بلکه تنها واسطه‌ای است که درخواست متقاضی را در سامانه مزبور ثبت می‌نماید. بر این اساس در صورت وجود چک برگشتی در سابقه شخص، تا زمان رفع سوءاثر، امکان دریافت دسته‌چک وجود ندارد.

3.‌ یکپارچه‌سازی بررسی صلاحیت متقاضی

از آنجایی که برای دریافت دسته‌چک، حتماً باید اطلاعات هویتی متقاضی در سامانه مذکور درج گردد و صلاحیت وی برای برخورداری از دسته‌چک توسط بانک مرکزی مورد بررسی قرار گیرد، دریافت‌کنندگان نسبت به چک اعتماد بیشتری می‌کنند، زیرا چنین اقدامات پیشگیرانه‌ای موجب می‌گردد تعداد چک‌های برگشتی کاهش پیدا نموده و بنابراین معاملات میان افراد از استحکام و اطمینان بیشتری برخوردار گردد. همچنین سامانه صیاد این امکان را فراهم کرده است تا چک در تمام بانک‌های کشور بدون در نظر گرفتن بانک صادرکننده، قابل نقد شدن باشد که در مشاوره حقوقی چک این امر به عنوان یکی از نقاط قوت چک صیادی ذکر می‌گردد.

4.‌ یکپارچه‌سازی ظاهر چک

علاوه بر شناسه یکتای 16 رقمی فوق‌الذکر، طراحی سامانه صیاد موجب گردیده تا چک‌ها فارغ از بانکی که متقاضی نسبت به صدور دسته‌چک به آن مراجعه نموده است از ظاهر یکسانی برخوردار باشند. از طریق راه‌اندازی این سامانه، اندازه و ظاهر برگ چک برای همه بانک‌ها یکسان‌سازی شده است و اطلاعات هویتی صاحب چک به همراه شناسه استعلام در قالب یک بارکد بر روی چک درج می‌شود که این موضوع، امکان سوءاستفاده‌های احتمالی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این تمامی چک‌های صیادی صادرشده از بانک‌های مختلف به رنگ بنفش می‌باشند و تنها وجه تمایز، لوگوی بانک است و عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» روی این چک‌ها مشاهده می‌شود. این موارد تفاوت‌هایی را که میان چک‌های قدیمی وجود داشت از بین برده است و بنابراین همه چک‌های صیادی از نظر مرجع صادرکننده در درجه‌ای یکسان از اعتبار قرار دارند.

5.‌ ثبت چک در سامانه صیاد

پیش از ابتدای سال 1400، ثبت چک در سامانه صیاد الزامی نبود ولی از این تاریخ به بعد، همراه با اعلام ممنوعیت صدور چک در وجه حامل، ثبت چک در سامانه نیز الزامی گردید. بنابر مشاوره حقوقی چک و بر اساس ماده 21 مکرر قانون صدورچک، صادرکننده موظف است به محض صدور چک، اطلاعات آن از جمله اطلاعات هویتی ذی‌نفع، مبلغ و تاریخ سررسید آن را در سامانه صیاد ثبت نماید. علاوه بر این، ذی‌نفع چک نیز باید دریافت یا عدم دریافت آن را در سامانه مزبور ثبت نماید در غیر این صورت پرداخت وجه چک به وی انجام نخواهد گرفت. بنابراین در صورتی که چک در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت نگردد دارنده آن، حق دریافت وجه و انتقال آن را نخواهد داشت. لازم به ذکر است که برای انتقال چک نیز نیازی به پشت‌نویسی نیست ولی باید اطلاعات هویتی ذی‌نفع جدید در سامانه صیاد ثبت شود.

مشاوره حقوقی چک درباره احراز هویت در سامانه صیاد

به منظور ثبت چک صیادی، تایید، دریافت و یا انتقال آن ابتدا باید هویت شخص در سامانه صیاد مشخص شود. احراز هویت در اینترنت بانک و موبایل بانک‌ها پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور در این برنامه‌ها انجام می‌شود. در برنامه‌های موبایلی حوزه پرداخت نیز احراز هویت یکی از مراحل ثبت چک است. بدین ترتیب به کمک ورود اطلاعات یکی از کارت‌‌های بانکی کاربر، احراز هویت در این برنامه‌ها انجام می‌شود که دو شرط زیر در این روش الزامی است؛ یکی اینکه کارت بانکی مورد نظر باید دارای رمز دوم و رمز پویا باشد و دیگری اینکه شماره سیم کارت موجود در تلفن همراه باید به نام کاربر باشد. در صورت عدم دسترسی به این روش‌ها می‌توان برای ثبت چک به شعب بانک‌های عامل مراجعه نمود.

مشاوره حقوقی چک برای ثبت چک در سامانه صیاد

در حال حاضر به منظور ثبت چک در سامانه صیاد باید از طریق ابزارهای دسترسی به این سامانه از جمله اینترنت بانک و موبایل بانک‌ها، برنامه‌های موبایلی حوزه پرداخت و شعب بانک‌های عامل اقدام نمود. با توجه به در دسترس بودن برنامه‌های موبایلی حوزه پرداخت، خدمات پرکاربرد از قبیل ثبت صدور چک، تأیید دریافت چک و همچنین انتقال چک، به سادگی از این طریق میسر است. لازم به ذکر است که مجموعه برنامه‌های قابل استفاده در این حوزه از طریق وب‌سایت شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت، قابل دریافت و نصب می‌باشد. علاوه بر این تمام شعب شبکه بانکی، قابلیت ارائه خدمات سامانه صیاد را دارند و می‌توانند برای مشتریانی که امکان دسترسی به ابزار غیرحضوری را ندارند، اقدامات لازم را انجام دهند. این مرحله به عنوان ثبت اولیه چک تلقی شده و ثبت نهایی آن در سامانه، مستلزم تأیید دریافت چک توسط ذی‌نفع است.

مشاوره حقوقی چک برای استعلام چک صیادی

امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک از طریق ورود شناسه 16 رقمی برگ چک در سامانه صیاد وجود دارد. علاوه بر ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد، این امر از طریق سامانه پیامکی 701701 نیز در دسترس می‌باشد. همچنین استعلام‌گیرنده می‌تواند از طریق مراجعه به پورتال بانک مرکزی و صفحه استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی، نسبت به وضعیت اعتباری کلی صادرکننده چک از نظر تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی رفع سوء اثر نشده، مطلع گردد. علاوه بر امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده، امکان استعلام وضعیت چک نیز برای صادرکننده و ذی‌نفع وجود دارد. به عنوان مثال، ذی‌نفع یا دارنده چک می‌تواند با شناسه صیادی و شماره ملی خود، وضعیت و مندرجات چک ثبت‌شده در سامانه صیاد را مشاهده نماید.

مشاوره حقوقی چک برای تأیید یا رد چک صیادی

با توجه به اینکه ثبت نهایی چک منوط به استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد است، گیرنده چک با در دست داشتن آن باید اقداماتی را انجام دهد. چنین شخصی در ابتدا باید نسبت به استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذی‌نفع اقدام نماید. در این مرحله گیرنده بر اساس انطباق یا عدم انطباق مندرجات، چک را تأیید یا رد خواهد نمود. در صورت تأیید، چک در وضعیت ثبت نهایی تلقی می‌شود و قابلیت نقد شدن در سررسید را دارد. در صورت رد شدن چک، ذی‌نفع باید ضمن انتخاب حداقل یکی از دلایل مندرج در سامانه، برگ چک را به صادرکننده و یا انتقال‌دهنده مسترد نماید.

مشاوره حقوقی چک برای انتقال چک صیاد

براساس قانون جدید، صدور چک در وجه حامل ممنوع می‌باشد و بنابراین کارسازی نمی‌گردد. همچنین به موجب قانون یاد شده، پشت‌نویسی با درج اطلاعات مربوطه در سامانه صیاد جایگزین شده است. بر این اساس انتقال‌دهنده به منظور انتقال چک باید به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد مراجعه نموده و فرآیند احراز هویت را طی کند. سپس به منظور انتقال باید شناسه صیادی برگ چک متعلق به انتقال‌دهنده در سامانه صیاد وارد گردد. بعد از این مرحله باید اطلاعات مربوط به جهت انتقال و هویت ذی‌نفع جدید چک نیز درج گردد. با تأیید انتقال‌دهنده تا این مرحله، انتقال چک به صورت اولیه ثبت می‌گردد که به منظور نهایی شدن این ثبت، انتقال‌گیرنده نیز باید تأیید دریافت چک را در سامانه انجام دهد. تمامی مراحل ثبت چک صیاد، دریافت و انتقال آن باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود در غیر اینصورت، چک دریافتی مشمول قانون جدید نمی‌باشد.

مشاوره حقوقی چک در مورد مدارک لازم برای دریافت دسته‌چک توسط اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی به منظور دریافت دسته‌چک صیاد باید از تمامی صفحات شناسنامه خود یک کپی ارائه نمایند و یک قطعه عکس نیز به همراه داشته باشند. همچنین در صورتی که متقاضی، مستأجر باشد، لازم است تا یک نسخه کپی‌شده از اجاره‌نامه را به همراه خود داشته باشد. علاوه بر این باید از تمامی مدارک شغلی خود یک نسخه فتوکپی به همراه داشته باشد. برای ثبت آدرس دقیق محل سکونت نیز لازم است تا متقاضی یکی از قبوض آب، برق، گاز و… و یا یک نسخه فتوکپی از مدرک محل سکونت خود را ارائه نماید. آخرین مورد به همراه داشتن یک فرد معتبر به عنوان معرف است. پس از ارائه مدارک ذکر شده توسط فرد متقاضی درخواست دسته چک، بانک مورد نظر درخواست صدور دسته چک را در سامانه صیاد ثبت می‌کند و در صورتی که متقاضی شرایط لازم را دارا باشد دسته چک صیاد برای ایشان صادر می‌شود.

مشاوره حقوقی چک در مورد شرایط دریافت دسته‌چک توسط اشخاص حقیقی

برای دریافت دسته‌چک توسط اشخاص حقیقی لازم است تا از زمان افتتاح حساب جاری متقاضی در بانک مورد نظر، حداقل مدت زمان دو سال گذشته باشد. همچنین لازم است تا متقاضی دارای محل سکونت و یا محل کار ثابت باشد و دارای سابقه بدحسابی و چک برگشتی در گذشته نباشد. متقاضی باید یک حساب سپرده بلند مدت با حداقل موجودی ۵ میلیون تومان در بانک مورد نظر داشته باشد که حداقل ۶ ماه از زمان بازگشایی آن گذشته باشد.

مشاوره حقوقی چک در مورد مدارک لازم برای دریافت دسته‌چک توسط اشخاص حقوقی

در مورد این دسته از متقاضیان صدور دسته‌چک، لازم است تا درخواست افتتاح حساب بانکی با امضای صاحبان امضای مجاز شرکت، تأیید امضای صاحبان امضای مجاز شرکت، اصل و کپی گواهی‌نامه ثبت شرکت یا شرکت‌نامه، اصل و کپی اظهارنامه ثبت شرکت یا اساسنامه، اصل و کپی آخرین آگهی رسمی ثبت شرکت در روزنامه رسمی و اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی هیئت مدیره شرکت به بانک مورد نظر ارائه گردد.

مشاوره حقوقی چک در مورد شرایط دریافت دسته‌چک توسط اشخاص حقوقی

بدین منظور لازم است تا از ابتدای فعالیت شرکت، حداقل ۱۰ سال گذشته باشد و حداقل یک سال نیز از زمان افتتاح حساب جاری شرکت سپری شده باشد. همچنین نباید در طی ۱۰ سال گذشته بیش از دوبار محل کار شرکت تغییر کرده باشد. علاوه بر این موارد، در خصوص افراد حقوقی غیر دولتی لازم است یک سپرده بلند مدت با اعتبار ۵۰ میلیون تومان داشته باشند که حداقل ۶ ماه از افتتاح آن گذشته باشد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

جمع‌بندی

قانون جدید صدور چک و راه‌اندازی سامانه صیاد بانک مرکزی موجب گردیده تا فرآیند صدور و استفاده از چک تحت نظارت و بررسی مرجعی واحد قرار گیرد که در نهایت نظم و استحکام روابط مالی میان اشخاص و افزایش اعتبار چک را به همراه داشته است. در این میان آگاهی از قوانین و رویه‌های پیش‌گفته امری ضروری و نیازمند دریافت مشاوره حقوقی چک از افراد مطلع و قابل اعتماد است. در صورتی که قصد استفاده از دسته‌چک را دارید و یا در حال استفاده از آن می‌باشید، مطالب مربوط به مشاوره حقوقی چک را به صورت به روز دنبال کنید!

شما می‌توانید سؤالات و ابهامات خود را از طریق بخش دیدگاه‌ها با کارشناسان ما در میان بگذارید. همچنین برای مطالعه سایر مطالب و کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع قراردادها، می‌توانید به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه نمایید.