ابطال شناسنامه متوفی چه ضرورتی دارد و جرم عدم ابطال آن چیست؟

ابطال شناسنامه متوفی از نظر قانونی بسیار مهم می‌باشد. شناسنامه سند رسمی احراز هویت افراد است. در قالب این سند رسمی اوصاف احوال شخص مانند تولد، ازدواج، طلاق، فرزندان و مرگ ثبت می‌شود. هر فردی باید تنها یک شناسنامه داشته باشد. از نظر قانونی تنها دارنده شناسنامه مجاز به استفاده از آن است و با مرگ صاحب شناسنامه، این سند باطل و فاقد ارزش قانونی می‌باشد. شاید این پرسش برای شما مطرح گردد که اگر بعد از فوت یک شخص، بستگان او نسبت به ابطال شناسنامه متوفی اقدام نکنند آیا از لحاظ قانونی مرتکب جرم شده‌اند؟ ابطال شناسنامه چه نکاتی دارد و مشاوره حقوقی ابطال شناسنامه در چه مواردی مورد نیاز است؟. برای بررسی این موضوع، مطالعه آنچه در ادامه می‌آید را از دست ندهید.

الف) لزوم ابطال شناسنامه

همان‌طور که می‌دانید، شناسنامه جزء مدارک شناسایی افراد به‌شمار می‌رود. زمانی که این مدرک در دستان شخص دیگری قرار بگیرد، می‌تواند مقدمات سوء استفاده را برای سایر افراد فراهم کند. ابطال شناسنامه متوفی به‌قدری حائز اهمیت می‌باشد که در ماده 22 قانون ثبت احوال به آن اشاره شده است.

فوت هر فرد تأثیراتی را بر روی سایر افراد و وابستگان از نظر حقوقی دارد. یکی از این تأثیرات را می‌توان انحصار وراثت و تقسیم ارث به‌شمار آورد. استفاده از شناسنامه باطل‌نشده فرد متوفی، جرم محسوب شده و می‌تواند باعث محکومیت قضایی برای فرد استفاده‌کننده شود. همچنین فروش یا واگذاری این مدرک به افراد دیگر نیز برخورد قضایی را به‌دنبال خود خواهد داشت.

این مطلب را بخوانید: صفر تا صد مشاوره حقوقی ابطال شناسنامه

چه کسانی می‌توانند نسبت به اعلام وفات اقدام نمایند؟

1. نزدیک‌ترین خویشاوند متوفی یا هر شخصی که در موقع وفات حاضر بوده‌است (با ارائه مدرک شناسایی).

2. مأموران انتظامی متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آن رخ داده‌است.

3. متصدیان گورستان‌ها.

4. مقامات قضایی و نظامی.

5. گروه‌های امدادی.

مدارک مورد نیاز برای ابطال شناسنامه متوفی

برای ابطال شناسنامه ضروری‌ترین مدرک، شناسنامه متوفی می‌باشد. علاوه بر شناسنامه فرد متوفی باید کارت ملی او نیز همراه فرد اقدام‌کننده باشد. مدارک بیان‌شده جزء مدارک بدیهی و ضروری است که باید به‌همراه داشته باشید. گواهی فوت یکی از موارد دیگری است که شما باید برای اقدام به ابطال شناسنامه همراه خود داشته باشید. گواهی فوت را می‌توانید از پزشک یا بیمارستان دریافت کنید. در صورت عدم دریافت این گواهی از این افراد، مسئولین گورستان نیز می‌توانند این گواهی را صادر کنند.

حال این سؤال ممکن است پیش بیاید که اگر گواهی فوت را از هیچ‌یک از این افراد دریافت نکرده بودید، چه اقدامی می‌توانید بکنید؟ در پاسخ به این سؤال، باید گفت شما می‌توانید با به‌همراه بردن 2 شاهد آن هم با مدرک شناسایی، در ثبت احوال اقدام مورد بحث را به انجام برسانید.

پس از فوت چقدر زمان برای ثبت وفات در اختیار ورثه می‌باشد؟

زمان مشخص‌شده برای ثبت فوت و ابطال شناسنامه 10 روز در نظر گرفته شده است. ورثه یا افرادی که قادر هستند تا به ابطال شناسنامه متوفی اقدام کنند، باید فوت متوفی را در طی این دوره 10 روزه به اداره ثبت اعلام کنند.

در انتهای مطلب سؤال‌های مختلفی ممکن است برای شما عزیزان پیش بیاید. از جمله این سؤال‌ها می‌توان به مواردی نظیر به هنگام گم شدن شناسنامه متوفی چه اقدامی می‌توان کرد، عدم وجود امکان تحویل شناسنامه و فوت فرد در خارج از ایران و اقدامات لازم در این مورد اشاره کرد.

در صورت گم شدن شناسنامه، ورثه می‌توانند تمامی مدارک لازم غیر از شناسنامه را ارائه دهند و به‌دنبال صدور گواهی فوت باشند. پس از این کار، امکان پیگیری باطل شدن شناسنامه از طریق دادگاه امکان‌پذیر خواهد بود. در صورت عدم وجود امکان تحویل شناسنامه فرد متوفی، باید مدارک شناسایی را به اداره ثبت ارائه کرد تا از طریق آن متوفی شناسایی شده و به صدور گواهی فوت اقدام شود. اگر فردی در خارج از کشور فوت کرد، فوت فرد باید بلافاصله و نهایتاً در مدت تعیین‌شده به کنسولگری‌های ایران اطلاع داده شود.

این مطلب را بخوانید: مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت در سال 99

ب) تخلفات و مجازات ناشی از عدم ابطال شناسنامه متوفی

اگر بستگان متوفی نسبت به ثبت واقعه وفات اقدام نکنند، چه مشکلی برای آن‌ها پیش می‌آید؟

در قانون برای کوتاهی در اعلام واقعه‌ فوت مجازات قانونی تعیین شده‌است. به همین دلیل توصیه‌ می‌شود برای اینکه مسئولیت قانونی متوجه بستگان متوفی نشود، در اولین فرصت ظرف مدت مقرر، فوت را به ثبت احوال اعلام کنند. چرا که ثبت احوال موظف است در صورت ثبت نشدن واقعه‌ فوت از سوی خانواده‌ متوفی، علیه این افراد اعلام جرم کند. معمولاً عدم ابطال شناسنامه متوفی، سوء استفاده از این سند را به همراه خواهد داشت.

تکلیف فردی که از شناسنامه متوفی استفاده می‌کند چیست؟

پیش از این گفتیم شناسنامه سند شناسایی اختصاصی افراد است. هرکس تنها باید از شناسنامه خود استفاده نماید و استفاده از شناسنامه دیگران مخصوصاً فرد متوفی، تخلف و سرپیچی از قانون است. به موجب قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، فردی که مرتکب چنین جرمی شود، به حبس از 91 روز تا یک سال و یا پرداخت جریمه نقدی و یا به هر دو محکوم خواهد شد.

تکلیف فردی که شناسنامه متوفی را در اختیار دیگران قرار می‌دهد چیست؟

اگر فردی خود از شناسنامه متوفی استفاده نکند اما آن را به فرد دیگری اجاره داده یا بفروشد، باز هم مطابق قانون مجرم محسوب می‌شود. به علاوه مطابق ماده 15 قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، خرید و فروش شناسنامه و اسناد سجلی جرم است. هر یک از مرتکبین به پرداخت جزای نقدی محکوم می‌شوند و در صورت تکرار به اشدّ مجازات محکوم، و در صورت تبدیل به حرفه، علاوه بر محکومیت به حداکثر جزای نقدی و حبس از سه سال تا ده سال محکوم خواهد شد.

جرم کسی که برای فرار از تعقیب یا اجرای مجازات قانونی یا به قصد اقدام به خروج غیر مجاز از کشور، از شناسنامه دیگری به نام هویت خود استفاده کند، چیست؟

بر اساس ماده ۹ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه‌ای، فرد علاوه بر تحمل مجازات اصلی به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه نقدی محکوم می‌شود. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی ابطال شناسنامه مشاوران حقوقی و وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه خدمات مشاوره هستند.

دریافت مشاوره حقوقی

اگر بستگان متوفی برای دریافت یارانه وی، نسبت به ابطال شناسنامه متوفی اقدام نکنند و یا شناسنامه متوفی را برای دریافت یارانه به اتباع خارجی بفروشند چه حکمی دارند؟

برابر قانون هنگامی كه فردی فوت می‌كند باید واقعه فوت در مراجع ذیصلاح ثبت و اسناد هویتی وی نیز باطل گردد. هرگونه سوء استفاده از مدارک هویتی متوفی توسط هر شخصی جرم تلقی شده و پیگرد قانونی دارد. همچنین در صورتی كه افرادی به دنبال خریداری اسناد هویتی هستند، مشخص است که قصد آن‌ها سوء استفاده از مدارک می‌باشد. همکاری با این گونه افراد جرم محسوب می‌شود و بسته به نوع سوء استفاده، مجازات خاطی توسط مراجع قضایی تعیین می‌گردد.

اگر والدین فردی که در کودکی فوت کرده‌است، به جای ابطال شناسنامه متوفی، آن را در اختیار فرزندی که بعداً متولد می‌شود قرار دهند، چه مشکلی پیش خواهد آمد؟

حق هر انسانی است که با شناسنامه مخصوص خود زندگی کند. در چنین مواردی، به دلیل عدم تطابق سن واقعی با سن مندرج در شناسنامه، برای فرد مشکلاتی پیش می‌آید که در اکثر موارد به طرح دعوی ابطال شناسنامه در دادگاه می‌انجامد. به همین جهت بهتر است از همان ابتدا، والدین نسبت به ابطال شناسنامه فرزند متوفی خود اقدام نموده و برای فرزند دیگر خود شناسنامه جدید بگیرند و با این کار از مراجعات بعدی به مراجع قضایی جلوگیری نمایند.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

سخن پایانی

مطابق قانون باید برای هر فردی که متولد می‌شود، شناسنامه صادر گردد. وقایع مهم زندگی هر فرد در شناسنامه او ثبت می‌شود و ضروری است هنگام وفات او نیز، نسبت به ثبت فوت و ابطال شناسنامه متوفی اقدام شود. از آنجایی که عدم ابطال شناسنامه متوفی معمولاً منجر به سوء استفاده عامدانه یا غیرعامدانه از این سند حقوقی می‌شود، پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از جزئیات بیشتر در این خصوص، با تیم حقوقی لامینگو تماس حاصل کرده و نسبت به دریافت مشاوره حقوقی ابطال شناسنامه اقدام نمایید.

نظرات و پرسش‌های خود را پیرامون این مطلب با ما به اشتراک بگذارید و مطالعه سایر مطالب بلاگ لامینگو را از دست ندهید.