اموال فرزند صغیر بعد از فوت پدر چگونه اداره می‌شود؟ | آشنایی با قیم

مطابق قوانین کشور ما هر فرد زیر 18 سال صغیر محسوب شده و به تنهایی توانایی اداره اموال خود را ندارد. قانون، پدر و جد پدری و وصی منصوب از جانب آنان را به عنوان ولی قهری طفل معرفی نموده است تا عهده‌دار اداره امور مالی صغیر شوند. یکی از مسائل مهم پس از فوت پدر برای اطفال، مدیریت اموال آنان و فردی است که بایستی آن‌ها را مدیریت نماید. بنابراین در این گفتار به بررسی چگونگی مدیریت اموال فرزند صغیر بعد از فوت پدر و حدود اختیارات و نحوه انتخاب قیم خواهیم پرداخت.

ولی قهری کیست؟

پدر و پدربزرگ پدری، ولی قهری فرزندان صغیر و عهده‌دار مدیریت اموال آنان شناخته شده‌اند. چنانچه پدر کودک فوت نموده، اما پدربزرگ پدری او در قید حیات باشد، اداره اموال فرزند صغیر به واسطه وجود ولایت، بر عهده پدربزرگ قرار خواهد گرفت. پدر و پدربزرگ می‌توانند پیش از فوت خود، هر فرد مورد اعتمادی را به عنوان وصی انتخاب نمایند تا پس از فوت آنان اموال فرزند صغیر را محافظت و مدیریت نماید.

قابل توجه است که در قوانین کشور ما تنها پدر، جد پدری و وصی منصوب از جانب آنان به عنوان ولی قهری شناخته شده‌اند و مادر نسبت به فرزند صغیر خود ولایت نخواهد داشت، مگر آن که از طرف پدر یا جد پدری به عنوان وصی انتخاب شده باشد. چنانچه پدر کودک فوت نماید و جد پدری نیز پیش‌تر فوت نموده باشد و هیچ کدام وصی جهت رسیدگی به امور فرزند صغیرشان تعیین ننموده باشند، دادستان موظف است جهت اداره اموال فرزند صغیر یک فرد شایسته و امین را به عنوان قیم منصوب نماید.

دریافت مشاوره حقوقی

تفاوت حضانت و قیمومت

یکی از نگرانی‌های مادران پس از فوت همسرشان در رابطه با حضانت و نگهداری فرزندان صغیر می‌باشد. باید دانست که نهاد حضانت متفاوت از نهاد قیمومت صغیر است. حضانت ناظر به نگهداری مادی و فیزیکی از کودک است، اما قیمومت در خصوص اداره امور مالی صغیر است.

با توجه به همین تفاوت، ماده 1171 قانون مدنی حضانت طفلی را که پدرش فوت شده است، بر عهده مادر قرار داده است. در واقع مادر از هر کسی نسبت به حضانت طفل سزاوارتر است. علی رغم اینکه مادر نسبت به فرزند صغیر خود ولایت ندارد و اداره امور مالی صغیر نیز تنها در صورتی به مادر اعطا می‌شود که دادستان او را به سمت قیمومت صغیر منصوب نماید. اما تحت هر شرایطی حضانت فرزند صغیر با مادر خواهد بود. تنها در صورتی‌که دادگاه عدم صلاحیت مادر مثل اعتیاد به مواد مخدر یا شهرت به فساد را تشخیص دهد، حضانت از مادر سلب می‌گردد.

جهت کسب اطلاع بیشتر از قوانین و مقررات حضانت به لینک زیر مراجعه نمایید: دادخواست حضانت و مهم‌ترین نکات مربوط به انواع حضانت

قیمومت صغیر بر عهده کیست؟

طبیعی است که در صورت نیاز به نصب قیم جهت اداره اموال فرزند صغیر، مادر نسبت به هرکس در این خصوص شایسته‌تر می‌باشد. البته شایان ذکر است که زن شوهردار بدون رضایت شوهر نمی‌تواند سمت قیمومت را قبول نماید. بنابراین، اگر مادر طفل ازدواج نموده باشد تنها با أخذ اجازه از همسرش می‌تواند قیمومت فرزند صغیر خود را عهده‌دار گردد. علاوه بر مادر، خویشاوندان فرزند صغیر نیز در صورتی‌که صلاحیت لازم جهت اداره امور مالی را داشته باشند، می‌توانند به سمت قیمومت صغیر منصوب شوند.

قیم در رد یا قبول سمت خود مختار است. پس از قبول سمت، در صورت سلب صلاحیت و وصف امانت، قیم عزل خواهد شد. همچنین قیم می‌تواند با اجازه دادگاه بعدها از سمت خود استعفاء دهد. قانون مدنی این امکان را برای قیم به رسمیت شناخته است که بتواند جهت انجام امور قیمومت، مطالبه اجرت نماید.

مسئولیت‌های قیم

قیم موظف است که در رسیدگی به امور مالی صغیر، همواره مصلحت وی را مورد نظر داشته و رعایت نماید. حتی به منظور اطمینان از این امر، دادستان می‌تواند فرد یا افرادی را به عنوان ناظر جهت نظارت بر اقدامات قیم تعیین نماید. پس از آن که فردی به عنوان قیم فرزند صغیر تعیین گردید، موظف است که پیش از مداخله در امور مالی صغیر، صورت جامعی از اموال وی تهیه نموده و با امضای خود به دادستان محل اقامت صغیر تقدیم نماید.

در صورتی‌که قیم در حفظ اموال صغیر مرتکب تقصیر شود، مسئول هرگونه خسارتی خواهد بود که به وقوع می‌پیوندد. در واقع با وقوع تقصیر، ید امانی قیم تبدیل به ید ضمانی گشته و در هر حالتی قیم مسئول جبران ضرر و زیان‌های وارده خواهد بود. همچنین، از دیگر وظایف قیم این است که بایستی حداقل یک مرتبه در سال، حساب زمان تصدی خود را به دادستان یا نماینده او تقدیم نماید. در صورتی‌که دادستان این صورت حساب را درخواست نموده و قیم ظرف یک ماه آن را تهیه و تقدیم ننماید، به تقاضای دادستان، قیم به صورت خودکار عزل خواهد شد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

محدودیت‌های قیم در اداره اموال فرزند صغیر

قیم در اداره امور مالی صغیر با محدودیت‌هایی روبه‌روست. از جمله اینکه از طرف صغیر نمی‌تواند با خود معامله نماید، خواه مالی از خود را به صغیر فروخته، خواه مالی را از صغیر برای خود خریداری نماید. علاوه بر این، در فروش و رهن اموال غیرمنقول صغیر، استقراض برای صغیر و صلح دعاوی مربوط به صغیر نمی‌تواند آزادانه تصمیم‌گیری نماید. تصمیم‌گیری در خصوص این موارد بایستی با تصویب دادستان همراه باشد.

شرایط قیم

ماده 1231 قانون مدنی طی پنج بند افرادی که نمی‌توانند به سمت قیمومت تعیین شوند را معرفی نموده است. در غیر این موارد، افراد شرایط نصب به سمت قیمومت را دارا خواهند بود. این موارد پنج‌گانه عبارت است از:

1. کسانی که خود تحت ولایت یا قیمومت هستند.

2. کسانی که به علت ارتکاب جنایت یا یکی از جنحه‌های ذیل به موجب حکم قطعی محکوم شده باشند: سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک ناموس یا منافیات عفت، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگی به تقصیر.

3. کسانی که حکم ورشکستگی آنان صادر و هنوز عمل ورشکستگی آنان تصفیه نشده باشد.

4. کسانی که معروف به فساد اخلاق باشند.

5. کسانی که خود یا اقرباء طبقه اول آنان دعوایی بر محجور داشته باشند.

کانال تلگرام لامینگو

سخن پایانی

پدر به عنوان ولی قهری فرزند خود تا پایان دوره صغارت (هجده سالگی) عهده‌دار اداره امور مالی وی می‌باشد. چنانچه پدر پیش از هجده سالگی فرزند خود فوت نماید، بحث قیمومت و اداره اموال فرزند صغیر به میان خواهد بود. در صورتی‌که جد پدری در قید حیات بوده یا اینکه پدر یا جد پدری برای فرزند خود وصی تعیین نموده باشند، این امر به دلیل وجود ولایت قهری به عهده آنان قرار می‌گیرد. اما در صورتی‌که ولی قهری وجود نداشته باشد، دادستان جهت اداره اموال فرزند صغیر فردی را به عنوان قیم تعیین می‌نماید. قیم می‌تواند مادر طفل یا از خویشاوندان وی و یا هر فردی که دادستان صالح تشخیص دهد باشد. شرایط نصب و مسئولیت‌های قیم به همان نحوی است که به تفصیل بیان شد.

امیدواریم که با مطالعه مطلب فوق، اطلاعات شما درخصوص تکلیف اداره اموال فرزند صغیر پس از فوت پدر و نهاد قیمومت افزایش یافته باشد. در صورت وجود هرگونه ابهام در این خصوص می‌توانید سؤالات خود را در قسمت دیدگاه‌ها بیان نموده تا در اسرع وقت توسط کارشناسان مربوطه به آن‌ها پاسخ داده شود. جهت بهره‌مندی از خدمات مشاوره تخصصی در حوزه قیمومت فرزند صغیر نیز می‌توانید به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و از این خدمت بهره‌مند شوید. همچنین، به منظور مطالعه مطالب حقوقی دیگر نیز می‌توانید به بلاگ لامینگو مراجعه کرده و مطالب مورد علاقه و نیاز خود را مطالعه نمایید.