همه چیز درباره تاخیر در انجام تعهد و مطالبه خسارت ناشی از آن

در برخی مواقع فردی که موظف است تعهدی را ظرف مدت مشخصی انجام دهد، در انجام آن تأخیر می‌کند و آن را دیرتر از زمان تعیین‌شده انجام می‌دهد. در چنین مواقعی فردی که در انجام تعهد تأخیر کرده است باید خسارتی را برای تأخیر خود بپردازد. در اصطلاح حقوقی به این خسارت، خسارت تاخیر تادیه می‌گویند. مطالبه این خسارت شرایط خاصی دارد که در این گفتار قصد داریم آن را به طور مفصل بیان کنیم.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد چیست؟

اگر فردی که متعهد به انجام تکلیف خاصی است آن را با تأخیر انجام دهد و در نتیحه آن خسارتی به ذی‌نفع وارد شود، باید برای آن تأخیر، خسارتی بپردازد. به این خسارت در اصطلاح حقوقی، خسارت تاخیر تادیه می‌گویند. دلیل وجود این خسارت، زیان‌هایی است که در اثر تأخیر در انجام تعهد به فرد ذی‌نفع می‌رسد. در این خصوص ماده ۲۲۱ قانون مدنی بیان می‌کند: «اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند در صورت تخلف، مسئول خسارت طرف مقابل است‌ مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد عرفاً به منزله تصریح باشد و یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد.» بنابراین الزام قانونی برای پرداخت خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد وجود دارد، زیرا از قبل مدت زمان مشخصی برای انجام آن مقرر شده است.

وجه التزام در مطالبه خسارت

وجه التزام مبلغ مشخصی است که در قرارداد میان طرفین تعهد، برای انجام آن تعهد طبق شرایط خاصی مشخص می‌شود. اگر طرفین در قرارداد خود انجام آن تعهد را ظرف مدت زمان مشخصی شرط کنند می‌توانند مبلغ مشخصی را به عنوان وجه التزام برای عدم انجام آن تعیین کنند. یعنی اگر فرد متعهد، آن عمل را ظرف مدت مشخص‌شده انجام ندهد باید مبلغ تعیین‌شده در قرارداد را برای خسارت بپردازد. مبلغ وجه التزام می‌تواند از خسارت قانونی کمتر یا بیشتر باشد و مبلغ آن با توافق طرفین تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که تفاوت وجه التزام با خسارت تاخیر در انجام تعهد قانونی این است که در حالت دوم باید در اثر تاخیر در انجام تعهد به فرد دیگر خسارتی وارد شده باشد، اما در صورت وجود وجه التزام، نیازی به اثبات وجود خسارت نیست و صرف وجود تاخیر برای گرفتن آن کفایت می‌کند.

‌

این مطلب را نیز بخوانید: شرط وجه عدم التزام در قراردادها به چه معناست؟

شرایط مطالبه خسارت مذکور

اگر در قرارداد میان طرفین، مبلغ معینی به عنوان وجه التزام تعیین نشده باشد باید شرایط زیر برای گرفتن خسارت و اخذ حکم از دادگاه وجود داشته باشد:

۱. قابل مطالبه بودن تعهد

۲. عدم اجرای آن و سپری شدن زمان انجام تعهد

۳. اثبات وجود خسارت

۴. اثبات اینکه خسارت مستقیماٌ در نتیجه تاخیر در انجام تعهد به وجود آمده است.

۵. جبران خسارت باید در قرارداد قید شده یا به موجب قانون یا عرف ضروری باشد.

۶. مدیون با وجود توانایی انجام تعهد از انجام به موقع آن خودداری کرده است.

بنابراین اگر مدیون به دلایل خارج از اختیار خود مثل بیماری یا تصادف نتوانسته تکلیف را انجام دهد، مسئولیتی بابت جبران خسارت نخواهد داشت.

روند دادگاه در مورد خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد

در ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده که دادگاه می‌تواند ضمن حکم راجع به اصل دعوا یا به موجب حکم جداگانه فرد را به خسارت موضوع بحث محکوم کند. در صورت وجود شرایط مذکور در بند قبل، خواهان می‌تواند در دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف شکایت کند. خواهان باید در دادگاه، خسارت وارده و اینکه در نتیجه تاخیر در انجام تعهد بوده است را با دلایل و مستندات کافی اثبات کند. در این صورت دادگاه طی یک هفته، رأی را صادر می‌کند. اگر تشخیص دادگاه به لزوم پرداخت خسارت باشد، خوانده باید ظرف مدت تعیین‌شده خسارت را بپردازد. در غیر این صورت اموال او توقیف شده و خسارت از آن برداشته خواهد شد. مبلغ خسارت نیز طبق شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی تعیین می‌شود.

دریافت مشاوره حقوقی

مرجع قضایی صالح به رسیدگی

اگر مبلغ شکایت تا ۲۰ میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف، و اگر بالاتر از این مبلغ باشد دادگاه حقوقی صالح به رسیدگی است. بنابراین میزان خسارت وارده، ملاک برای تعیین مرجع صالح ست.

این مطلب را نیز بخوانید: شورای حل اختلاف چیست؟

دیگر انواع خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد

الف) تعیین خسارت به صورت روزانه

طرفین می توانند در قرارداد میان خود قید کنند در صورتی‌که متعهد در انجام تعهد خود تأخیر کند باید بابت هر روز تأخیر مبلغی را به عنوان خسارت بپردازد.

ب) انجام تعهد به هزینه متعهد

در این حالت فرد ذی‌نفع خود تعهد را به انجام می‌رساند، اما هزینه انجام آن را بعداً به طور کامل از متعهد به عنوان خسارت أخذ می‌کند. البته فرد ذی‌نفع باید اجرای تعهد قراردادی را به وسیله اظهارنامه از متعهد مطالبه کند. چنانچه متعهد در مدت یک هفته تعهد را انجام ندهد، حال فرد ذی‌نفع می‌تواند خود تعهد را انجام دهد و سپس هزینه انجام را از متعهد دریافت کند.

نتیجه‌گیری

خسارت تاخیر در انجام تعهد نوعی از خسارت است که متعهد باید زمانی که در انجام تعهد تأخیر می‌کند، بپردازد. البته فرد ذی‌نفع باید بتواند در دادگاه اثبات کند که در نتیجه این تأخیر، زیان و خسارتی به او وارد شده است. اما در صورتی‌که طرفین در قرارداد مبلغ مشخصی را به عنوان وجه التزام برای این خسارت مشخص کنند، نیازی به اثبات ورود خسارت در دادگاه نخواهد بود. به همین دلیل تعیین وجه التزام در قراردادها برای خسارت ناشی از عدم انجام تعهد بسیار توصیه می‌شود. در این گفتار تلاش کردیم خسارت مذکور و نحوه مطالبه آن را به طور کامل شرح دهیم. در صورتی‌که همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه داشتید، شما می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین دریافت نمایید.

کانال تلگرام لامینگو

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.