مشاوره حقوقی طلاق و اقسام طلاق در فقه و حقوق ایران

مشاوره حقوقی طلاق یکی از موضوعات مبتلابه بسیاری از جوامع و زوج‌ها می‌باشد که بنابر قوانین و مقررات هر کشور، شرایط و اقتضائات متفاوتی خواهد داشت. جدایی و پایان زندگی مشترک به هر دلیلی، امری ناخوشایند و ناراحت‌کننده است؛ اما عدم اطلاع کافی از مقررات مربوط به این حوزه، ممکن است به ناراحتی زوجی که در حال جدایی هستند، اضافه نماید. بنابراین علاوه بر اینکه لازم است تا طرفین نسبت به حقوق یکدیگر برخوردی محترمانه داشته باشند و در انجام تکالیف و تعهدات قانونی خود نهایت تلاش را به کار بگیرند، ضروری است تا در ابتدا نسبت به دریافت مشاوره حقوقی طلاق و کسب راهنمایی در این زمینه اقدام نمایند. در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی طلاق می‌توانید از طریق لینک زیر با کارشناسان و مشاوران خانواده لامینگو در ارتباط باشید:

مشاوره حقوقی طلاق

طلاق چیست؟

«طلاق» در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. در شرع، طلاق عبارت است از زائل نمودن قید و پیوند نکاح با لفظ مخصوص. طلاق، مختص عقد دائم و یک عمل حقوقی یک‌جانبه است که ناشی از اراده طرفین نیست. همچنین می‌توان گفت طلاق عبارت است از انحلال نکاح دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده قانونی او. البته اینکه طلاق به اراده شوهر واقع می‌شود به این معنی نیست که زن هرگز نمی‌تواند درخواست طلاق کند یا رأی دادگاه هیچ اثری در وقوع آن ندارد. ماده 1133 قانون مدنی بیان می‌کند: «مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.» و در تبصره بیان می‌کند: «زن نیز می‌تواند با جود شرایط مقرر در مواد 1119، 1129و 1130 این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید.»

انواع طلاق بر اساس قوانین ایران

انواع طلاق از جنبه‌های مختلفی قابل دسته‌بندی و تقسیم است. ممکن است درخواست طلاق از سمت زوج باشد و یا ممکن است زوجه چنین تقاضایی را از طریق دادخواست طلاق از سوی زوجه مطرح نماید. همچنین ممکن است در یک طلاق امکان رجوع زوج به زوجه، وجود داشته باشد ولی در سایر موارد چنین امکانی برقرار نباشد. بر همین اساس بهتر است قبل از اتخاذ هر تصمیمی، حتما از مشاوره حقوقی طلاق استفاده نمایید! در ادامه هر یک از این موارد را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

الف. مشاوره حقوقی طلاق بائن

در این نوع طلاق، شوهر حق رجوع به زن را ندارد، زن و مرد بر یکدیگر حرام می‌گردند و زن نیز نفقه ایام عِده نخواهد داشت. بنابراین در صورت تمایل زوجین به از سرگیری زندگی مشترک پس از طلاق بائن، باید عقد نکاح جدیدی منعقد شود. طلاق بائن خود بر شش قسم است که در ذیل ویژگی‌های هر یک از آن‌ها تبیین می‌شود:

1.‌ طلاق قبل از نزدیکی یا غیرمدخوله

در این نوع طلاق، عقد نکاح دائم منعقد شده و هیچ‌گونه دخولی که موجب غسل گردد، انجام نشده است. باید توجه داشت که منظور از غیر مدخوله در این نوع طلاق، به معنای باکره بودن زوجه نیست، بلکه عدم برقراری رابطه جنسی میان زوجین مدنظر است. بنابراین ممکن است طلاق از نوع غیر مدخوله باشد اما زوجه به هر دلیلی باکره نباشد.

2.‌ طلاق یائسه

در این نوع طلاق، عقد نکاح با زنی انجام شده که در دوران یائسگی به سر می‌برده است و یا در هنگام طلاق یائسه می‌باشد. یائسگی دوره‌ای طبیعی است که در آن عادت ماهیانه زنان برای همیشه خاتمه می‌یابد و همچنین در این دوره زن قادر به فرزندآوری نخواهد بود.

3.‌ طلاق خلع

در این نوع طلاق، زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود داشته در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد، اعم از آنکه مال مزبور عین مهر، معادل آن، بیشتر و یا کمتر از مهر باشد، طلاق می‌گیرد و مادامی که زن به آن مال مراجعه ننماید، طلاق بائن است و با تصمیم مرد قابل بازگشت به عقد قبلی نمی‌باشد. در اینگونه طلاق که زن از زندگی زناشویی ناراضی است، برای رهایی خود از قید ازدواج با پرداخت مالی به شوهر، موافقت او را برای طلاق جلب می‌کند؛ اما باید توجه داشت که در صورت رجوع زن به مالی که به شوهر بخشیده است، طلاق بائن به طلاق رجعی تبدیل می‌گردد و بنابراین مرد در دوران عده حق رجوع خواهد داشت.

4.‌ طلاق مبارات

مبارات در لغت به معنای بیزار شدن زوجین از یکدیگر است. در این نوع طلاق، زن با دادن مالی که کمتر یا به میزان مهر است طلاق می‌گیرد. در اینگونه طلاق برخلاف نوع پیشین، کراهت و نارضایتی از زندگی زناشویی دو جانبه است و از این رو قانون‌گذار مالی را که زن در ازای طلاق به شوهر می‌دهد محدود کرده و اضافه بر میزان مهر را مجاز نشمرده است. شرایط طلاق مبارات همان شرایطی است که در طلاق خلع آمده است و لذا در صورتی که زن، مالی را داده باشد تا زمانی که به آن مال رجوع ننموده باشد این طلاق از نوع بائن خواهد بود.

5.‌ طلاق سوم

منظور از آن، سومین طلاقی است که پس از سه نکاح متوالی انجام شود. در اینجا فرقی ندارد که این سه نکاح به واسطه رجوع یا عقد نکاح جدید بوده باشد. به عبارت دیگر چنانچه مردی سه بار با یک زن ازدواج نماید، بدین معنی که بعد از اولین ازدواج وی را طلاق دهد و دوباره ازدواج کند، مجدداً طلاق بدهد و برای سومین بار با او ازدواج کند و سپس برای سومین بار طلاق بدهد، در این صورت طلاق سوم طلاق بائن محسوب خواهد شد و دیگر امکان رجوع در مدت عده برای زوج وجود نخواهد داشت. در این حالت زن و مرد بر یکدیگر حرام می‌شوند و مرد درصورتی می‌‌تواند با همان زن ازدواج کند که زن با مرد دیگری ازدواج کرده و با او رابطه زناشویی برقرار کند و بعد مطلقه گردد. آثار متفاوت هر یک از انواع طلاق، نشان‌دهنده ضرورت دریافت مشاوره حقوقی طلاق است.

این مطلب را نیز بخوانید: قانون جدید طلاق توافقی و مراحل انجام آن

ب. مشاوره حقوقی طلاق رجعی

«رجوع» در لغت به معنی برگشتن و مراجعه است. طلاق رجعی، طلاقی است که در ایام عِدّه، زوج امکان رجوع به زوجه را دارد. به عبارت دیگر چنانچه زوج از طلاق دادن زن پشیمان شود و مدت عده زوجه به پایان نرسیده باشد، می‌تواند بدون نیاز به رعایت هیچ‌گونه تشریفاتی و بدون نیاز به جاری شدن صیغه عقد، نسبت به ازسرگیری زندگی مشترک اقدام کند. رجوع بر اساس ماده ۱۱۴۹ قانون مدنی به هر لفظ یا فعلی حاصل می‌شود که دلالت بر رجوع کند، مشروط بر اینکه مقرون به قصد رجوع باشد. بنابراین مرد برای ازسرگیری رابطه زوجیت باید اراده واقعی داشته باشد و در صورتی که قصد رجوع نداشته باشد، حتی اگر عملی به نشانه رجوع انجام دهد، مانند لمس کردن دست همسر خود یا در آغوش گرفتن وی، قانوناً رجوع واقع نشده است.

در توضیح عده باید گفت عده، مدت معینی است که زن پس از جدایی از شوهر یا وفات او به لحاظ شرعی نمی‌تواند ازدواج کند. عده اقسامی دارد که مدتشان با یکدیگر متفاوت است. لازم به ذکر است که به استثنای طلاق‌های بائن، بقیه طلاق‌ها از نوع طلاق رجعی خواهند بود. در طلاق رجعی اعم از آنکه این رجوع انجام شود یا به وقوع نپیوندد، همچنان عنوان رجعی به آن اطلاق می‌گردد.

ج. مشاوره حقوقی طلاق توافقی

از آنجایی که نهاد خانواده مورد توجه و حساسیت قانون‌گذار بوده، طلاق را صرفاً به تراضی زن و شوهر واگذار نکرده است بلکه دادگاه در این خصوص تصمیم می‌گیرد. البته همانطور که اشاره شد طلاق یک ایقاع و ناشی از اراده یک‌جانبه شوهر است. بنابراین منظور از توافق این است که طرفین با جلب نظر یکدیگر در خصوص حقوق و تکالیف، اقدام به جدایی نمایند. بر اساس قانون حمایت خانواده مصوب 1391، در صورتی که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند، می‌توانند قبل از مراجعه به دادگاه، از ابتدا به مرکز مشاوره خانواده مراجعه نمایند و پس از صدور گواهی از سوی مرکز مشاوره خانواده مبنی بر طلاق توافقی، دادگاه نیز تکلیف دارد نسبت به صدور گواهی عدم امکان سازش، اقدام نماید. این گواهی از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی شدن رأی تا 3 ماه برای تسلیم به دفتر رسمی طلاق، دارای اعتبار می‌باشد.

در طلاق توافقی، زوجین با مراجعه به مرکز مشاوره خانواده در خصوص مهریه، نفقه ایام عده، جهیزیه و حضانت فرزند توافق می‌نمایند و صورت‌جلسه این توافقات را به همراه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش، تقدیم دادگاه می‌کنند. هرگاه گواهی عدم امکان سازش بنابر توافق زوجین صادر شده باشد، در صورتی که زوجه بنابر اعلام دادگاه صادرکننده رأی و یا به موجب سند رسمی در اجرای صیغه طلاق، وکالت بلاعزل داشته باشد، عدم حضور زوج، مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست. همچنین هرگاه گواهی عدم امکان سازش بر اساس توافق زوجین از درجه اعتبار ساقط شود، تمامی توافق‌هایی که گواهی مذکور بر مبنای آن صادر شده است، لغو می‌گردد.

د. مشاوره حقوقی طلاق قضائی یا طلاق به درخواست زن

منظور، طلاقی است که زن در موارد مصرحه قانونی و با حصول شرایطی از دادگاه درخواست نموده و دادگاه در صورت احراز شرایط، مرد را ملزم به طلاق نموده و در صورت عدم اجرای آن توسط مرد، دادگاه صیغه طلاق را جاری کرده و زن را مطلقه می‌نماید. اگر زن متقاضی طلاق باشد، باید به دادگاه مراجعه و درخواست طلاق خود را در قالب یکی از موارد خاص پیش‌بینی شده در قانون مدنی مطرح نماید و آن را اثبات کند. مشاوره حقوقی طلاق در این موارد اهمیت بسیاری دارد که در ادامه توضیح داده می‌شود.

1.‌ امتناع شوهر یا ناتوانی وی از پرداخت نفقه

یکی از آثار مالی عقد نکاح این است که شوهر را مکلف به پرداخت نفقه می‌نماید. در صورتی که زن ادعا نماید که شوهر از پرداخت نفقه امتناع می‌کند و شوهر نتواند عدم تمکین یا همان سرپیچی زن از وظایف شرعی، نسبت به خود را اثبات کند، دادگاه حکم به الزام پرداخت نفقه زن می‌کند و در صورت عدم امکان اجرای حکم، دادگاه شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید و اگر مرد حاضر به طلاق نشود، قاضی یا نماینده وی صیغه طلاق را جاری می‌نماید. اگر شوهر توان پرداخت نفقه را نیز نداشته باشد، دادگاه به همین ترتیب عمل خواهد کرد.

2.‌ عسر و حرج زوجه

به موجب ماده 1130 قانون مدنی، در صورتی که ادامه زندگی مشترک، موجب عسر و حرج زوجه باشد، او می‌تواند به دادگاه مراجعه نموده و تقاضای طلاق نماید. چنانچه عسر و حرج در دادگاه ثابت شود، دادگاه می‌تواند شوهر را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زن به اذن قاضی طلاق داده می‌شود. منظور از عسر و حرج، به وجود آمدن وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد. از جمله مصادیق عسر و حرج عبارت است از: ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نُه ماه متناوب در مدت یک سال، اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء به مشروبات الکلی، ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج، ابتلاء به بیماری‌های صعب‌العلاج و سایر مواردی که مصداقی از عسر و حرج باشد.

3.‌ وکالت زن در طلاق

اگر در ضمن عقد، زوجه شرط یا شروطی را قرار داده و به استناد آن وکالت گرفته باشد که در صورت تخلف از آن شروط رأساً خود را مطلقه نماید، زوجه موظف است در دادگاه، تخلف از شرط را اثبات نماید تا موفق به اخذ گواهی عدم امکان سازش و متعاقباً استفاده از وکالت شود. به عنوان مثال ممکن است شرط شود هرگاه شوهر، زن دیگری بگیرد یا در مدت معینی غائب شود، زن وکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در دادگاه و صدور حکم نهایی، خود را مطلقه سازد.

4.‌ شوهر چهار سال تمام غائب مفقودالاثر باشد

علاوه بر موارد پیش‌گفته، در صورتی که شوهر غایب مفقودالاثر باشد، پس از مدت مشخصی زن می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید. به موجب ماده 1029 قانون مدنی، هرگاه شخصی چهار سال تمام غائب مفقودالاثر باشد زن او می‌تواند تقاضای طلاق کند. لازم است تا برای کسب اطلاع در خصوص جزئیات بیشتر و تشریفات انجام طلاق بدین شیوه از مشاوره حقوقی طلاق استفاده نمایید! همچنین شما می‌توانید از طریق لینک زیر به صورت هوشمند دادخواست طلاق غیابی از سوی زوجه را تنظیم و دریافت نمایید:

دادخواست هوشمند طلاق غیابی از سوی زوجه

کلام آخر

تصمیم‌گیری درست و مناسب در شرایطی که طرفین قصد خاتمه دادن به زندگی مشترک را دارند کاری دشوار است. در چنین وضعیتی ممکن است هر یکی از زوجین بنابر احساسات و یا تحت تأثیر سایر عوامل دست به اقداماتی بزند که دشواری مسئله را بیش از پیش نماید. بنابراین بهره‌گیری از مشورت و راهنمایی افراد آگاه به موضوع و دریافت مشاوره حقوقی طلاق می‌تواند بسیاری از گره‌ها را باز کرده و بخشی از آرامش از دست رفته طرفین را به آنان بازگرداند.

شما می‌توانید سؤالات و ابهامات خود را از طریق بخش دیدگاه‌ها با کارشناسان ما در میان بگذارید. همچنین برای مطالعه سایر مطالب و کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع اسناد قضایی ازجمله دادخواست و شکواییه، می‌توانید به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه نمایید.